سپهرغرب، گروه زیست‌بوم: چوب درختان بلوط لرستان به‌‌عنوان یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌های زاگرس در حالی توسط سودجویان به یغما می‌روند که اگر همین روند ادامه پیدا کند یقیناً پروژه انقراض بلوط در لرستان کلید می‌خورد.
از همان موقعی که درختان بلوط در قحطی سال 1320 جان مردم را نجات دادند بلوط به عنوان درختی مقدس شناخته شد کمااینکه تا پیش از آن‌هم پیوند عمیقی بین بلوط و زاگرس‌نشینان وجود داشت به‌طوری‌که ایلات و عشایر استان تا حد زیادی ادامه حیات خود را مدیون این جنگل‌های پر برکت می‌دانستند.
این میراث گران‌بها و درختان دوهزارساله که نماد ایستادگی و مقاومت هستند در سال‌های اخیر دست‌خوش حوادث گوناگونی شده‌اند که بقای آن‌ها را در معرض تهدید جدی قرار داده است و آن‌هایی که توانستند از مهلکه خشک‌سالی، آتش‌سوزی، ریزگرد و زوال، جان سالم به در ببرند امروز با چالش مهم‌تری به نام «زغال‌گیری» و «قاچاق چوب» مواجه هستند اما این‌بار حریف تیغ تیز اره‌های برقی و تبرهای متجاوزان نخواهند شد و نیازمند توجه و امداد همه دلسوزان منابع طبیعی و محیط‌زیست هستند.
ارزش زیست‌محیطی هر درخت بلوط بیش از سه میلیارد تومان است
رسم انصاف نیست درختانی که در اوج سخاوت همواره یاری‌گر بشر بوده‌اند و آن‌ها را از مزایای مختلفی منتفع کرده‌اند امروز برای تهیه چند کیسه زغال به آتش کشیده شوند درحالی‌که بنا به گفته شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی لرستان، ارزش زیست‌محیطی هر درخت بلوط، بیش از سه میلیارد تومان است.
پدر بلوط ایران در رابطه با کاربردهای بلوط در زندگی مردم لرستان گفت: در شهریور سال 1320 که قحطی سراسر کشور را فراگرفته بود در نبود گندم و جو، از میوه بلوط، آرد و نان تهیه شد که با این کار نه تنها جان مردم استان‌های زاگرس‌نشین بلکه زندگی سایر استان‌های همجوار نیز نجات پیدا کرد.
مظفر افشار، با بیان اینکه مردم این استان‌ها با اسب و قاطر بلوط‌ها را به شهرهای خود حمل می‌کردند، افزود: به همین دلیل است که امروز از بلوط به عنوان یک میوه مقدس نام برده می‌شود اما کاربرد آن فقط در بحث خوراکی خلاصه نمی‌شد و مصارف درمانی گوناگونی هم داشت.
کاربردهای خوراکی، درمانی و صنعتی بلوط
وی اظهار کرد: از نان بلوط که در زبان محلی به نام «کلک» معروف است و بسیار هم مقوی و نیروزاست به عنوان مؤثرترین دارو در ضدعفونی و بهبود دستگاه گوارش استفاده می‌شد علاوه بر این به صورت خام هم برای خوراک دام به کار می‌رفت.
پدر بلوط ایران افزود: اکثر روستاییان به دلیل اینکه موریانه به‌سادگی چوب بلوط را تخریب نمی‌کند از چوب این درخت در ساخت خانه‌های خود استفاده می‌کردند کمااینکه هم‌اکنون هم در روستای سنگ‌تراشان بخش پایی چوب برخی از خانه‌ها از جنس درخت بلوط است.
افشار بیان کرد: یکی دیگر از کاربردهای بلوط در گذشته این بوده که از «تانن» بذر بلوط که در زبان محلی به آن «جفت» گفته می‌شود در دباغی «مشک آب» که از پوست گوسفند تهیه می‌شده استفاده می‌کردند؛ البته این ماده در صنعت چرم‌سازی نیز کاربرد دارد.
