به‌هم ریختن ظاهر، اضافه‌وزن شدیدی که به حالت نخست برنمی‌گردد، مشکلات جسمی متعدد و خیلی چیزهای آزاردهنده دیگر؛ این‌ها ترس‌ها و نگرانی‌هایی است که در ذهن بعضی از زنان جوان به‌عنوان مانعی برای بارداری شناخته می‌شود. اما این نگرانی‌ها چقدر واقعیت دارد و آیا در یک فرایند سالم بارداری، این اتفاقات اجتناب‌ناپذیر است؟

برای پیدا کردن پاسخ این سؤال به سراغ «مریم فخار» رفتیم. خانم فخار؛ مامایی با حدود 26 سال سابقه فعالیت در زمینه زنان و زایمان است که به‌خاطر دغدغه‌هایی که برای تسهیل بارداری داشته، نخستین کلینیک زایمان در آب و زایمان فیزیولوژیک جنوب کشور را در شیراز تأسیس کرده ‌است. او در کنار مباحث بارداری، روان‌شناسی خانواده هم خوانده و به همین خاطر یک بخش اصلی مراقبت‌های دوران بارداری را به ارائه مشاوره به زنان باردار اختصاص داده است.

* حقیقت‌های آرام‌بخش

بعضی از زنان نسبت به بارداری یک ترس و اضطراب ذهنی دارند که باعث تردید آن‌ها برای بارداری می‌شود. ریشه اصلی این ترس، باورهای غلطی‌ است که در این خصوص وجود دارد. به همین خاطر ما باید تلاش کنیم در مشاوره‌های قبل از بارداری، این نگرانی‌ها و باورهای غلط را اصلاح کنیم تا خانم‌های جوان، با آرامش خاطر بیشتری دوران بارداریشان را پشت‌ سر بگذارند. نخستین مرحله، پیدا کردن یک نگرش مثبت و حقیقی نسبت به بارداری و مادر شدن است. مهم‌ترین نگرش‌های مثبتی که به خانم‌ها کمک می‌کند، در ابتدا توجه به این حقیقت است که مادر شدن یک نیاز فطری است که زن، به‌واسطه آن به تکامل عاطفی و روحی می‌رسد و حس لطیف مادرانگی در او شکل می‌گیرد. نقش مادر بودن، به یک خانم، توان مسئولیت‌پذیری بیشتری می‌دهد و حتی به همین واسطه در رابطه با همسر‌ش هم موفق‌تر خواهد بود. یک زن وقتی مادر می‌شود، انگیزه و امید بیشتری به زندگی پیدا می‌کند و در مجموع این اتفاق یک پله رشد در زندگی او محسوب می‌شود.

* خدا روی توانایی‌ تو حساب ویژه‌ای باز کرده است

بسیاری از زنان، نگران اختلال‌ها و بیماری‌هایی هستند که ممکن است در حین بارداری و زایمان برای آنان پیش بیاید و نتوانند از پس آن بر بیایند. این بسیار مهم است که خانم‌ها، با یک ماما یا پزشک دلسوز و متعهد در ارتباط باشند تا خیال آنان را از بابت این نگرانی‌ها راحت کند. خیلی اهمیت دارد که این باور در خانم‌ها ایجاد شود که خداوند، این قابلیت بارداری و موهبت مادری را در وجود آن‌ها قرار داده و به همین خاطر حتماً توانایی جسمی و روحی برای گذراندن این دوران نیز به بهترین شکل ممکن، به آن‌ها بخشیده شده است. در کنار تمام مراقبت‌های پزشکی،‌ وقتی یک خانم‌ این باور را پیدا کند که خداوند برای خلقت یک انسان به وجود اعتماد کرده، حتماً از نظر روحی آرامش و اطمینان پیدا می‌کند و با توکل بر خداوند و با اعتماد به او، وارد فرایند بارداری می‌شود.

* یک چرخه باطل به اسم اضافه‌وزن اجباری

نکته مهم دیگر، حمایت از مادران در مسیر بارداری است که فوق‌ا‌لعاده مبحث مهمی است. در دوران بارداری، بدن زن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند و به‌خاطر هورمون‌های این دوران، به‌صورت طبیعی و فیزیولوژیک حدود بیست‌وشش تغییر در بدن او به‌وجود می‌آید تا او را، هم برای بارداری و هم برای زایمان آماده کند. ما انتظار داریم با زایمان، این تغییرات برطرف شود و بدن زن به حالت نخست خود برگردد. اما اگر در دوران بارداری، برخی اصول رعایت نشود و مادران از باورهای غلطی که در این زمینه وجود دارد، تبعیت کنند، مداخلات غیرضروری در این پروسه، باعث می‌شود که مشکلات زیادی برای زن ایجاد شود. به‌عنوان مثال یکی از فراگیرترین مشکلات که به‌علت عدم رعایت اصول و مداخلات اشتباه به‌وجود می‌آید، افزایش وزن فوق‌العاده زیاد در دوران بارداری است. آمار بالایی از زنان، اضافه‌وزن 20-30 کیلو را تجربه می‌کنند که برای یک زن جوان، اضافه‌وزن بالایی است و برگرداندن آن بعد از زایمان هزینه و انرژی زیادی می‌برد و باعث می‌شود زنان در دورانی که نیاز به تقویت دارند، به خودشان رژیم‌های غذایی سنگین را تحمیل کنند. پس با یک‌سری باور غلط، یک مشکل به‌نام اضافه‌وزن پیش می‌آید که همین فرایند، یک باور غلط دیگر را ایجاد می‌کند که اضافه‌وزن سنگین، یک پیامد اجتناب‌ناپذیر برای بارداری است و همین به یکی از ترس‌های زنان جوان و یکی از دلایل اجتناب آن‌ها از باردار شدن تبدیل می‌شود و به این ترتیب هر باور اشتباه، این چرخه باطل را تقویت می‌کند.

