آموزش قرآن کریم به کودکان از طریق بازی، قصه، شعر، نقاشی، کاردستی و... یکی از مؤثرترین روش‌هایی است که علاوه بر جذابیت آن برای این دوره از زندگی انسان، باعث یادگیری بهتر، سریعتر و آسان‌تر معارف الهی شده و آیات به‌خوبی در ذهن کودک تثبیت می‌شود و مسیر را برای آموزش این معجزه پیامبر با شور و شوق فراوانی طی می‌کند.

اینک که بهار قرآن با بهار طبیعت تقارن دارد و تغییر حال ما نیز زمانی اتفاق می‌افتد که عامل به آیات الهی باشیم و از طرفی ثواب تلاوت یک آیه از قرآن در این ماه مساوی با ثواب قرائت کل آیات می‌باشد، چه زیباست که بیشتر از فیوضات این ماه و فرصت موجود بهره‌مند شویم.

در کنار آن نیز آشنایی با چهره‌های شاخص قرآنی که سالیان سال در این مسیر قدم برداشته و زندگی خود را با قرآن و دستورات آن وفق داده‌اند، از دیگر مسائلی است که باید به آن توجه شود چراکه با الگوبرداری از زندگی آن‌ها می‌توان‌ خود ما نیز مانند آن‌ها زندگی کرده و حتی بدانیم که قرآن باعث چه تغییری در آینده ما می‌شود، کم نیستند مؤسسه‌ها و جلساتی که با محوریت قرآن در کوچه، محله، روستا، شهر و... فعالیت داشته و به تربیت قرآن‌آموزان می‌پردازند و باعث می‌شوند که زندگی افراد با آیات این کتاب آسمانی گره بخورد.

به همین منظور با مدیر یکی از مؤسسه‌های فعال قرآنی کودک و نوجوان شهر همدان گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

* لطفاً خودتان را معرفی کنید.

طاهره روشنیان هستم؛ مدیر واحد خردسالان جامعه‌القرآن کریم همدان و مدیر مؤسسه دارالحفاظ مهدیه.

* جامعه‌القرآن کریم در شهر همدان از چه سالی آغاز به‌کار کرد؟

از سال 1381 و به درخواست مرحوم آیت‌الله موسوی همدانی در این شهر راه‌اندازی شد. ابتدا این مؤسسه در شهر مقدس قم فعال بود که بعد از آن سایر استان‌ها نیز برای راه‌اندازی آن اقدام کردند. در همان سال‌های ابتدایی تأسیس این مؤسسه بود که آیت‌الله موسوی همدانی نیز نامه‌ای را برای مدیر مؤسسه، آقای طباطبایی ارسال کردند و با درخواست ایشان از سوی مرکز موافقت شد. بعد از آن جامعه‌القرآن کریم در سه واحد خردسالان، خواهران و برادران در شهر همدان راه‌اندازی شد.

*آشنایی شما با مؤسسه و آغاز فعالیت شما مربوط به چه سالی است؟

ترم آخر دانشگاه بودم که با توجه به علاقه فراوان به حفظ آیات، در فراخوانی از سوی جامعه‌القرآن کریم مبنی بر آموزش حفظ قرآن در یک سال، ثبت نام کرده و توانستم به مدت یک سال حافظ کل قرآن شوم، بعد از آن در واحد خردسالان مؤسسه به‌عنوان مربی و در واحد خواهران به‌عنوان مربی و ناظر شروع به فعالیت کردم. در سال 1386 نیز به‌صورت کامل در واحد خردسالان مستقر شده و به‌عنوان مربی و مدیر مشغول به کار شدم.

*جامعه‌القرآن کریم در کدامیک از شهر و یا شهرستان‌های استان فعالیت دارد؟

علاوه بر همدان، این مؤسسه در شهرستان‌هایی مانند ملایر، نهاوند، بهار، فامنین و تویسرکان نیز فعال بوده و در برخی از شهر‌ها نیز مانند ازندریان یا لالجین نمایندگی دارد.

* فعالیت واحد خردسالان در شهر همدان به چه صورت است؟

این واحد در سطح شهر همدان دارای 28 مرکز بوده که در محلات مختلف، روستاها و... فعالیت دارند و بزرگترین مجموعه تخصصی حفظ قرآن کریم کودک و نوجوان در استان همدان قرار دارد.