بلوط، مهم‌ترین و باارزش‌ترین گونه گیاهی زاگرس
یکی از کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست لرستان گفت: درخت بلوط عرصه زاگرس به‌عنوان مهم‌ترین و با ارزش‌ترین گونه گیاهی که قدمت آن به دوره سوم زمین‌شناسی بازمی‌گردد، از نظر اقتصادی و اکولوژیکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
لیلا بهاروند تصریح کرد: این درخت و محصولات فرعی آن در صنایع داروسازی، رنگرزی و چرم و پوست کاربرد دارد ضمن اینکه سبب پیشگیری از فرسایش خاک، تقویت پوشش گیاهی و آب‌های زیرزمینی می‌شود اما متأسفانه در اثر عواملی مثل چرای بی‌رویه، بهره‌برداری غیر اصولی از جنگل‌ها و مراتع، تصرف اراضی ملی، آتش‌سوزی، سیلاب و برداشت زغال به شدت تخریب شده‌اند.
ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های لرستان
وی با بیان اینکه جنگل فقط متعلق به انسان‌ها نیست و زیستگاه جانوران مختلفی نیز هست، خاطرنشان کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده چرخه زندگی بیش از پنج هزار گونه حشره، بیش از 80 گونه خزنده و دوزیست، 150 گونه پرنده و 60 گونه پستاندار به درختان بلوط وابسته است.
جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط‌زیست لرستان نیز اظهار کرد: پس از ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال، برخی از قاچاقچیان به سمت جنگل‌های زاگرس روی آورده‌اند درحالی‌که طبق دستورالعملی که برای ما ارسال شده، برداشت چوب از جنگل‌های زاگرس به‌ویژه استان لرستان کاملاً ممنوع است.
جنگل‌های لرستان جنبه حفاظتی دارند
مراد زارعی افزود: جنگل‌های لرستان برای بهره‌برداری نیستند و عمدتاً جنبه حفاظتی دارند یعنی جهت جلوگیری از سیلاب‌های مخرب، فرسایش خاک، حفظ پوشش گیاهی‌ و... کاربرد دارند که اگر تخریب شوند بسیاری از زیرساخت‌های ما در مواردی مثل وقوع سیل مورد تهدید قرار می‌گیرند.
وی به تخریب گران منابع طبیعی و جنگل‌های لرستان هشدار داد و تصریح کرد: گشت‌های حفاظتی ما در منطقه حضور دارند و با متخلفان عرصه منابع طبیعی به‌طور جدی برخورد می‌شود؛ مردم نیز در صورت مشاهده مواردی مثل زغال‌گیری یا قاچاق چوبی که دور از چشم نیروهای ما اتفاق می‌افتد می‌توانند با شماره‌های «131» و «1504» که مربوط به امداد جنگل و مرتع است به ما اطلاع‌رسانی کنند.
کنترل ورودی‌ها و خروجی‌های لرستان برای برخورد با قاچاقچیان
وی با بیان اینکه تمام ورودی‌ها و خروجی‌ها و به‌طور کلی 10 گلوگاه استان کنترل می‌شود، اظهار کرد: به شهرستان‌ها هم اعلام کردیم که ایست و بازرسی شبانه‌روزی داشته باشند تا در صورت مشاهده ماشین‌های حامل چوب بلوط یا زغال، محموله را متوقف کنند و حتی اگر این چوب‌ها مربوط به سایر استان‌ها باشد درصورتی‌که مجوز نداشته باشند با آن برخورد می‌کنیم.
جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط‌زیست لرستان افزود: نه تنها درخت بلوط بلکه برداشت چوب از «چنار»، «بید» و سایر درختانی که حافظ دیواره ساحلی رودخانه‌ها هستند هم ممنوع است چون این درختانی که در حاشیه رودخانه‌ها قرار دارند از طغیان سیل و تخریب اراضی ملی و کشاورزی جلوگیری می‌کنند.
زارعی در پایان صحبت‌های خود با تسنیم افزود: وسعت عرصه منابع طبیعی لرستان دو میلیون و 100 هکتار است که نیرو و امکانات ما جوابگوی حراست از آن نیست بنابراین از مردم انتظار داریم که منابع طبیعی را جزیی از زندگی خود بدانند و فراموش نکنند که حراست از جنگل‌ها لازمه توسعه و بستر حیات است و لازم است که ما را در امر حفاظت از آن یاری کنند.