سال‌هاست که ناوگان ون در شهر همدان به‌صورت جدی با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه است که وضعیت آن را به‌شدت ناخوشایند کرده. می‌توان گفت که یکی از بزرگ‌ترین معضلات، فرسودگی شدید خودروهاست به‌طوری‌که میانگین سنی ون‌ها در حال حاضر به حدود 17 یا 18 سال رسیده. تأسف‌بارتر اینکه این سن بالا نه‌تنها باعث کاهش کیفیت خدمات‌رسانی به شهروندان شده، بلکه امنیت و ایمنی مسافران را نیز به خطر انداخته است.
نکته حائز اهمیت اینکه علاوه بر فرسودگی، مشکلات موتوری و ظاهری ون‌ها نیز بر جلب اعتماد مشتریان و جذب بیشتر مسافران، تأثیر گذاشته است. رانندگان این ناوگان نیز با افزایش تعداد گله‌مندی‌ها، به چالش‌هایی در ایفای وظایف خود مواجه‌اند، این شرایط نامساعد به‌ویژه در دوره‌های شلوغ و اوج تقاضا، فشار بیشتری بر رانندگان و خدمات‌دهی آن‌ها وارد می‌کند.
مدیریت شهری نیز با وظایف و تکالیفی که دارد، در راستای نوسازی و بهبود، وضعیت‌ این ناوگان را متوجه قرار داده اما به‌نظر می‌رسد که اقدامات انجام‌شده نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر به این معضلات پاسخ دهند. در واقع، عدم تخصیص بهینه منابع، نوسازی ناکافی و تأخیر در ارائه خدمات لازم، منجر به ایجاد نارضایتی در جامعه و کاهش رضایت شهروندان از خدمات حمل‌ونقل عمومی شده است.
به دیگر سخن وضعیت ناوگان ون همدان به‌دلیل فرسودگی شدید، مشکلات موتوری و نگرانی از ایمنی، به نگرانی‌هایی جدی برای شهروندان و مدیریت شهری تبدیل شده که نیازمند توجه فوری و جامع برای بهبود است.
بر این اساس با توجه اهمیت موضوع برآن شدیم تا با نماینده رانندگان ون شهرک مدنی و نیز معاون امور زیربنایی، حمل‌ونقل شهری شهرداری همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
نماینده خط ون‌های شهرک مدنی با بیان اینکه در حال حاضر، در شهرک مدنی نزدیک به 90 دستگاه ون فعال داریم، گفت: با توجه به وسعت زیاد و طولانی بودن مسیر، وضعیت واقعاً نگران‌کننده است.
محمدرضا مرتضایی با اشاره به اینکه در طول سه سال و نیم گذشته بسیار اعتراض کرده و از شهرداری خواستیم که از ما حمایت کند، اما متأسفانه اتفاق مثبتی رقم نخورد افزود: در دولت سیزدهم شرایط برای ما به نحوی فراهم شده بود که راننده‌ها می‌توانستند از وام‌های اعلام‌شده استفاده کنند، اما متأسفانه شهرداری آن زمان هیچ‌گونه همکاری نکرد.
وی با تأکید بر اینکه، شهر همدان نسبت به آمار جمعیت ساکن، هزار تاکسی اضافه دارد و همین باعث ایجاد مشکلات ترافیکی شده، اذعان کرد: شهرداری تحت فشار تصمیم گرفته که این هزار تاکسی را حذف کند، اما به‌نظر می‌رسد قرار است این کار به قیمت حذف ون‌های خدماتی ما انجام شود.
وی در تشریح مسئله عنوان کرد: شرایط به گونه‌ای پیش رفته که شهرداری بنا به فرسوده بودن ناوگان ون، در نظر دارد به جای هر پنج تاکسی، دو ون را حذف کند، در این شرایط هم کار آسان‌تر خواهد بود و هم هزینه نوسازی. پیگیری این موضوع از گردن شهرداری نیز ساقط می‌شود؛ بنابراین شهرداری در بهسازی و نوسازی به شکلی عمل می‌کند که هزینه‌ای ندهد، به نوعی می‌خواهد ما راضی به از دست دادن خودروهایمان شویم.
نماینده رانندگان ون مسیر شهرک مدنی ادامه داد: مسئله این است که واقعاً بنا به فرسوده بودن خودروها صدای مردم درآمده به نحوی که نه‌تنها به لحاظ موتوری بلکه به لحاظ ظاهری و اتاق و کف نیز دیگر ون‌های موجود نمی‌توانند به شهروندان خدمات مطلوب ارائه دهند. برای مثال کف بیشتر ون‌ها سوراخ شده و رانندگان مجبور به انداختن کفپوش شده‌اند بنابراین اگر یک کودک ندانسته پای خود را روی این کفپوش‌ها بگذارد، یقیناً به کف آسفالت و پایین سقوط خواهد کرد اما بازهم هیچ کمکی از سوی شهرداری نمی‌بینیم.