* آموزش قرآن کریم در این مؤسسه برای چه رده‌های سنی درنظر گرفته شده است؟

واحد خردسالان شامل کودکان چهار سال به بالا است. واحد خواهران نیز ویژه گروه سنی 12 سال به بالا بوده و در برخی موارد اگر تشخیص داده شود که قرآن‌آموز استعداد قرآنی خاصی دارد در سن 9 سالگی از او در واحد خواهران ثبت نام به‌عمل می‌آید. البته ناگفته نماند که واحد برادران نیز تا سال 1398 در شهر همدان فعال بوده و با پیدا شدن ویروس منحوس کرونا، این واحد تعطیل شد.

* واحد خردسالان این مجموعه هم‌اکنون چه تعداد قرآن‌آموز دارد؟

با توجه به فعالیت 28 مرکز در واحد خردسالان این مؤسسه در کل کشور، بیش از دو هزار نفر در این مراکز تحت آموزش قرار دارند که از این تعداد، 150 قرآن‌آموز به‌صورت تلفنی و مجازی از شهر‌هایی مانند مشهد، قم، تهران، شیراز، سنندج، همدان و... مشغول یادگیری حفظ قرآن کریم هستند.

با پیدا شدن ویروس کرونا، آموزش‌های این واحد به سمت مجازی رفت اما بعد از واکسیناسیون عمومی و آغاز مجدد کلاس‌های مؤسسه، بیشتر افراد برای شرکت در کلاس‌های حضوری اقدام کرده‌اند، البته حدود 150 نفر همچنان به‌صورت مجازی در حال آموزش هستند.

ناگفته نماند که در روزهایی همچون تعطیلات تابستان، آمار قرآن‌آموزان این واحد به دو هزار و 500 نفر نیز می‌رسد چراکه تابستان فصل اوقات فراغت کودکان بوده و بیشتر در کلاس‌های آموزشی شرکت می‌نمایند.

* در حال حاضر، چه تعداد مربی با واحد خردسالان جامعه‌القرآن کریم استان همکاری دارند؟

به‌طور متوسط می‌توان گفت که 80 مربی هم‌اکنون با این مؤسسه ارتباط داشته و مشغول ارائه آموزش به قرآن‌آموزان می‌باشند.

* فرآیند آموزش در به چه صورتی است؟

در این مؤسسه کودکان چهار تا 6 سال کلام الهی را به‌صورت موضوعی یاد می‌گیرند، این دوره چهارماه است و سه جلد کتاب با 54 مضمون و با موضوعات کاربردی به افراد آموزش داده می‌شود، علاوه بر حفظ مفاهیم، ترجمه آن نیز آموزش داده می‌شود. همچنین آموزش‌ها در این سن بیشتر از طریق بازی کردن، نقاشی، شعر، سرود و... است. بعد از این کودکان روخوانی و روانخوانی را فرا می‌گیرند که آموزش در این قسمت به مدت 11 ماه است و قرآن‌آموز بعد از این دوره می‌تواند تمامی آیات را با لهجه فصیح عربی قرائت کند.

کودکانی که از سن 6 سالگی وارد جامعه‌القرآن می‌شوند، مستقیم وارد دوره حروف شده و آموزش خود را از روخوانی و روانخوانی آغاز می‌کنند. آموزش این افراد از کتاب روخوانی «1» آغاز شده و تا روانخوانی کل قرآن کریم ادامه دارد. دوره آموزشی تجوید نیز بعد از این مرحله و بیشتر مخصوص کودکان باسواد است.

نکته بسیار مهم اینکه قرار است از سال آینده قبل از ورود قرآن‌آموزان به مرحله حفظ، یک دوره «آکسان در تلاوت قرآن» با هدف آشنایی با صوت و لحن برای شرکت بهتر در مسابقات برگزار کنیم. این موضوع بسیار ضروری است چراکه 6 نمره از مسابقات مربوط به صوت و لحن است.

بعد از این قرآن‌آموز وارد مرحله حفظ می‌شود، در ابتدا جزء 30 در سه بخش بهار یک، دو و سه به او آموزش داده می‌شود و در صورت موفقیت، وارد مرحله حفظ جز یک تا پایان قرآن کریم خواهد شد. همچنین در کنار این دوره‌ها، کلاس‌های آموزشی با عنوان مفاهیم و خطابه نیز برگزار می‌شود.

