در حال حاضر مهم‌ترین اولویت کشور گذار از اقتصاد دولتی به اقتصاد دانش‌بنیان و مردم‌بنیان است که مقام معظم رهبری از آن به‌عنوان اقتصاد مقاومتی نام می‌برند زیرا اقتصاد دولتی بر پایه صادرات منابع طبیعی بنا شده و احتیاج به دانش و فناوری پیچیده و عمیق ندارد، اما اقتصاد دانش‌بنیان همان‌طور که از اسم آن پیدا است مبتنی بر دانش و علم پیشرفته است، کشورهای پیشرفته از نیم‌قرن پیش به این ضرورت واقف شدند که با رشد سریع جمعیت امکان اداره جوامع با استفاده از الگوی اقتصاد دولتی وجود ندارد و بنابراین بسترها و نهادهای لازم برای رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان را فراهم کرده و مأموریت‌های لازم را برای این نهادها مشخص کردند.
مهم‌ترین کار در این رابطه، افزایش مأموریت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بوده زیرا همان‌طور که می‌دانیم مأموریت سنتی دانشگاه‌ها شامل تحقیقات کاربردی و تربیت کارشناسان بوده است ولی در راستای پاسخگویی به نیاز اقتصاد دانش‌بنیان مأموریت‌های جدید به دانشگاه‌ها محول شد که عبارت‌اند از تحقیقات کاربردی و تقاضامحور، نوآوری و کارآفرینی و فراهم آوردن بسترهای لازم برای تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی. علاوه بر این، نهادهای جدید مانند مراکز نوآوری، مراکز رشد فناوری و پارک‌های علم و فناوری ایجادشده که خروجی دانشگاه‌ها را حمایت کرده تا بتوانند شرکت‌های دانش‌بنیان را تشکیل دهند.
حال آنکه در کشور ما این فرایند آشنایی با مأموریت‌های جدید دانشگاه‌ها و ایجاد نهادهای جدید و همچنین قوانین حمایتی از اقتصاد خصوصی دانش‌بنیان با تأخیر شروع شده است.
بر این اساس ضرورت ایجاب می‌کند که دانشگاه‌ها اصلاحات لازم را در درون خود انجام داده و توانمندی‌های لازم را برای تربیت کارآفرینان کسب کنند، اگر برای آموزش و تدریس، اساتید ما تخصص و تبحر لازم را کسب کردند برای پژوهش کاربردی و کارآفرینی نیز لازم است که مهارت‌های لازم را کسب کنند تا بتوانند منشأ خدمات لازم به دانشجویان و تربیت کسانی شوند که بعد از فراغت از تحصیل توانمندی تأسیس و اداره شرکت خصوصی را داشته باشند، این کار امری شدنی و سهل است زیرا اساتید برآیند نخبگان جامعه هستند و ظرفیت علمی و تخصصی آن را دارند و کافی است با وظایف و شرایط کار خود آگاه شوند.
جالب‌تر اینکه امروز در شرایطی هستیم که دانشگاه‌ها به‌عنوان نهاد اصلی توسعه، حرکت خود را برای تربیت کارشناسانی که نه برای اقتصاد خمود و بی‌تحرک دولتی، بلکه برای کارشناسانی که بتوانند منشأ و مصدر ایجاد شرکت دانش‌بنیان شوند شروع کردند.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی را با عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان که معاون پژوهش این دانشگاه نیز هست ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
منصور اسماعیل‌پور با بیان اینکه یکی از رسالت‌های دانشگاه‌ها تولید دانش‌بنیان و یا به تعبیر بهتر تولید بر پایه دانش است گفت: بر این اساس از 20 سال گذشته دانشگاه آزاد اسلامی، مراکز و زیرساخت‌های لازم را با عنوان مراکز رشد ایجاد کرده است.
وی با تأکید بر اینکه افراد و یا شرکت‌های دارای ایده و یا افراد و شرکت‌هایی که نمونه آزمایشی ساخته‌اند بر اساس بخشنامه‌های موجودی که از سازمان مرکزی دانشگاه صادر می‌شود مورد حمایت قرار می‌گیرند، ابراز کرد: این حمایت‌ها در حوزه ایده و محصول انجام می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه این حمایت‌ها در قالب حمایت‌های مالی و لجیستکی و تجهیزاتی انجام می‌شود، تشریح کرد: هدف از این کار ایجاد اشتغال و درآمد از طریق به‌کارگیری دانش به‌عنوان یکی از رسالت‌های دانشگاه‌ها است.
معاون پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان ادامه داد: علاوه بر این، شعار سال بنا به منویات مقام معظم رهبری تولید دانش‌بنیان است حال آنکه دانشگاه آزاد اسلامی از سال گذشته قدمی روبه‌جلو در راستای تحقق گام دوم انقلاب برداشته بود پس از اعلام فراخوان در مصلی تهران حدود سه هزار شرکت خلاق و فناور و استارتاپ از مجموعه کل دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور و مؤسسات و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری نیز در این رویداد حاضر شدند و حدود هزار و 400 میلیارد تومان سرمایه پای کارآمد.
