زهرا آتش‌بار، مدرس طراحی دوخت مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی واحد استان ایلام که در دو پژوهش موفق به ثبت «سُخمه» و «هَبَر» به‌عنوان میراث ناملموس استان ایلام شده است، اظهار کرد: سخمه از لباس‌های سنتی زنان زاگرس نشین است، اما سخمه کوردی ایلام با سخمه منطقه کردستان تفاوت‌هایی دارد.
وی گفت: سخمه ایلام بلند و تقریباً به‌صورت کت بدون آستین و جیب‌دار است و با یراق‌های زرد و طلایی و سکه‌های قدیمی از جنس طلا و نقره بودند، تزئین می‌شد. این لباس سنتی جزء لباس‌های نوعروسان بود که سکه‌هایی که هدیه می‌گرفت به آن آویزان می‌کرد.
این دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس با بیان اینکه اکثر بانوان کورد و زاگرس‌نشین این لباس را می‌پوشیدند، گفت: این سخمه از جنس مخمل بود که در رنگ‌های قرمز لاکی، قرمز جگری، سورمه ای و مشکی دوخته می‌شد که بنا بر سن و سلیقه از این رنگ‌ها استفاده می‌کردند.
آتش‌بار، درباه هَبَر هم اظهار کرد: هبر با قدمتی 200 ساله نوعی سربند از جنس مخمل است که معمولاً به رنگ سیاه و سه‌گوش و در قدیم چهارگوش هم استفاده می‌شد، دو گوشه این مثلث یا مربع را با نخ ابریشم و گره‌های متقارن تزئین نموده و گاهی از مهره‌های ریز رنگارنگ در لابلای گره‌ها همراه با گره بافته می‌شود در انتهای هر ریشه ابریشمی یک منگوله ظریف و کوچک هم آویزان می‌شود که با نخ ابریشم درست شده است.
وی گفت: در دو گوشه هَبَر دو نخ بافته‌شده به‌صورت گیس بافت که دو منگوله نسبتاً بزرگ دارد به دور سر بسته می‌شود و برای استفاده از هبر حتماً باید ابتدا روسری از جنس گلونی روی سر انداخته و بعد هبر را به دور سر ببندید.
این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه بافت ریشه‌ها نیاز به آموزش تخصصی دارد و باید با ظرافت خاصی منظم و یک‌دست بافته شود، گفت: برای ماندگاری و صیانت از این اثر لازم است که نیروهایی در این مسیر تعلیم داده شود.
پیش از این فرزاد شریفی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ایلام نیز گفته بود که سخمه با شماره ثبت 2703 و مهارت بافت هبر به شماره ثبت 2700 بر اساس پژوهش‌های زهرا آتش‌بار در حوزه ثبت میراث ناملموس استان ایلام به ثبت رسیده‌اند.