آینده از آنِ رسانه متعهد است
در تقویم رسمی کشور 17 مردادماه یادآور نام، رسالت و جایگاه یکی از شریفترین مشاغل اجتماعی است؛ شغلی که نهفقط ابزار کارش «کلمه» است، بلکه وظیفهاش روشنگری، آگاهیبخشی و روایت حقیقت است: خبرنگاری.
در استان همدان همچون سایر نقاط کشور، صدها خبرنگار، روزنامهنگار، نویسنده و فعال رسانهای در رسانههای رسمی، محلی، خبرگزاریها، پایگاههای تحلیلی و شبکههای اجتماعی فعالیت دارند؛ گاه پرچمدار مطالبهگریاند، گاه پناه مردم در گردوغبار بحرانها و گاه صدای خاموششدگانی که تریبونی برای دیده شدن ندارند.
اما پشت این تلاش جمعی، چهار تشکل رسمی رسانهای استان همدان ایستادهاند که هرکدام در قالب مأموریتها و ساختار خاص خود، در پی ارتقای جایگاه خبرنگار، حمایت از بدنه رسانه و تقویت جریان اطلاعرسانی هستند: خانه مطبوعات با محوریت حمایت صنفی و تلاش برای ارتقای معیشت و امنیت شغلی خبرنگاران، بسیج رسانه با مأموریت جریانسازی فرهنگی، تقابل با جنگ نرم و ترویج ارزشهای انقلاب اسلامی، انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامهنگاران ناظر بر حقوق حرفهای، اخلاق رسانهای و کرامت شغلی اصحاب رسانه و مجمع فعالان رسانههای انقلاب اسلامی با تمرکز بر روایتسازی انقلابی، تولید محتوای جریانساز و نقشآفرینی در عرصه جهاد تبیین.
در آستانه روز خبرنگار با یک تن از مدیران این نهادهای رسانهای استان به گفتوگو نشستیم تا از خدمات و دستاوردهایشان در یکسال گذشته مطلع شویم، از چالشها و دغدغههای امروز اهالی رسانه بیشتر بدانیم و مهمتر از آن، مطالبهگری کنیم؛ چه از خودِ تشکلها و چه از مسئولانی که خبرنگاران را تنها در قاب عکسها و مناسبتها میشناسند.
آنچه میبینید، حاصل این گفتوگوها است:
پیگیری طرحهای معیشتی و مسکن خبرنگاران
مدیرعامل خانه مطبوعات استان همدان با تشریح اقدامات این نهاد در یکسال گذشته، از پیگیری جدی برای بهبود معیشت خبرنگاران، حل مشکل مسکن و همچنین ارتقای آموزش حرفهای خبرنگاران استان خبر داد.
رضا زنداسرار با اشاره به مأموریت اصلی خانه مطبوعات یعنی حمایت صنفی از خبرنگاران و اهالی رسانه، گفت: در یکسال گذشته جلسات متعددی با معاونت اقتصادی استانداری و مدیرکل صمت برگزار کردهایم تا بتوانیم طرحهایی را برای بهبود وضعیت معیشتی خبرنگاران اجرا کنیم؛ بخشی از این طرحها در آستانه نهایی شدن و اجرا هستند و امیدواریم بهزودی نتایج مثبتی حاصل شود.
وی با تقدیر از معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان، افزود: دکتر حسینی اعلام کرده که درصورت نیاز، شخصاً در حوزه تأمین معیشت رسانهها ورود خواهد کرد؛ همچنین در تعامل با دکتر محمدی مدیرکل صمت، پیشنهادهایی مانند برگزاری نمایشگاههایی با مشارکت رسانهها مطرح شده که میتواند منبع درآمدی برای فعالان رسانهای باشد.
