سپهرغرب، گروه - پیام زمانی : یکی از دغدغه‌های مهم هر فردی این است که بتواند به‌راحتی با دیگران و محیط پیرامون خود ارتباط داشته باشد و اگر فردی دارای این ویژگی باشد، می‌تواند در زندگی خود با یک برنامه‌ریزی اساسی و درست، حرکت کند و در بروز مشکلات نیز به‌راحتی شکست نخورد. اگر به زندگی افراد موفق جامعه نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که صرف داشتن مدرک تحصیلی یا سواد، علت اصلی موفقیت‌های آن‌ها نیست، چراکه در جامعه امروزی هستند افرادی که به مدارج علمی بالایی دست یافته‌اند، اما به‌خاطر عدم برقراری ارتباط صحیح، درگیر زندگی روزمره خود شده‌اند و قطعاً این مهارت‌های ارتباطی است که می‌تواند به آن‌ها برای ساخت یک آینده روشن کمک کند.

در گفت‌وگوهای گذشته به این مسئله اشاره کردیم و در ادامه به تأثیر داشتن این مهارت در خانه و خانواده، محیط مدرسه و دانشگاه و یا محیط کار و به‌طور کل ارتباط صحیح با دیگران اشاره خواهیم کرد. به همین منظور گفت‌وگویی با مصطفی فرزانه، روان‌شناس و مشاور خانواده داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

   مهارت‌های ارتباطی چیست و چه کمکی به افراد می‌کند؟

مهارت‌های ارتباطی شامل همه مهارت‌ها و توانمندی‌هایی است که به ما کمک می‌کند افکار، احساسات، عواطف و درمجموع اطلاعات خود را به دیگران انتقال دهیم و همچنین به‌طور متقابل افکار، احساسات و اطلاعات طرف مقابل را بهتر بفهمیم و درک کنیم.

   آیا مهارت‌های ارتباطی انواعی دارند؟

بله، بنده 6 مورد را برای شما فهرست می‌کنم؛

1- مهارت نوشتن: افراد از طریق مکتوب کردن افکار، احساسات و عقاید، ایده‌های خود را با افراد دیگر به اشتراک می‌گذارند و هر چقدر توانایی نوشتن بیشتر باشد، افکار و ایده‌های خود را به‌طور صحیح و مناسب‌تری به فرد دیگر انتقال می‌دهند.

2- ابراز احساسات: به هر میزان که فردی بتواند احساسات خودش را به‌طور مناسب و صحیح انتقال بدهد، درنهایت یک ارتباط صمیمی و سالمی را برقرار می‌کند.

3- مهارت گوش دادن فعال: با گوش دادن فعال شما این پیام را به طرف مقابل منتقل می‌کنید که من به شما گوش می‌دهم و حرف‌های شما برای من مهم است و اهمیت دارد.

4- مهارت ابراز وجود: مهارت ابراز وجود یعنی صریح، واضح و قاطع نظرات و عقاید خودمان را بدون اینکه افراط و تفریطی در بیان آن داشته باشیم، به طرف مقابل انتقال دهیم.

5- مهارت همدلی: همدلی به این معنی است که شما دنیا را از نگاه طرف مقابل ببینید و تلاش کنید که دنیای آن‌ها را درک کنید و زمانی که شما به این درک برسید، می‌توانید محتوا و شیوه انتقال پیامتان را با میزان درک و فهمی که داشته‌اید، تنظیم کرده و منتقل کنید.

6- مهارت احترام: هر وقت طرف مقابل شما احساس کند نظرات و عقاید و به‌طور کلی ایده‌هایش مورد احترام شما است، ارتباط بیشتری برقرار می‌کند و علاقه‌مند است که این ارتباط درست باشد.

   از چه طریقی می‌توانیم مهارت‌های ارتباطی خود را افزایش دهیم؟

این مهم هم به طرق مختلفی انجام می‌شود که پنج مورد آن‌ها را برای شما فهرست می‌کنم؛

1) در گفت‌وگو کردن با دیگران از «من» استفاده کنیم.

2) در صحبت کردن با دیگران همواره تماس چشمی برقرار کنیم.

3) تلاش کنیم که دنیا را از دید افراد نگاه کنیم و با آن‌ها همدلی داشته باشیم.

4) در صحبت کردن با الفاظ و لحن شکوه و گلایه‌آمیز صحبت نکنیم.

5) سعی کنیم همواره شفاف، واضح و شیوا صحبت کنیم و همچنین صحبت‌های ما به دور از طعنه و کنایه باشد.