در حالیکه با یک مراقبت اصولی؛ نه نیازی به این افزایش وزن است و نه یک مشکل اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. این مراقبت،‌ کار پیچیده‌ای نیست. کتاب‌های معتبر مراقبت دوران بارداری، برای کسانی که مشکل خاصی ندارند، می‌تواند اطلاعات خوبی در این خصوص بدهد. مشاوره با یک ماما و پزشک دلسوز نیز بسیار کمک‌کننده است. ما برای اصلاح همین باورهای غلط، یک برنامه جدی در کلینیک داریم که تلاش می‌کنیم برای مادرانی که مراجعه می‌کنند، براساس توده بدنی قبل از بارداری، یک برنامه تغذیه و وزن‌گیری تنظیم کنیم. این وظیفه‌ای است که برعهده کلینیک‌ها و مراکزی قرار دارد که مادر، در طی دوران بارداری با آن در ارتباط است. چنین مراقبتی، کمک می‌کند که مادر در طی این دوران، یک اضافه‌وزن نرمال را تجربه کند و بعد از زایمان به حالت نخست برگردد.

* از ویتامین‌های ایرانی استفاده کنید

یک باور اشتباه دیگر، نیاز به استفاده از داروهای مکمل خارجی برای تأمین مواد ضروری بدن است. استفاده از این داروها که به شکل بی‌رویه‌ای به کشور وارد می‌شوند، خیلی باب شده‌ و اتفاقاً در حجم بالا و با صرف هزینه‌های گزاف انجام می‌شود. این مکمل‌ها بیشتر از آنکه ارزش غذایی داشته باشد، منجر به همین مشکل اضافه‌وزن غیرطبیعی می‌شود. در حالیکه ما در کشور خودمان، غذاهای خیلی خوب و مناسبی برای دوران بارداری داریم که مبنای آن میوه و سبزیجات بوده و ویتامین‌های موردنیاز مادر و جنین را به بهترین شکل تأمین می‌کند. در نتیجه هیچ نیازی به استفاده از مکمل‌های صددرصد خارجی نیست. اتفاقاً استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌های ایرانی؛ به‌تنهایی می‌تواند نیازهای بدن مادران باردار را تامین کند.

* باور اشتباهی به اسم استراحت مطلق

بی‌تحرکی و کم‌تحرکی مادران در دوران بارداری که متأسفانه توسط برخی افراد غیرحرفه‌ای به زنان باردار القا می‌شود که اگر کمی حرکت کنی یا پیاده‌روی داشته باشی، به سلامتی بچه‌ات آسیب وارد می‌شود. این ترس خیلی بدی را برای مادران ایجاد می‌کند و باعث می‌شود، هم اضافه‌وزن زیادی برای مادر ایجاد شود و هم از نظر روحی، دچار مشکل شود. چون به‌خاطر تأکید روی استراحت زیاد، بیشتر در فضای خانه می‌ماند و فعالیت‌هایش خیلی کم می‌شود. در حالیکه دوران بارداری، باید دوران بسیار زیبایی برای زن باشد! به‌عنوان دورانی که خداوند بالاترین نعمت؛ یعنی مادری را به او داده است و باید از آن لذت ببرد و آرامش روحی داشته باشد.

این تأکیدات مداوم به تحرک نداشتن برای آسیب ندیدن بچه، باعث می‌شود تا مادر، مدام در نگرانی و استرس باشد و متأسفانه این استرس را به جنین هم انتقال می‌دهد.

استرس مادر در دوران بارداری، یکی از عوامل خطر برای نوزادان محسوب می‌شود. زیرا موقع تولد، ممکن است نوزاد را در معرض ابتلا به بیش‌فعالی، اوتیسم یا اختلالات روانی دیگر قرار دهد. پس رسالت ماما یا پزشک متخصص زنان در دوران بارداری، بسیار مهم است. یک زن در این دوران یک جایگاه مهم و ویژه دارد که باعث می‌شود هرجایی نرود، هرکاری نکند، هر آموزه‌ای را دریافت نکند و هردرمانی را نپذیرد. چون مادر بیمار نیست که بخواهد درمان شود. مادر تنها به یک مشاور در دوران بارداری نیاز دارد تا بتواند این دوران را در کمال آرامش سپری کند، چون 85 درصد مادران، بارداری بدون‌خطر دارند که نیازی به پروسه‌های درمانی نیست، بلکه فقط نیاز به مشاوره دارند تا اگر دغدغه و سؤالی دارند، از این مشاوران بپرسند و یک نفر با آرامش و دانش، پاسخگوی آن‌ها باشد.