مشکل زمین، چالش جدی در تأمین مسکن خبرنگاران
مدیرعامل خانه مطبوعات استان همدان با اشاره به پیگیری خانه مطبوعات برای تأمین مسکن خبرنگاران، گفت: متأسفانه مشکل کمبود زمین در محدوده شهر همدان مانع از پیشرفت پروژههای مسکن خبرنگاران شده است. اغلب زمینهای تخصیصیافته در خارج از محدوده شهری قرار دارند و ما این موضوع را نپذیرفتهایم؛ چراکه جایگاه و منزلت خبرنگاران ایجاب میکند در نقاط مناسب اسکان داده شوند.
زنداسرار سپس با اشاره به موضوع بیمه و امنیت شغلی خبرنگاران، ادامه داد: درحال حاضر بیش از 50 درصد اعضای ما زیر پوشش صندوق بیمه هنرمندان هستند و این مسئله تا حدی از دغدغههای بیمهای خبرنگاران کاسته است.
وی درخصوص برنامههای آموزشی برای خبرنگاران بهویژه نسل جوان اظهار کرد: یکی از دغدغههای اصلی هیئت مدیره، موضوع آموزش است، اما متأسفانه استقبال چندانی از دورهها نشده؛ بااینحال شهریورماه برنامه جدیدی در حوزه آموزش خواهیم داشت. همچنین برای نخستینبار جشنواره کشوری رسانهها در همدان برگزار خواهد شد؛ با حضور استانهای کرمانشاه، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی که این رویداد در کنار برگزاری کارگاههای آموزشی میتواند فرصتی برای ارتقای سطح رسانهای استان باشد.
همصدایی رسانهها در مسائل استانی
مدیرعامل خانه مطبوعات استان همدان با تأکید بر لزوم همگرایی رسانهها در مواجهه با چالشهای مشترک، گفت: برنامههایی برای دیدار میدانی با دفاتر خبرگزاریها و روزنامهها در دست اجرا داریم تا ارتباط نزدیکتری با خبرنگاران برقرار شود؛ برنامه مذکور برای نخستینبار در این سطح اجرا میشود. از همه همکاران رسانهای میخواهیم درصورت بروز بحران یا مطالبهای مهم، با همصدایی خروجیهای رسانهای خود را همسو کنند.
زنداسرار به یک نمونه از اثرگذاری رسانهها اشاره کرد و افزود: در جنگ 12 روزه اخیر بهدلیل عدم اطلاعرسانی مناسب برخی مسئولان، بیانیهای از سوی رسانههای استان منتشر شد که تأثیر زیادی در شکلگیری شورای اطلاعرسانی استان داشت؛ اگر همبستگی رسانهها نبود، چنین اتفاقی نمیافتاد.
وی در پایان این گفتوگو با تقدیر از اصحاب رسانه، هیئت مدیره خانه مطبوعات، مدیران فرهنگی و مسئولان همراه در استان همدان، گفت: از زحمات کلیه مسئولان بهویژه دکتر ملانوریشمسی استاندار محترم که برای تقویت اقتصاد رسانهای و ثبات شغلی خبرنگاران تلاش کرده و میکنند، قدردانی میکنم؛ امیدوارم با دعای خیر همکاران رسانهای، بتوانیم طرحهای در دست اقدام را به سرانجام برسانیم.
روایتسازی انقلابی، چالش تأمین محتوا و لزوم همافزایی بین تشکلهای رسانهای
مدیرعامل مجمع رسانههای انقلاب اسلامی استان همدان نیز با اشاره به مأموریت این نهاد در حوزه تولید محتوای جریانساز و گفتمانسازی، از فعالیتهای چندساله مجمع در راستای بیانیه گام دوم انقلاب، جهاد تبیین و مقابله با جنگ روایتها سخن گفت و درعینحال بر برخی چالشها و کمتوجهیهای نهادی نیز انگشت گذاشت.