اسماعیل‌پور افزود: در این رویداد از همدان نیز خوشبختانه 46 گروه حاضر بودند که یکی از استارتاپ‌ها در حوزه بلاکچین (زنجیره گروهی) توانست مقام دوم کشوری را نیز از آن خود کند.
وی با بیان اینکه کسب این موفقیت‌ها توسط شرکت‌ها و گروه‌های همدانی منجر به جلب حمایت‌های مؤسسات و شرکت‌های سرمایه‌گذاری شد، ابراز کرد: بر این اساس با توجه به شعار سال هدف‌گذاری دانشگاه آزاد همدان در این وادی این است که بتواند هسته را به واحدهای فناور و واحدهای فناور را به شرکت‌های فناور بدل کند.
وی با اشاره به اینکه در هسته‌های فناور ایده، در واحدهای فناور محصول و در شرکت‌های فناور فروش مورد توجه است، ابراز کرد: بر این اساس ما به‌دنبال آن هستیم که از ایده به محصول و سپس به بازار رسیده و درآمدزایی کنیم؛ تعهد دانشگاه آزاد همدان در این زمینه تا پایان سال مالی که آخر مردادماه سال آینده است درکل استان حدود سه و نیم میلیارد تومان درآمد از این بخش است.
معاون پژوهش دانشگاه آزاد واحد همدان با بیان اینکه این درآمد از طریق شرکت‌های فناور فروش فناوری و خدماتی که می‌توانیم ارائه کنیم حاصل خواهد شد اظهار کرد: در حال حاضر 17 هسته و واحد فناور و نیز دو شرکت دانش‌بنیان در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی حاضر هستند.
اسماعیل‌پور با تأکید بر اینکه در خصوص نحوه حمایت‌ها باید بگویم این مهم منوط به آن است که این فعالیت‌ها در قالب کدام رده عنوان‌شده یعنی هسته، واحد باشد، افزود: اختصاص یک دفتر کار با کلیه امکانات و فضای کار اشتراکی، سالن کنفرانس به‌صورت رایگان ازجمله این امکانات است.
وی ادامه داد: بنا به نوع فعالیت، خدمات آزمایشگاهی نیز در اختیار این عزیزان قرار می‌گیرد زیرا تنها در واحد همدان بالغ‌بر 40 میلیارد تومان تجهیزات آزمایشگاهی موجود است.
معاون پژوهش دانشگاه آزاد واحد همدان با بیان اینکه درواقع هسته‌های فناور از طریق تجهیزات موجود می‌توانند ایده را به محصولات آزمایشگاهی بدل کرده و درنهایت محصول آزمایشگاهی را نیز از طریق یافتن سرمایه‌گذار که این کار توسط شتاب‌دهنده‌ها حاضر در مرکز رشد انجام می‌شود به تولید انبوه برسانند گفت: در حال حاضر در مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد همدان دو شتاب‌دهنده فعال هستند که وظیفه آن‌ها پیوند محصول آزمایشگاهی با بازار است یعنی این شتاب‌دهنده‌ها سرمایه‌گذار را پیدا کرده و می‌توانند در پی آن به تولید تجاری محصول کمک کنند.
اسماعیل‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد همدان تاکنون در عرصه تولید محصولات منحصربه‌فرد مورد نیاز در تولید و صنعت ورودی داشته‌اند، گفت: خوشبختانه یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ما در مرکز رشد در حوزه هوش مصنوعی برای تشخیص ناخالصی در شیشه و بطری‌های کنسرو ورودی داشته و به سفارش صنایع غذایی سحر اقدام به تولید این محصول کرده به‌نحوی‌که موفق به ساخت دستگاهی شده که می‌تواند ناخالصی‌ها همچون تار مو، گرد و غبار را داخل بطری‌های کنسروی از طریق بینایی ماشین یعنی هوش مصنوعی تشخیص دهد.
وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر محصول ساخته‌شده در خط تولید صنایع غذایی سحر مورد استفاده قرار گرفته، افزود: رایزنی‌ها و نیز موفقیت این شرکت دانش‌بنیان در مسابقه میدان باعث شد که خوشبختانه سرمایه‌گذار برای تولید انبوه این دستگاه پای کار آید پس با چند شرکت دیگر قرارداد منعقد کرده تا بتواند دستگاه تولیدی را بهینه‌سازی کرده و نسبت به تولید انبوه آن اقدام کند.
وی افزود: با عنایت به اینکه دانشگاه آزاد اسلامی خود را موظف به تولید دانش‌بنیان دانسته پس از همین تریبون از همه افراد حقیقی و حقوقی فعال در عرصه فناوری برای حضور در بستر ایجادشده از سوی این دانشگاه در عرصه دانش‌بنیانی دعوت به عمل می‌آورد؛ بنابراین لازم نیست که حتماً افراد و شرکت‌های فناور دانشجوی این دانشگاه باشند بلکه ما از خارج از دانشگاه نیز در این زمینه پذیرش داشته و زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌ها آن‌ها فراهم است.

طاهره ترابی مهوش