* استان همدان در حوزه فعالیت‌های قرآنی چه جایگاهی دارد؟

در بخش خردسالان استان رتبه نخست را دارد و این موضوع را مرکز جامعه‌القرآن قم نیز تأیید می‌کند تا جایی که تعداد حافظان این واحد از سایر واحد‌های کشوری به‌ویژه قم بیشتر است. در واحد خواهران هم جزو 10 واحد برتر هستیم. واحد برادران که قبل از کرونا فعال بود نیز رتبه دوم کشوری را داشت.

* چه فعالیت‌های دیگری در واحد خردسالان جامعه‌القرآن کریم همدان انجام می‌دهید؟

راه‌اندازی مرکز نیکوکاری 14 معصوم «ع» تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی «ره» با مشارکت خانواده‌های قرآن‌آموزان برای حمایت از کودکانی که بضاعت مالی برای یادگیری مباحث قرآنی را ندارند، ارائه مشاوره رایگان به خانواده‌های قرآن‌آموزان توسط مشاوران و روان‌شناسان زبده، فعالیت هیئت حضرت علی‌اصغر علیه‌السلام در مناسبت‌های ملی و مذهبی در 28 مرکز و همچنین راه‌اندازی گروه سرود قرآنی تسنیم که تمامی اعضای این گروه سرود از حافظان قرآن کریم هستند از دیگر فعالیت‌ها و اقدامات این واحد قرآنی است.

* در ماه مبارک رمضان چه برنامه‌هایی در واحد خردسالان دارید؟

شخصیت‌های موفق قرآنی و خانواده‌های قرآنی استان همدان برای شرکت در برنامه «بهار در بهار» که هر روز از صدا و سیمای مرکز همدان پخش می‌شود.

تشویق قرآن‌آموزان برای دریافت گواهینامه‌های تخصصی حفظ قرآن کریم که از نمونه‌های آن می‌توان به خانم زهرا زمانی وفادار «مدرک معادل فوق‌لیسانس»، نرگس سهراب‌لو «معادل ‌لیسانس»، حسین وحیدی «معادل لیسانس» و اکرم افشین‌ مهر، «معادل فوق‌لیسانس» اشاره کرد که منابع دریافت این گواهینامه حدود 6 هزار صفحه کتاب می‌باشد که فقط خلاصه آن یک هزار و 500 صفحه است.

برگزاری محافل قرآنی در 28 مرکز تحت پوشش این واحد با حضور حافظان برجسته قرآن کریم که در این مراسم، قرآن از حفظ برای حاضران در جلسه قرائت می‌شود و خانواده قرآن‌آموزان نیز حضور دارند و نحوه کار با فرزند خود برای حفظ قرآن را تشریح می‌کنند.

برگزاری گردهمایی روزه‌اولی‌ها که بعد از تعطیلات عید نوروز برگزار خواهد شد، ویژه برنامه شب‌های قدر و شهادت حضرت علی «علیه‌السلام»، همکاری قرآن‌آموزان برای اجرای طرح مسطورا «سطر سطر زندگی با قرآن» ازجمله برنامه‌هاست.

* واحد خردسالان جامعه‌القرآن کریم همدان با چه مشکلاتی مواجه است؟

متأسفانه مهم‌ترین مشکل این مؤسسه در همدان، کمبود فضای فیزیکی است چراکه بیشتر مراکز شهرستانی ما استیجاری بوده و ماهانه مبالغ زیادی بابت آن پرداخت می‌شود که نمونه آن شعبه ذوالریاستین است که در نوبت صبح مدرسه قرآنی امام حسن مجتبی علیه‌السلام در آن فعال بوده و در نوبت بعدازظهر کلاس‌های قرآنی مؤسسه برگزار می‌شود.

مشکل کمبود فضای فیزیکی از همان ابتدای تأسیس این مؤسسه در همدان وجود داشت و هر بار مسئولان استانی در جلسات مختلف یا بازدید از این مؤسسه وعده می‌دادند که حتماً این مشکل را حل خواهند کرد حتی در مصاحبه با برخی از رسانه‌ها نیز عنوان کردند که ساختمانی خریداری شده اما این موضوع تاکنون تحقق نیافته است.

