کردستان یکی از استان‌های برخوردار از منابع خدادادی و ظرفیت‌های بالقوه زیاد در زمینه صنعت، معدن و کشاورزی و مرز است و به‌واسطه مرزی بودن و داشتن مرزهای بین‌المللی و بازارچه‌های مرزی زمینه رونق تجارت و اقتصاد در این استان فراهم است.
574 میلیون تن ذخیره معدنی، کردستان را در زمره استان‌های معدنی کشور قرار داده است به گونه‌ای که در حال حاضر 50 درصد طلای کشور در این استان استخراج و تولید می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با ظرفیت‌های بخش صنعت، معدن و تجارت کردستان با بختیار خلیقی؛ مدیرکل صمت استان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
  شعار امسال و شاید بیشتر سال‌های گذشته به زیربخش‌های سازمان شما برمی‌گردد، چه برنامه‌ای برای تحقق اهداف مدنظر شعار سال جاری دارید؟
سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان در راستای تحقق اهداف تعیین‌شده در شعار سال، سندی به‌عنوان اهداف و برنامه‌ها و الزامات تدوین کرده است.
  میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال ایجاد شده توسط بخش صنعت در کردستان را برای مخاطبان توضیح دهید.
تاکنون 966 واحد صنعتی در استان موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری شده‌اند و میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در این واحدها 44 هزار و 28 میلیارد ریال بوده که توانسته برای 19 هزار و 500 نفر شغل ایجاد کند.
از تعداد واحدهای صنعتی استان 633 واحد فعال، 165 واحد غیرفعال و 198 واحد نیز به صورت نیمه‌فعال است که مهم‌ترین واحدهای صنعتی استان، پتروشیمی کردستان، لاستیک بارز، کارخانه سیمان، شرکت معدنی طلای زرکوه، تراکتورسازی، آرامش خاورمیانه، کیمیامعادن سپاهان، کاشی کسری، سقزسازی و شرکت توتون آپادانا است.
در جهت سرمایه‌گذاری برای واحدهای صنعتی تاکنون جواز یک هزار و 950 طرح صنعتی با پیش‌بینی اشتغال‌زایی برای 30 هزار و 793 صادر شده است.
برای عملیاتی‌شدن اشتغال‌زایی مدنظر در واحدهای صنعتی مذکور مهم‌ترین طرح‌های صنعتی و توسعه‌ای شامل طرح تولید ورق توسط شرکت فولاد قروه، طرح تولید آهن اسفنجی توسط شرکت فولاد کردستان در بیجا، طرح تولید آهن اسفنجی شرکت ذوب آهن سقز، تولید کنسانتره شرکت کیمیا معادن سپاهان در شهرستان بیجار، تولید گندله شرکت فولاد کاوان، تولید شمش طلا توسط شرکت توسعه طلای کردستان با سرمایه‌گذاری شستا فعال هستند.
در حال حاضر حدود 17 طرح و پروژه در طرح‌های زنجیره فولاد وجود دارد که پنج طرح آن در شهرستان‌های بیجار، سقز، قروه و دیواندره به بهره‌برداری رسیده و در مجموع کل طرح‌ها با سرمایه‌گذاری 342 هزار و 834 هزار میلیارد ریال برای چهار هزار و 321 نفر ایجاد شغل می‌کند.
بیشترین واحدهای صنعتی فعال در استان واحد‌های کوچک و با اشتغال‌زایی کمتر از 10 نفر هستند گرچه مهم‌ترین محورهای بخش صنعت تقویت حمایت از صنایع خُرد و توسعه صادرات است.
پیگیری طرح‌های صنعتی پیشران از دیگر محورهای بخش صنعت است که در شهرستان سقز علاوه بر طلای توسعه کردستان، ذخایر مناسبی از سیلیس وجود دارد که اکنون این اداره‌کل برای جذب سرمایه‌گذاری‌های داخل کشور در این بخش وروده کرده و پیش‌بینی می‌شود بتوان نزدیک به 600 نفر اشتغال‌زایی در این بخش شکل گیرد.
  شرکت فولاد زاگرس یکی از واحدهای صنعتی با اشتغال‌زایی بالا بود که پس از چند سال تعطیلی دوباره احیا شد، چه شد که دوباره این کارخانه احیا شد؟
شرکت فولاد زاگرس قروه در زمینه ریخته‌گری فولاد فعالیت داشت و از مهم‌ترین شرکت‌های استان کردستان در بخش صنعت و تولید بود که از سال 1383 مجوز تولید آن سال صادر شد اما بعد از چندین سال فعالیت در سال 92 غیرفعال شد.
بازگشت به فعالیت این کارخانه از آروزهای دیرینه ما بود که خوشبختانه با همت مسئولان استان و با سرمایه‌گذاری یک شرکت همدانی با اشتغال‌زایی450 نفر به چرخه بازگشت و فعال‌سازی شد.
تصویب 27 طرح صنعتی در کارگروه اشتغال از اقدامات اداره‌کل صمت کردستان است که از هشت هزار و 992 نفر تعهد اشتغال در سامانه رصد توانسته‌ایم هشت هزار و 90 نفر معادل 91 درصد از میزان تعهد در سال جاری را تحقق بخشیم.
یکی دیگر از محورهای کاری اداره صمت کردستان جذب سرمایه‌گذار خارجی است و تلاش‌هایی از طرف مسئولان صورت گرفته تا بتوان نسبت به اشتغال‌آفرینی و تولید روی آورد و به همین جهت اکنون اقدامی در دستور کار قرار گرفته که با هماهنگی سایر دستگاه‌های دولتی، برای سرمایه‌گذاران خارجی مجوز بی‌نام صادر می‌شود و نیاز نیست که در انتظار اقدامات اداری باشند.
