ایده‌های نوآورانه در فعالیت‌های دانش‌بنیانی عامل اصلی موفقیت کارآفرینی هستند، درواقع فناوران ایده‌های خود را از روش‌ها خاص به دست می‌آورند، چراکه اغلب فناوران دارای تخصص‌هایی خاص هستند. باتوجه به این استعدادها، افکاری تحت تأثیر روحیات و اخلاقیات در ذهن آن‌ها پرورش می‌یابد که پرورش این افکار باعث بازشدن درب‌هایی می‌شود که هیچ وقت انتظار آن را نداشتند.
به‌طوری‌که شاید خنده‌دار باشد اما تمامی پیشرفت‌های بشریت مدیون همین کمبود و کاستی‌های زندگی روزمره است، انسان‌ها هر روز، در شرایط متفاوت با سد‌ها و مشکلاتی مواجه می‌شوند که باید راهی برای عبور از آن پیدا کنند. معمولاً افرادی که دارای استعداد‌های عملی و ذهنی هستند ( فناوران) بسیار راحت‌تر از پس این مشکلات بر می‌آیند؛ اما افراد بدون استعداد یا پتانسیل‌های ذهنی همیشه درمانده هستند.
براین اساس با توجه به اهمیت بحث ایده‌پردازی در بروز و ظهور و موفقیت فعالیت‌های دانش بنیانی بر آن شدیم تا گفت وگویی را محمدجواد وثاق مدرس کارآفرینی و مربی توسعه فردی و درعین حال دانش‌آموخته کارشناسی ارشد کارآفرینی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
این مدرس کارآفرینی با اشاره به دو بال مهم درکارآفرینی خلاقیت و نو آوری، گفت: وقتی صحبت از خلاقیت می‌شود باید به این نکته توجه کرد که همه انسان‌ها در ذات خود خلاق هستند، زیرا خداوند از روح خود در خلقت آدمی دمیده حال آنکه یکی از ویژگی‌های خداوندی خلاقیت است.
محمد‌جواد وثاق با تأکید براینکه همه ذاتاً خلاق هستیم اما تفاوت بین ما زمانی ایجاد می‌شود که برخی‌ها این خلاقیت را بنا به نیاز و فضای جامعه تبدیل به یک سوژه می‌کنند، اظهار کرد: این افراد به صورت گفتاری یا ذهنی از خلاقیت خود بهره می‌برند.
وی با اشاره به اینکه درمقابل برخی باید این خلاقیت را تمرین کرده و برای تقویت آن نیازمند کمک مربی هستند، اذعان کرد: جالب است اگر از افراد بپرسید آخرین کار خلاقانه شما چه بوده همه به فکر فرو می‌روند، حال آنکه اغلب ما در لحظه در حال خلق کردن هستیم. درست مثل یک خانم خانه‌دار که در هر وعده غذایی با ترکیب مواد خام و پخت آن به طرق مختلف دست به خلاقیت می‌زند.
وثاق با اشاره به اینکه نزدیک به 40 تکنیک برای تقویت خلاقیت به صورت فردی، نیمه‌گروهی و گروهی وجود دارد، ابراز کرد: اگر بخواهیم از خلاقیت تعریف کسب و کاری داشته باشیم این است که تا دلت بخواهد ایده و فکر ارائه کنی که تعدادی از آنها در کنار بال دوم کارآفرینی یعنی نوآوری منتج به نتیجه‌ای مطلوب شوند.
این مدرس کارآفرینی با تأکید براینکه گاهی می‌توان ایده را مترادف با تخیل و توهم نیز معنا کرد، تشریح کرد: در واقع نوآوری بدان معنا است که آن ایده و تخیل را بتوان اجرایی کرد.
وی با اشاره به اینکه همواره ما در بحث کارآفرینی عنوان می‌کنیم که کارآفرینان شکارچی فرصت‌ها هستند، اظهارکرد: این در حالی است که فرصت‌ها علامت سوال‌هایی است که در بازار که بر پایه نبود پاسخ و ناقص پاسخ دادن به نیازها ایجاد شده‌اند.
این مدرس کارآفرینی با اشاره به اینکه ایده کسب و کار درواقع راه حلی برای پاسخ گفتن به علامت سوال‌های موجود در بازار یا همان فکرهای نوآورانه با دید تجاری‌است، گفت: درواقع پیدا کردن راه حل برای پاسخگویی به علامت سوال‌ها و در پی آن کسب درآمد را می‌توان ایده کسب و کار دانش‌بینان و فناورانه قلمداد کرد.
وثاق‌ در پاسخ به این سوال که کدام ایده‌ها منتج به نتیجه شده و چه روندی را باید پیگیری کنیم که یک ایده به خدمت یا محصول متفاوت تبدیل شود؟ گفت: اینکه یک ایده کسب وکار را خوب دانسته و برای نتیجه گرفتن از آن وقت گذاشته و درپی اخذ مجوزهای لازم برآییم باید حداقل سه آیتم داشته باشد؛ نخست اینکه ایده باید مطلوب باشد یعنی ایده باید پاسخگوی نیازی از بازار باشد.