این موضوع مشکلات فراوانی را برای این مؤسسه در پی داشته، ساختمان فعلی نیز در شأن قرآن‌آموزان گرامی نیست چراکه بسیار قدیمی بوده و گاهی در اثر بارش برف و باران نیز آسیب‌های زیادی به آن وارد شده است.

چندین نوبت فضاهای مناسبی شناسایی شد و قرار بر این بود که در اختیار مؤسسه قرار بگیرد، از نمونه‌های آن می‌توان به طبقه فوقانی شرکت آب و فاضلاب در میدان امامزاده عبدالله «ع» اشاره کرد، شهرداری همدان نیز سه فضا را برای این موضوع مد نظر داشت اما در آخر برای اختصاص آن هیچ همکاری نشد.

* به‌عنوان سؤال پایانی بفرمایید که اولویت‌های قرآنی استان همدان در سال آینده و همچنین راهکار شما برای تحقق این اولویت‌ها چیست؟

1. تخصیص بودجه‌های مصوب فعالیت قرآنی به مؤسسات فعال، بر اساس نوع فعالیت و اثرگذاری آن‌ها باشد و دستگاه‌های متولی به آمار و ارقام غیرواقعی که گاهی از سوی برخی مؤسسات اعلام می‌شود توجه نکنند.

2. از مدارس و مؤسسات قرآنی حمایت شود. مدارس اولویت بیشتری از مؤسسات دارند چراکه اثرگذاری آن‌ها بیشتر است. از نمونه‌های آن می‌توان به مدرسه قرآنی امام حسن مجتبی «ع» در همدان اشاره کرد که رتبه‌های بسیار خوبی در زمینه‌های مختلف کسب کرده‌اند و به‌دلیل کمبود فضای آموزشی، قادر به ثبت نام تعداد زیادی از متقاضیان نیستند.

3. معرفی و حمایت از نخبگان قرآنی که متأسفانه به فراموشی سپرده شده و نیاز است که این افراد از طریق رسانه‌ای همچون صدا و سیما به مردم معرفی شوند.

4. متأسفانه بانوان این استان در زمینه صوت و لحن رتبه قابل قبولی دارند که باید یک تغییر اساسی صورت بگیرد و با استفاده از اساتید کشوری به این افراد آموزش‌های لازم داده شود و در کنار آن تربیت مربی صوت و لحن هم داشته باشیم که قبلاً این مؤسسه50 دوره، با حضور اساتیدی از مشهد مقدس در همدان برگزار کرده است.

5. افزایش کرسی‌های حفظ که بسیار بااهمیت بوده و باعث افزایش اعتماد به‌نفس در قرآن‌آموزان می‌شود.

6. دعوت از قاریان، حافظان و داوران برجسته بین‌المللی جهت حضور در این استان.

7. آموزش فراگیر که باید سعی کنیم بی‌سوادی قرآن را کاهش داده و راهکار آن برگزاری دوره تربیت مربی روخوانی قرآن و استفاده از ظرفیت ایشان در سطح محلات است.

همان‌طور که اشاره شد، مؤسسات قرآنی نقش اثرگذاری در جذب، آموزش و هدایت قرآن‌آموزان دارند. این مؤسسات می‌توانند با اجرای برنامه‌های مختلف قرآنی، در توسعه و ترویج سبک زندگی قرآنی نیز اثرگذار باشند. نیاز است که خانواده‌های موفق قرآنی در هر محله، شهر و روستا شناسایی شده و به مردم معرفی شوند که این موضوع برای نخستین‌بار در استان همدان با عنوان برنامه «بهار در بهار» از صدا و سیما مرکز در حال انجام است.

با توجه به مخاطبان قرآنی این مؤسسه در شهر همدان که بیش از دو هزار نفر هستند نیاز است که هرچه سریعتر درخصوص تأمین فضای فیزیکی مناسب و در شأن نخبگان قرآنی اقدام شود.

اولویت‌های قرآنی در هر شهر و استان متفاوت بوده و توجه به آن بسیار ضروری است و می‌تواند به‌عنوان یک نقشه راه برای استمرار فعالیت‌های قرآنی، مفید و اثرگذار باشد. باید سعی کنیم که برنامه‌های قرآنی را به سمت محلات سوق داده و از ظرفیت افراد توانمند هر محله برای آموزش به دیگران نیز استفاده کنیم.