امسال پیاز زیادی در کشور کشت شد که این امر منجر به اشباع بازار شده و مازاد این محصول طی دو هفته قبل در معرض فساد و تبدیل به ضایعات کشاورزی قرار گرفته است.
وزارت جهاد کشاورزی همچون دو سال قبل که به موضوع سیب زمینی ورود و مازاد تولید را از سیب‌زمینی‌کاران خریداری کرد امسال هم مبادرت به خرید حمایتی پیاز کرده است.
اما مسئله این است که چرا هر سال در کشور شاهد بیش‌بود محصولی و کم‌بود محصولی دیگر هستیم؟
رئیس پیشین اتحادیه بارفروشان درخصوص بیش‌بود و کم‌بود هرساله محصولات کشاورزی گفت: بیش از 30 سال است که پیشنهاد داده‌ایم الگوی کشت در کشور اجرا شود. با کشت قراردادی دیگر شاهد بیش‌بود محصولات و از بین رفتن آن‌ها نخواهیم بود.
مصطفی دارایی‌نژاد، افزود: متولی امر وزارت جهاد کشاورزی است و سال‌ها است که به این موضوع مهم توجهی ندارد. نتیجه این بی‌توجهی بیش‌بود سیب‌زمینی در سال 1402 و پیاز در سال جاری است.
وی ادامه داد: نبود الگوی کشت سبب شده تا کشاورز هرساله بر اساس تجربه خود محصولات را کشت کند. از این رو، اگر یک سال قیمت سیب‌زمینی خوب باشد سال بعد کشاورزان زیادی مبادرت به کشت سیب زمینی می‌کنند. این شیوه کشت باعث شده تا هر سال کشور با کم‌بود و گرانی محصولاتی و بیش‌بود و هدر رفت محصولاتی دیگر در گیر باشد.
وی تصریح کرد: الگوی کشت منجر به ذخیره‌سازی منابع پایه شده و شاهد هدررفت آب، خاک، انرژی و… با بیش‌بود تولیدات رو به رو نخواهیم بود. امروز ترکیه با وجود داشتن منابع آب بسیار، مزرعه‌های خود را قطره‌ای آبیاری می‌کنند و با وجود تولیدات بالا و صادراتشان میزان مصرفشان بسیار پایین‌تر از کشور ما است.
وی با اشاره به وضعیت سیب‌زمینی در سال 1402 عنوان کرد: این محصول جزو اقلام پرمصرف روزانه کشور بوده و نیاز بازار داخل حدود 3.5 میلیون تن است؛ اما سال 1402 5.5 میلیون تن تولید شد. در صورتی به سوی افزایش تولید باید حرکت کرد که برنامه‌ریزی لازم برای صادرات آن نیز انجام شده باشد.
این فعال حوزه کشاورزی با تأکید بر اینکه اجرا الگوی کشت ضروری است، اظهار کرد: وقتی با یک تگرگ نابه‌نگام یا حمله یک آفت محصولات از بین می‌رود به‌دلیل نبود الگوی کشت، کشور دچار چالش می‌شود.
دارایی‌نژاد یادآور شد: شیوه فعلی کشت محصولات اینکه کشاورز بر اساس تجربه محصولات را کشت کند و با افزایش مثلاً قیمت پیاز در سال 1403 سال 1404 تمام کشاورزان مبادرت به کشت این محصول کنند، نمی‌تواند راه درستی در مدیریت کشت باشد.
وی با بیان اینکه امسال به‌دلیل افزایش کشت پیاز وزارت جهاد کشاورزی ناچار به خرید این محصول شده تا کشاورزان متضرر نشوند، گفت: امروز هر کیلوگرم پیاز توسط سازمان مرکزی تعاون روستایی به مبلغ 5.670 تومان از کشاورز خریداری می‌شود؛ اما این رقم برای کشاورز صرفه اقتصادی نداشته زیرا بهای تمام‌شده کشت از نرخ بذر تا سایر خدمات حدود هفت هزار تومان بوده است.
این فعال بازار میوه و سبزیجات در ادامه سخنان خود تصریح کرد: دولت موظف است اگر محصول کشت شده‌ای در کشور بدون بازار است خریداری کند تا کشاورز متضرر نشود. سال گذشته حدود 5 میلیون تن پیاز در کشور کشت شد و امسال این عدد به هفت میلیون تن رسیده و در حال حاضر شاهد ضایعات در این بخش هستیم.
دارایی‌نژاد تأکید کرد: اجرای الگوی کشت 50 درصد مشکلات فعلی را رفع می‌کند. دولت باید مانند ترکیه بذر و کود رایگان در اختیار کشاورز قرار دهد در ادامه از محل درآمد حاصل از صادرات هزینه‌های خود را تأمین کند.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود اضافه کرد: سال‌ها تکرار کرده‌ایم این حجم ارز برای واردات موز از کشور خارج می‌شود در حالی که موز و انبه را می‌توان در سیستان و بلوچستان، میناب، بندر عباس و… کشت کرد. پس از 15 سال فریاد زدن تازه کشت موز در کشور آغاز شده است.
وی افزود: زمانی هند کشت موز نداشت اما امروز یکی از قطب‌های این محصول در جهان محسوب می‌شود.
این کارشناس حوزه کشاورزی در پایان اظهار کرد: اگر الگوی کشت اجرا شود کشاورزی هم می‌تواند نیمی از ارزآوری نفت را برای کشور به ارمغان آورد.