   نظر شما درخصوص آموزش مهارت‌های ارتباطی به کودکان چیست؟

اکثر صاحب‌نظران و بزرگان حوزه مهارت‌های ارتباطی بهترین و مناسب‌ترین زمان یادگیری و آموزش مهارت‌های ارتباطی را دوران کودکی می‌دانند؛ چراکه از همان اول زندگی، کودکان توانایی بیان افکار و احساسات خودشان را به‌طور واضح داشته و این موضوع به هوش و برقراری ارتباط سالم با دیگران کمک می‌کند و درنهایت باعث می‌شود که از بروز مسائلی دیگر مانند حس انزوای اجتماعی و افسردگی، جلوگیری شود.

   نظر شما درخصوص آموزش مهارت‌های ارتباطی به نوجوانان و جوانان چیست؟

با توجه به شرایط خاص و بحرانی دوران نوجوانی و همچنین مسئله رشد و بلوغ آن‌ها و در کنار آن استقلال‌طلبی زیادی که در نوجوانان و جوانان وجود دارد، داشتن مهارت‌های ارتباطی بسیار مهم بوده و از بروز مشکلات اساسی پیشگیری می‌کند که ازجمله آن‌ها می‌توان به اختلاف نظر و سلیقه با والدین، عدم تحمل فشار گروه همسالان و مشکلاتی که در بیان احساسات و عواطف خود دارند، اشاره کرد؛ یکی دیگر از مسائلی که در نوجوانان و جوانان دیده می‌شود، این است که بیشتر به سمت استفاده از شیوه‌های ارتباطی مجازی و اینترنتی روی آورده و ارتباطات چهره به چهره در آن‌ها کاهش داشته است؛ چراکه آن‌ها ترس از قضاوت شدن توسط دوستانشان را دارند.

   داشتن مهارت‌های ارتباطی چه تأثیری در خانه و خانواده دارد؟

مهارت‌های ارتباطی در خانه و خانواده می‌تواند به افراد در شکل‌گیری شخصیت و سلامت جسمی و روانی و همچنین زندگی سالم اجتماعی کمک کند؛ در طول زندگی نیز به افراد کمک می‌کند که ازجمله آن‌ها می‌توان به انتخاب شغل مناسب، انتخاب همسر، انتخاب دوست و پیشگیری از بیماری‌های جسمی و روانی اشاره کرد. همچنین مهارت‌های ارتباطی می‌تواند موجب درک متقابل شود و درنهایت رضایت طرفین را در پی داشته باشد؛ متأسفانه یکی از دلایل مهم طلاق و جدایی بسیاری از زوجین ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب و مؤثر است.

   داشتن مهارت‌های ارتباطی چه تأثیری در محیط مدرسه و دانشگاه دارد؟

به نظر من افزایش مهارت‌های ارتباطی در مدرسه و دانشگاه بسیار مهم و حساس است؛ چراکه باعث پیشرفت تحصیلی، افزایش تعاملات و ارتباطات اجتماعی و بهبود سازگاری با هم‌کلاسی‌ها و گروه هم‌سالان است؛ همچنین انگیزه دانش‌آموز و دانشجو را نیز برای تحصیل و موفقیت افزایش می‌دهد.

   مهارت‌های ارتباطی چه تأثیری در محیط کار دارد؟

مهارت‌های ارتباطی تأثیر مستقیم و بیشتری در عملکرد افراد در محیط کار دارد و به هر اندازه که فرد مهارت‌های مؤثر و مناسبی داشته باشد، موجب برقراری روابط بهتر و همکاری بیشتر بین فرد و همکارانش می‌شود و باعث ایجاد احترام و درنهایت پیشرفت و ارتقای بیشتر نیز هست.

   راهکار‌های مؤثر برای افزایش و تقویت مهارت‌های ارتباطی در افراد چیست؟

ابتدای امر مهارت‌های خودآگاهی را بیاموزیم و نقاط قوت و ضعف خود را بدانیم، سپس تعهدات و مسئولیت‌هایی را که به‌عهده گرفته‌ایم، به نحو مطلوب انجام دهیم، بعد از زبان بدن استفاده و زبان بدن دیگران را نیز درک کنیم و در آخر صبور و خویشتن‌دار باشیم و مشکلات، سختی‌ها و اتفاقات غیر منتظره را با صبوری و تاب‌آوری حل کنیم.

همان‌طور که دانستیم، یادگیری انواع مهارت‌های ارتباطی می‌تواند در برقراری ارتباط با دیگران و اطرافیان نقش مهمی را ایفا کند و در ادامه باعث می‌شود توانایی درک دیگران را داشته باشیم و به کمک مهارت‌های ارتباطی سوء تفاهم‌ها به حداقل خودش رسیده و ارتباط دوستانه و صمیمی و به‌طور کل ارتباط پایدار شکل می‌گیرد. مهارت‌های ارتباطی باعث ایجاد تفاهم می‌شود و با استفاده از آن می‌توان روابط خوب و مؤثری با همسر، فرزندان، اعضای خانواده، همکاران، دوستان و غیره داشت که درنهایت این توانمندی به بهبود عملکرد در همه ابعاد زندگی منجر می‌شود.