مرتضایی با ابراز اینکه دیگر به ون‌ها معاینه فنی نمی‌دهند و مشکلاتی نیز برای قطعات آن‌ها وجود دارد، اظهار کرد: البته اخیراً طی طرحی، اعلام کرده‌اند که 300 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض پرداخت می‌کنند، به‌گونه‌ای که رانندگان باید 75 میلیون تومان ودیعه در بانک گذاشته و 75 میلیون تومان هم شهرداری به‌حساب واریز کند، درواقع، وام به ما اختصاص داده می‌شود که شهرداری قسط آن را پرداخت کند، اما مگر این وام چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
وی ادامه داد: تأسف‌بارتر اینکه این 75 میلیون تومان راننده‌ها تا پنج سال غیر قابل برداشت است، این در حالی است که بعد از پنج سال، ضمانتی برای برگشت آن وجود ندارد و ممکن است شرایط به کل تغییر کند و با تغییر مدیریت‌ها این مبلغ به ما پس داده نشود.
نماینده راننده ون‌های شهرک مدنی مطرح کرد: شرایط را باید به گونه‌ای فراهم کنند که ما به حقوق خود رسیده و امکان واقعی نوسازی ناوگان را داشته باشیم، چون فرایند پیش‌بینی‌شده، آنگونه که عنوان‌شده نیست، بسیاری از رانندگان خسته شده و دیگر پیگیر مسئله نیستند.
مرتضایی با بیان اینکه در حال حاضر حدود 30 نفری که می‌خواهند از آن 300 میلیون تومان استفاده کنند؛ حدود 6 ماه است که 75 میلیون تومان سرمایه خود را در حساب معرفی‌شده گذاشته‌اند، ابراز کرد: شهرداری به آن‌ها وعده داده بود که 300 میلیون تومان را پرداخت کند، اما هنوز پول قابل برداشت نیست و گفته‌اند که هر زمان که خودروشان را اسقاط کنند، آن وجه را دریافت خواهند کرد.
وی با ابراز اینکه در حال حاضر هزینه اسقاط ماشین به حدود 210 میلیون تومان رسیده ادامه داد: این در حالی است که فرایند اسقاط هم با مشکل مواجه است و سایت مربوطه بسته، شرایط ارائه خدمات به رانندگان به گونه‌ای است که هیچ کمکی نمی‌شود.
وی مطرح کرد: وضعیت ما به‌گونه‌ای است که هیچ مسئولی از ما حمایت نمی‌کند، رانندگان زندگی خود را از طریق این خودروها می‌گذرانند، بنابراین اگر بخواهند این سرمایه را از دست بدهند، به‌طور حتم زندگی‌شان دچار مشکل خواهد شد چراکه هرکدام از آن‌ها باید هزینه‌های زندگی، اجاره‌خانه و تحصیل فرزندانشان را بپردازند.
نماینده راننده ون‌های شهرک مدنی ادامه داد: نکته این است که حتی در صورت توافق، نمی‌دانیم که آیا واقعاً می‌توانیم از شرایط به‌وجود آمده بهره ببریم یا نه؟ برای مثال، وقتی ماشینی از خط خارج می‌شود و ما بخواهیم ماشین جدیدی بگیریم، گویا قرار است از وام در نظر گرفته‌شده نیز مالیات و عوارض مربوطه و کارمزد بانکی به مبلغ 20 تا 30 میلیون تومان کسر شود، این خود به‌نوعی بار مالی بر دوش راننده‌ها می‌گذارد.
مرتضایی با اظهار اینکه از زمان دولت آقای احمدی‌نژاد این خودروها وارد چرخه شده‌اند و در حال حاضر، در شهر همدان حدود 270 ون وجود دارد که تمامی آن‌ها فرسوده هستند و عمرشان به بیش از 18 سال می‌رسد مطرح کرد: چون عمر ناوگان 10 ساله است، نمایندگی نیز غیرفعال شده و دیگر دفتری ندارد؛ بنابراین با توجه به این شرایط، ما هیچگونه نمایندگی برای خدمات‌رسانی نداریم و مجبوریم به تعمیرگاه‌‌های عادی مراجعه کنیم اما مشکل اصلی این است که قطعه اصلی نیز وجود ندارد.
وی ادامه داد: درد این است که مغازه‌داران و تعمیرکاران نیز از این وضعیت سوءاستفاده می‌کنند، زیرا هزینه‌های تعمیرات به‌شدت افزایش یافته. به‌عنوان مثال، اخیراً یک تعمیر موتور برای من 80 میلیون تومان هزینه داشته، این در حالی است که حتی قطعات اصلی نیز در این تعمیر به‌کار گرفته نشد و نهایتاً تا یک هفته پاسخگو است.
