سپهرغرب، گروه زیست‌بوم: کشور ایران به خاطر تنوع جغرافیایی و اقلیمی خود دارای تنوع گونه‌ای بسیار ارزشمندی است و براساس آخرین بررسی و گزارشات کارشناسان محیط زیست حدود 1131 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده خزنده و دوزیستان در اکوسیستم‌های خشکی و آب‌های داخلی ایران زیست می‌کنند.

رده پستانداران با 194 گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می‌گیرد به‌طوریکه پستاندار بسیار کوچکی که حشره‌خوار کوتوله نامیده می‌شود و فقط در حدود 2 گرم وزن دارد و نهنگ‌های بزرگی را که با طول بیش از سی متر و 130 تن وزن دارد در آب‌های دریای جنوب را می‌توان در این رده مشاهده نمود. از میان گونه‌های شناخته شده گونه‌های زیادی وجود دارند که فقط در ایران زیست می‌کند و در سایر نقاط دنیا یا وجود ندارد و یا با مهاجرت و دستکاری‌های بشر و روش‌های دیگر انتقال یافته‌اند ازجمله این‌گونه می‌توان به یوزپلنگ، گوزن زرد و گورخر ایرانی اشاره کرد. از میان پستانداران کشورمان، راسته جوندگان با 69 گونه ( بیش از یک سوم کل پستانداران ایران ) به علت اهمیت در انتشار بیماری‌ها، خسارات وارده بر محصولات زراعی، سهولت جمع‌آوری و نگهداری، بیشتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته‌اند البته عمده این مطالعات بر پایه ریخت‌شناسی صورت پذیرفته اما ضرورت مطالعات نوین نظیر مطالعات کروموزومی، بیوشیمیایی، مولکولی و رفتارشناسی نیز به شدت احساس می‌گردد.

غنای گونه‌ای پستانداران ایران نباید موجب غرور شود چرا که از گونه‌هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی‌ نمانده است و اگر برنامه مدون و جامعی برای حفظ و صیانت از گونه‌های ارزشمند دیگری از پستانداران همچون گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد وجود نداشته باشد در آینده نه چندان دوری نیز شاهد نابودی این گونه‌های نادر کشورمان خواهیم بود.

      رده پرندگان؛ از میش مرغ تا عقاب طلائی

در میان مهره‌داران، پرندگان به سبب برخورداری از قدرت پرواز، صاحب وسیع‌ترین محیط بلامعارض در گیتی یعنی هوا هستند. در ایران تاکنون 521 گونه پرنده شناسایی و گزارش شده‌است که این تعداد معادل کل گونه‌های پرنده موجود در قاره اروپا است. بیشترین گونه‌ها را پرندگان متکی به تالاب‌ها تشکیل می‌دهند اما آلودگی و تخریب تالاب‌های ایران در سال‌های اخیر خود عاملی در جهت کاهش تعداد بسیاری از گونه‌های پرندگان ایران گشته است و هم اکنون پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید، میش مرغ، عقاب طلایی، اردک مرمری و تعدادی دیگر از گونه‌ها در کشور در معرض تهدید و انقراض است.

     رده ماهیان؛ خانواده کپور ماهیان همسایگان آبزی

ماهیان آب‌های داخلی ایران شامل 180 گونه که در 27 خانواده جای گرفته‌اند. در گروه ماهیان آب‌های داخلی خانواده کپور ماهیان فون غالب ماهیان را تشکیل می‌دهد که به تنهایی دارای31 جنس و 74 گونه می‌باشد و ماهی کورغار، قزل‌آلای خال قرمز، ماهی آفینیوس از جمله گونه‌های منحصر به ایران بشمار می‌روند و دارای ارزش زیستی بالایی هستند، متاسفانه به دلیل عدم توجه لازم به حفظ و مدیریت آبزیان آب‌های داخلی طی دو دهه اخیر مطالعات جامعی برای شناخت ماهیان در اکوسیستم‌های آبی مختلف صورت نگرفته و از فراوانی و پراکنش بسیاری از گونه‌ها اطلاعات و آمار دقیقی در دسترس نیست و یا جمعیت برخی گونه‌ها نظیر ماهی کورغار در معرض تهدید است.

     رده خزندگان؛افعی شاخدار و افعی دماوندی در معرض انقراض

از رده خزندگان در پنج راسته لاک پشت‌ها، کروکودیل‌سانان، سوسمارها، کرم سوسمارها و مارها تاکنون 225 گونه مورد شناسایی قرار گرفته است اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد این جانوران بسیار اندک است. کمبود مطالعات جامع و عمیق در مورد بیولوژی و حفاظت این جانوران از یک طرف و جمعیت رو به زوال با توجه به تخریب زیستگاه‌های آن‌ها در سال‌های اخیر موجب نگرانی نسبتاً زیادی در مورد تعدادی از گونه‌های ارزشمند خزنده کشورمان گشته است، متاسفانه شکار و صید بی‌رویه صدها و هزاران مار سمی، بسیاری از گونه‌های مار سمی از جمله افعی شاخدار و افعی دماوندی را در معرض خطر انقراض قرار داده است. خشکسالی‌های چند ساله در استان سیستان و بلوچستان که زیستگاه تنها گونه تمساح تالابی ایران است، نگرانی را در مودر کاهش جمعیت این گونه بوجود آورده است.

     رده دوزیستان؛ ازسمندر لرستان تا سمندر غارزی

از رده دوزیستان نیز ( وزغ ها، قورباغه‌ها و سمندرها ) در کشورمان 20 گونه تاکنون گزارش شده که در بین آن‌ها سمندرها از درجه اهمیت بیشتری برخوردار هستند و اطلاعات بسیار کم و جزئی از بیولوژی و اکولوژی آن‌ها در دست است و گونه‌هایی نظیر سمندر لرستان، سمندر کردستان، سمندر غارزی ایرانی و سمندر آذربایجان در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر انقراض قرار دارند.