وی ادامه داد: یک بعد دیگر مطلوبیت نیز به این موضوع بازمی‌گردد که برای خود فرد کارآفرین نیز، مسئله از مطلوبیت‌ کافی برخوردار باشد و برای انجام آن انگیزه داشته باشد که این انگیزه حاصل از تجربه کاری پیشین اوست.
این مدرس کارآفرینی با اشاره به اینکه 70 درصد کارآفرینان کسانی هستند که قبلا در حوزه کار دست به کارآفرینی‌ زده، کارگر بوده و کار کرده‌اند، افزود: آن‌ها در ادامه بنا به نیاز کار خود ایده‌ای در ذهن برای پاسخگویی به بخشی از این نیازها پرورانده‌اند.
وثاق با بیان اینکه بحث امکان‌پذیری دومین آیتم یک ایده مطلوب به نتیجه است، اذعان کرد: وقتی نیازی را شناسایی و راهکاری برای آن پیدا کرده‌اید باید امکان انجام فراهم باشد تا نتیجه مطلوب نیز حاصل شود که در صورت عدم امکان انجام، عملاً آن ایده سوخت می‌شود.
این مدرس کارآفرینی با بیان اینکه امکان‌پذیری بدان معناست که یا فرد خود بتواند راهکار ارائه شده را عملیاتی کرده یا اینکه گروهی را برای این مهم گرد هم آورد، ابراز کرد: مسئله این است که درحال حاضر بنا به جغرافیا و در عین حال دسترسی به تکنولوژی هنوز امکان برخی راهکار برای پاسخگویی به نیاز بازار برای کارآفرینان مهیا نیست.
وی با اشاره به اینکه آخرین آخرین آیتم برای به نتیجه رسیدن یک ایده به رشدپذیری آن باز می‌گردد، ابراز کرد: در فضای کسب و کار این رشد بدان معناست که ایده ما بتواند به نیاز بخش بزرگی از بازار پاسخ دهد، زیرا همزمان افراد دیگر هستند که به ایده شما فکر می‌کنند.
وثاق با اشاره به پژوهش‌هایی که منجر به پیشرفت فضای فناوری اطلاعات و ارتباطات شده، تصریح کرد: هر ایده‌ای که به ذهن یک فرد می‌رسد در دنیا به ذهن 17 نفر دیگر نیز می‌رسد، حال در نظر بگیرید درحال حاضر این تعداد به چقدر رسیده است؟ حتی برخی‌ها برای ایده خود بازار هم شناسایی کرده‌اند. بنابراین هم رقیب بالقوه و هم رقیب بالفعل پیش روی شما قرار دارد.
این مدرس کارآفرینی، افزود: بنابراین وقتی رشدپذیری اتفاق می‌افتد که بتوانید به علامت‌ سوال‌های بیشتری از بازار با ایده خود پاسخ دهید.
وثاق در پاسخ به این سؤال که چقدر دانش و مهارت تیم استارتاپی در به موفقیت رسیدن یک ایده مؤثر خواهد بود و اعضای یگ گروه استارتاپی که می‌خواهند یک ایده را پیگیری کنند باید چه ویژگی‌هایی داشته و ترکیب بافت تخصصی آنها باید چگونه باشد؟ گفت: پیش‌تر عنوان شد که 70 درصد کارآفرینان موفق قبلاً درحوزه کار خود کارکرده، کارگر و یا کارمند بوده‌اند که این مهم خود بیانگر اهمیت میزان مهارت و دانش در یک موضوع است.
وی ادامه داد: درواقع وقتی دریک حوزه دانشی وجود نداشته باشد امکان ارائه ایده در آن موضوع نیز فراهم نمی‌شود.
این مدرس کارآفرینی با اشاره به اینکه فهمیدن صورت مسئله به معنای رفتن نیمی از راه برای پاسخگویی به یک موضوع است، اظهارکرد: مهم‌ترین ویژگی تیم‌ها استارتاپی این است که یک تیم باشند نه گروه، یعنی برای رسیدن به یک مقصود همدل و همفکر باشند.
وی ادامه داد: این همدلی و همفکری از آن جهت مهم است که ایده توسط یک فرد کلید می‌خورد و او باید افراد شبیه خود را برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب دور خود جمع کند. چراکه کارآفرینی یک فرآیند طولانی است و حتی ممکن است یک ایده‌پرداز در سال نخست ارائه یک ایده مجبور شود تمام زندگی و سرمایه خود را پای کار بیاورد.
وثاق در پایان سخنان خود، با بیان اینکه بافت تخصصی گروه استارتاپی بسته به ایده متفاوت است، گفت: اما در این بین بحث مدیریت، بازاریابی و نیز تبلیغات از جمله رشته‌های تخصصی مورد نیاز در هر استارتاپ است.

طاهره ترابی مهوش