یکی دیگر از محورهای صنعت، فعال‌سازی واحدهای راکد و نیمه‌فعال است که در این زمنیه نیز در کارگروه اقتصاد مقاومتی نهادینه شده و توانسته‌ایم در سال جاری هفت واحد راکد را به چرخه فعالیت بازگردانیم.
  کردستان از ذخایر معدنی خوبی دارد و در کشور جز استان‌های معدنی است، به جزئیات این حوزه هم اشاره‌ای کنید.
تاکنون 350 فقره پروانه بهره‌برداری حوزه معدن و 145 مورد نیز پروانه اکتشاف در کردستان صادر شده است که از مجموع تعداد معادن، 211 واحد فعال، هفت واحد در حال تجهیز و 132 واحد آن غیرفعال است.
ذخیره قطعی معادن استان کردستان 574 میلیون تن برآورد شده است و در این معادن 18 گونه ماده معدنی وجود دارد که ظرفیت بسیار خوبی در استان است.
  آیا همانند واحدهای صنعتی، برای احیای واحدهای معدنی غیرفعال و راکد در استان هم اقداماتی انجام شده است؟
بله. در راستای فعال‌سازی واحدهای راکد حوزه معدن نیز، این واحدها را وارد فاز مزایده کرده‌ایم و کسانی که برنده مزایده شوند می‌توانند فعالیت در این واحد‌ها را آغاز کنند.
از مهم‌ترین معادن، معدن طلای ساریگونی با ذخیره 41 میلیون تن ذخیره قطعی و تولید سالانه پنج تن طلای خالص که بزرگترین تولیدکننده طلای کشور است به طوری که 50 درصد طلای کشور این معدن تولید می‌شود.
ظرفیت سنگ آهن شهرک بیجار 44 میلیون تن ذخیره قطعی و تولید سالانه دو میلیون تن بزرگترین واحد تولید سنگ آهن در استان است.
  آیا استان هم از درآمدهای دولتی معادن منتفع می‌شود؟
بر اساس قانون معادن، 15 درصد وصولی حقوقات دولتی باید به خزانه معین استان واریز شود که در 9 ماهه اول امسال 780 میلیارد تومان وصول شده و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان سال به بیش از یک هزار میلیارد تومان برسد و بتوان از این منابع در راستای بهسازی و نوسازی جاده‌های دسترسی به معادن استفاده کرد.
به همین منظور در سال جاری سازمان صمت استان توانست با هماهنگی راهداری تفاهم‌نامه‌ای برای بهسازی جاده‌های دسترسی به معادن به مبلغ 120 میلیارد تومان در شهرستان قروه و 60 میلیارد تومان در شهرستان سقز منعقد کند.
علاوه بر آن 12 درصد وصولی حقوق دولتی باید به منابع طبیعی وصول شود که تا سال 1400 مبلغ 22.2 میلیارد تومان به استان بازگردانده شده و انتظار می‌رود بر اساس اولویت‌بندی زیرساخت‌های دسترسی به معادن و یا آسفالت جاده‌های معدن در دستور کار قرار گیرد.
  یکی از بخش‌های مهم دیگر سازمان متبوع، بخش تجارت است که در کردستان به دلیل وجود مرز بین‌المللی باشماق باید در اقتصاد استان تأثیرگذار باشد، برای تقویت این بخش در استان چه اقداماتی شده است؟
با توجه اهداف شعار سال، تکمیل و توسعه بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی، تکمیل و راه‌اندازی سایت دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی، توسعه روابط تجاری با منطقه اقلیم کردستان عراق، ساماندهی بازارچه‌های غیررسمی در زمینه واردات و ساماندهی مرزنشینان، ساماندهی شرکت‌های پخش با هدف نظام توزیع، ایجاد و توسعه مشاغل خانگی و کارگاه‌های غیرمتمرکز و کارگاه‌های پشتیبانی فرش ازجمله اقدامات برنامه‌ریزی شده در استان در زمینه رونق تجارت است.
در هشت ماهه امسال در مجموع یک میلیون و 114 هزار تن کالا به ارزش 545 میلیون دلار از تمام گمرکات استان صادر شده و 21 هزار تن به ارزش 36 میلیون دلار کالا نیز از گمرکات استان وارد شده است.
ترانزیت استان در هشت ماهه امسال به میزان یک میلیون و 672 هزار تن به ارزش سه میلیارد و 337 میلیون دلار بوده است.
سرجمع کل مبادلات استان نزدیک به چهار میلیارد دلار بوده که حدود دو میلیون و 807 هزار تن کالا بوده است.
  جدای از مرز رسمی باشماق، بازارچه‌های موقت در استان هم فعالیت دارند؟
بله. در حال حاضر از میان بازارچه‌های مشترک استان با عراق فقط بازارچه مرز سیرانبند در زمینه واردات و صادرات فعال است ضمن اینکه بازارچه‌های موقت غیررسمی نیز در سیرانبند بانه، ملخورد سروآباد و خانم‌شیخان مریوان فعال است.
هدف از ایجاد این بازارچه‌ها ساماندهی مرزنشینان در شعاع 20 کیلومتری نقطه صفر مرزی بوده که از سال 99 فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
بر اساس آمار جمع‌آوری شده تا پایان آبان‌ماه سال جاری، تعداد خانوارهای فعال در این بازارچه‌ها 24 هزار و 557 و تعداد جمعیتی آنان بیش از 88 هزار نفر است.
در سال جاری قریب به 32 میلیون دلار کالا از این بازارچه‌ها وارد کشور شده است.