حسین صادقیان مهمترین فعالیتهای مجمع در پنج سال اخیر را در دو محور اساسی دانست و گفت: نخستین محور، ترویج و بازخوانی بیانیه گام دوم انقلاب است؛ تلاش شده تا رسانههای عضو مجمع با تمرکز بر سه مرحله مورد تأکید رهبری یعنی خودسازی، جامعهپردازی و تمدنسازی، این بیانیه را در فضای رسانهای استان تبیین کنند.
وی افزود: دومین محور جدی، اجرای فرامین رهبری درباره جهاد تبیین است که در سالهای اخیر با وجود محدودیتها، مورد توجه اعضای مجمع قرار گرفته و در حد توان در رسانهها بازتاب داده شده است.
مدیرعامل مجمع رسانههای انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنانش به نقش این مجموعه در جنگ روایتها اشاره و اظهار کرد: یکی از سیاستهای اصلی ما طی چهار پنج سال اخیر، تولید روایت اول از اتفاقات بوده است؛ در بسیاری از موارد تلاش کردیم پیش از شکلگیری روایتهای نادرست، رسانههای ما وارد میدان شوند و مسیر صحیح روایتگری را رقم بزنند.
وی تصریح کرد: هرچند در این زمینه کارهایی صورت گرفته، اما با صراحت میگویم که از وضعیت موجود رضایت نداریم؛ ضعف تخصص، کمبود منابع انسانی حرفهای و همکاری محدود نخبگان دانشگاهی و حوزوی باعث شده سطح اثرگذاری ما هنوز با آنچه انتظار میرود، فاصله داشته باشد.
مدیرعامل مجمع رسانههای انقلاب با رد نگاه رقابتی میان تشکلهای رسانهای استان، گفت: مجمع رسانههای انقلاب اسلامی برخلاف برخی تصورات، رقیب خانه مطبوعات یا انجمن صنفی نیست و وظایف هر تشکل تعریف مشخصی دارد. مجمع تمرکزش بر تولید محتوا و عملیات رسانهای است و نه فعالیت صنفی یا حمایتی؛ همه این نهادها مکمل هم هستند و نه مزاحم یکدیگر.
صادقیان در پاسخ به پرسشی درباره حمایت از رسانههای نوپای انقلابی توضیح داد: در چند نوبت از محل منابع داخلی محدود، حمایتهایی از رسانههای نوپا داشتهایم؛ ازجمله تأمین محتوا یا پشتیبانی در انتشار گزارشهای خاص. البته انتظار ما این بود که سایر تشکلها نیز از این برنامهها حمایت کنند، اما گاهی با بیتوجهی یا حتی انکار روبهرو شدیم.
وی درباره فرآیند عضویت در مجمع گفت: عضویت در مجمع از طریق رأیگیری بین اعضای موجود صورت میگیرد و بر مبنای توانمندی رسانهای، دغدغهمندی انقلابی و تخصص در حوزه محتواپراکنی است؛ در دو سال اخیر سه عضو جدید با رأی مجمع اضافه شدهاند.
مدیرعامل مجمع رسانههای انقلاب در زمینه تربیت نیروی جوان بیان کرد: دو دوره آموزشی برای خبرنگاران و فعالان رسانهای جوان برگزار کردیم؛ این آموزشها محدود به اعضای رسمی مجمع نبوده و برخی از نیروهای بیرونی نیز در آن شرکت کردند.
پیشنهاد برگزاری جشنواره رسانهای پیشرفت همدان
صادقیان با اشاره به طرحی که در یکی از جلسات رسمی استان با حضور استاندار مطرح کرده بود، افزود: پیشنهاد برگزاری جشنواره رسانهای با موضوع پیشرفت استان همدان را مطرح کردیم تا هم مسائل شناسایی شوند و هم رسانهها نقش فعالتری در توسعه استان ایفا کنند؛ متأسفانه این پیشنهاد از سوی دیگر تشکلها و نهادهای مرتبط پیگیری نشد.