وی افزود: اصلی‌ترین مشکل‌ترین ما نبود حمایت کافی از طرف مسئولان و نهادهای دولتی است که هیچ توجهی به مشکلات ما ندارند. در حقیقت، در این شرایط اقتصادی، ما واقعاً احساس می‌کنیم که هیچ‌کس صدای ما را نمی‌شنود و باید با اعتراض و اعتصاب خواسته‌هایمان را مطالبه کنیم، مکاتبه و گفت‌وگو در جلسات کاری از پیش نمی‌برد.
در ادامه معاون امور زیربنایی و حمل‌ونقل شهری شهرداری همدان نیز در واکنش به گله‌مندی راننده ون‌ها درخصوص فرسودگی بالای خودروها گفت: در کل، ناوگان تاکسی ما نسبت به وضعیت مطلوب، بنا به تعداد بر حسب جمعیت متأسفانه مازاد دارد.
وحید علی‌ضمیر با بیان اینکه ما در حال حاضر در سطح شهر هزار و 440 تاکسی داریم که نسبت به نیاز واقعی شهر، خیلی بیشتر است خاطرنشان کرد: در نتیجه، مازاد داریم و با توجه به سن بالای ناوگان، نیازمند نوسازی جدی و همچنین اتخاذ تمهیداتی برای حذف این ناوگان هستیم که البته این فرایند می‌بایست با در نظر گرفتن منافع رانندگان همراه باشد.
وی با بیان اینکه نوسازی تاکسی و ون‌ها و مدیریت حمل‌ونقل عمومی بر عهده شهرداری‌ها است تشریح کرد: بر اساس بودجه سالیانه، شهرداری برنامه‌ریزی کرده و معمولاً مقداری در ردیف بودجه برای نوسازی این تاکسی‌ها تخصیص داده می‌شود.
معاون امور زیربنایی و حمل‌ونقل شهری شهرداری همدان با بیان اینکه سن متوسط ون‌ها در حال حاضر 17 یا 18 سال است و وضعیت موتوری آن‌ها نیز مناسب نیست پس در اولویت نوسازی قرار دارند، اذعان کرد: بر این اساس در سه یا چهار سال گذشته، برنامه‌هایی در شهرداری برای نوسازی وجود داشته، اما به‌دلیل نوع خودرو و مدل خاص، این فرایند به تعویق افتاده چراکه تولید در سطح کشور با مشکلاتی همراه بوده اما با این وجود ما تلاش می‌کنیم بودجه لازم را برای نوسازی تخصیص دهیم.
علی‌ضمیر با اشاره به اینکه در این راستا باوجود اینکه وظیفه شهرداری نیست، سال گذشته و جاری، ردیفی در بودجه شهرداری دیده شده که مبلغی به‌صورت بلاعوض به رانندگان تعلق گیرد خاطرنشان کرد: طبق آخرین لایحه‌ای که مصوبه آن را از شورا گرفتیم، شرایط به این شکل است که حساب مشترکی با بانک مهر باز شود و 150 میلیون تومان از طرف شهرداری و 150 میلیون تومان نیز از سوی صاحبان آن به حساب واریز شود که درمجموع 300 میلیون تومان خواهد بود.
وی با ابراز اینکه بر اساس این مبلغ سپرده، 600 میلیون تومان وام از بانک مهر برای رانندگان قابل دریافت است اذعان کرد: شرایط را به گونه‌ای ترتیب دادیم که در سه سال نخست، شهرداری بلاعوض پرداخت خواهد کرد و در سه سال دوم، هزینه به عهده صاحبان ون خواهد بود اما نکته این است که متأسفانه، هزینه خرید ون‌ها سال به سال در حال افزایش است.
وی با اشاره به اینکه در سال گذشته، قیمت ون‌های ایران خودرو دیزل به یک میلیارد و 850 میلیون تومان رسید اما در حال حاضر، این عدد دو برابر شده اذعان کرد: با این وجود در حال رایزنی هستیم تا به تعهدات خود عمل کنیم و پیگیری‌هایی که لازم است را انجام دهیم. درواقع ما با تغییرات مدیریتی که در ایران خودرو و تأخیری که به‌وجود آمده، در تلاش هستیم تا وعده‌هایی که داده‌ایم را عملیاتی کنیم.
وی گفت: در نهایت، فراخوان عمومی برای ثبت‌نام در نظر گرفته شد و 67 نفر ثبت نام کرده و خواهان دریافت این تسهیلات بلاعوض هستند.

طاهره ترابی مهوش