کارخانه طلای سقز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های معدنی استان کردستان، سال‌هاست در کانون توجه مردم و مسئولان قرار دارد. هرچند وعده بهره‌برداری آن در شهریور امسال محقق نشد، اما مسئولان از ادامه روند اجرایی پروژه و انجام مطالعات محیط‌زیستی گسترده خبر می‌دهند.
در همین زمینه، گفت‌وگویی با مقداد مجدی، مدیرعامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان انجام داده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
*بر اساس وعده‌های پیشین، قرار بود کارخانه طلای سقز در شهریور امسال به بهره‌برداری برسد، اما این اتفاق نیفتاد،دلیل تأخیر در راه‌اندازی پروژه چیست و چه موانعی بر سر راه قرار دارد؟
تأخیر در بهره‌برداری نتیجه چند عامل بوده است. مهم‌ترین آن، مشکل تأمین نقدینگی از سوی سهامداران اصلی بود؛ موضوعی که بسیاری از پروژه‌های بزرگ کشور نیز با آن مواجه‌اند. متأسفانه در کردستان موفق به دریافت هیچ‌گونه تسهیلات بانکی نشدیم و تمام بار مالی پروژه بر دوش شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین، سهامدار اصلی پروژه، قرار گرفت. با این حال، تعهد و پایداری این شرکت در تأمین منابع مالی قابل تقدیر است و انتظار می‌رود از سوی مدیران ارشد استانی نیز حمایت لازم صورت گیرد.
از سوی دیگر، شرایط اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و بی‌ثباتی بازار طی ماه‌های اخیر، روند تأمین مصالح و تجهیزات را مختل کرد. در نتیجه، جدول زمان‌بندی اولیه تغییر یافت و بهره‌برداری پروژه مطابق موعد پیشین ممکن نشد.
*پروژه هم‌اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه زمانی به بهره‌برداری کامل می‌رسد؟
 در حال حاضر بیش از 70 درصد پیشرفت فیزیکی حاصل شده است. راه‌اندازی اولیه خط تولید به‌صورت فازبندی‌شده در هفته‌های آینده آغاز خواهد شد و با آماده شدن هر بخش، اطلاع‌رسانی عمومی انجام می‌شود. هدف‌گذاری ما این است که تا پایان سال جاری، کارخانه به بهره‌برداری کامل برسد.
*بخشی از مردم منطقه نسبت به تأثیر فعالیت معدن بر سلامت محیط‌زیست و دامداری‌ها نگرانی‌هایی دارند. چه اقداماتی برای رفع این دغدغه‌ها انجام داده‌اید؟
در سال 1402، طی صورت‌جلسه‌ای با کارگروه مدیریت کیفیت منابع آب استان کردستان مقرر شد پایش پایه کیفیت آب و خاک پیش از آغاز فعالیت معدن و کارخانه انجام شود. همچنین، مطالعه ریسک بهداشتی آلاینده‌ها و ارائه گزارش‌های دوره‌ای در دوران بهره‌برداری بر عهده شرکت توسعه معادن طلای کردستان گذاشته شد.
هدف از این مطالعات، ثبت دقیق وضعیت زیست‌محیطی پیش از بهره‌برداری است تا مراجع نظارتی بتوانند تغییرات احتمالی را با داده‌های علمی بسنجند. این اقدام در راستای تحقق سیاست «معدنکاری مسئولانه» انجام می‌شود که از اصول بنیادین تاصیکو و شستا به‌عنوان سرمایه‌گذاران پروژه است.
اکنون سه مطالعه زیست‌محیطی با بودجه‌ای بیش از 9 میلیارد تومان توسط مرکز تحقیقات بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کردستان در حال انجام است. این مطالعات شامل بررسی جامع وضعیت محیط‌زیست، سلامت انسان و دام در محدوده معدن قلقله، ارزیابی مشابه برای کارخانه استحصال طلای سقز و تحلیل پیامدهای بهداشتی فعالیت معدن بر ساکنان روستاهای شعاع پنج کیلومتری است. تمام هزینه‌های این پروژه‌های پژوهشی توسط سرمایه‌گذار تأمین شده تا سلامت مردم و محیط منطقه تضمین شود.
*با توجه به اینکه فعالیت‌های معدنی می‌تواند بر منابع طبیعی اثرگذار باشد، برای جبران خسارت‌های احتمالی چه برنامه‌ای دارید؟
 نگرانی مردم را کاملاً درک می‌کنیم و تلاش کرده‌ایم تفاوت خود را با برخی واحدهای غیرمسئول با عمل نشان دهیم. در همین راستا، طرحی با عنوان «ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی و بازسازی اکولوژیکی معدن قلقله» توسط شرکت بومی «دانش‌پویا طبیعت» تدوین و به تأیید اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان رسیده است.
اجرای این طرح از سال دوم بهره‌برداری آغاز می‌شود و هدف آن، جبران آسیب‌های احتمالی به منابع طبیعی در محدوده پروانه بهره‌برداری است. شرکت توسعه معادن طلای کردستان از معدود شرکت‌هایی است که فرآیند احیا و بازسازی را پیش از پایان عمر معدن آغاز می‌کند.
دو سناریو احیا محدوده‌های تخریب‌شده که به دلیل نابودی اکوسیستم دشوارتر است و احیای مراتع فقیر پیرامون معدن در نظر گرفته شده است که ما این گزینه را برگزیده‌ایم.
برنامه‌های احیا بر پایه نتایج ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی تنظیم می‌شود تا بازسازی واقعی طبیعت منطقه محقق گردد.
اگرچه بهره‌برداری از کارخانه طلای سقز با تأخیر همراه بوده، اما مسیر اجرای پروژه با اقدامات اخیر – ازجمله تأمین مالی پایدار، اجرای مطالعات جامع زیست‌محیطی و تدوین طرح‌های پژوهشی – شفاف‌تر از گذشته شده است.
تحقق وعده‌ها در زمینه حفظ سلامت محیط‌زیست و جبران خسارت‌های احتمالی، می‌تواند معیاری واقعی برای سنجش میزان پایبندی به «معدنکاری مسئولانه» در کردستان باشد؛ رویکردی که تحقق آن، هم اعتماد عمومی را تقویت می‌کند و هم مسیر توسعه پایدار در بخش معدن استان را هموار خواهد کرد.

*ایرنا

منبع: خبرگزاری ایرنا