وی در پایان این گفتوگو با تأکید بر اهمیت اتحاد بین چهار تشکل رسانهای استان، گفت: خانه مطبوعات، انجمن صنفی، بسیج رسانه و مجمع فعالان انقلاب اسلامی باید مکمل یکدیگر باشند؛ هرکدام وظایف متفاوتی دارند، اما همه باید برای تحقق اهداف رسانهای انقلاب همافزایی کنند و نه رقابت.
با فعال شدن شناسه ملی، راه برای اجرای برنامههای صنفی باز میشود
رئیس انجمن صنفی مدیران رسانه استان همدان نیز با اشاره به دلایل تأسیس این انجمن، گفت: یکی از مهمترین اهداف راهاندازی این انجمن، تمرکز بر حمایت معیشتی و رفاهی مدیران رسانه و خبرنگاران بود؛ حوزهای که خانه مطبوعات بهدلیل ملاحظات حقوقی امکان ورود مستقیم به آن را نداشت.
مسعود پورصالحی با اشاره به اقدامات یکساله انجمن، افزود: متأسفانه بهدلیل مشکلات حقوقی و اداری، عملاً امکان تحقق بسیاری از برنامهها در این مدت فراهم نشد؛ بااینحال در حوزه معیشتی برخی خدمات با همراهی سایر نهادها و فعالان رسانهای استان، ارائه شد.
وی ادامه داد: بزرگترین مانع ما در مسیر فعالیتهای توسعهای، نداشتن «شناسه ملی» بود؛ موضوعی که برای انجام هر اقدام حقوقی، اقتصادی و ساختاری ازجمله راهاندازی فروشگاه، دانشگاه مطبوعات یا کسب مجوزهای رسمی، ضروری است؛ این روند تقریباً یکونیم سال به طول انجامید و اخیراً اعلام شده که شناسه ملی انجمن درحال صدور است.
دانشگاه مطبوعات، طرحی که متوقف ماند
رئیس انجمن صنفی مدیران رسانه استان همدان درباره یکی از طرحهای کلیدی انجمن گفت: قصد داشتیم با همکاری وزارت ارشاد و جهاد دانشگاهی، دانشگاه یا هنرستان مطبوعات در همدان راهاندازی کنیم؛ حتی محل استقرار آن نیز تعیین شد، اما بهدلیل نداشتن شناسه ملی، امکان گرفتن مجوز رسمی از جهاد دانشگاهی فراهم نشد. اکنون با صدور شناسه ملی، امیدواریم ظرف یکماه آینده روند اجرایی این طرح آغاز شود.
پورصالحی با اشاره به موانع ثبت انجمنها در سالهای گذشته، ابراز کرد: فرآیند ثبت انجمنهای صنفی رسانهای در کشور با تغییرات ساختاری بین وزارت ارشاد و وزارت کار همراه شد؛ همین تغییرات روند تأسیس را دچار چالش کرد. درنهایت تصمیم بر آن شد که وزارت کار مستقیماً شناسه ملی را برای انجمنهای صنفی صادر کند؛ اقدامی که اکنون برای ما نیز درحال تحقق است.
وی در پایان سخنانش گفت: بهمحض صدور رسمی شناسه ملی، سیاستها و برنامههای اجرایی انجمن صنفی عملیاتی خواهد شد؛ ازجمله پیگیری حقوق صنفی اصحاب رسانه، جذب حداکثری اعضا، ارائه خدمات رفاهی و ایجاد زیرساختهایی همچون فروشگاه رسانهای و نهادهای آموزشی. در این مسیر، به همراهی همه فعالان رسانهای استان نیاز داریم.
نقشآفرینی بسیج رسانه در جنگ روایتها و رسانهای
مسئول سازمان بسیج رسانه استان همدان نیز با اشاره به اهمیت جبهه رسانهای در جنگهای نوین، گفت: امروز درگیر جنگهای نسل پنجم، یعنی جنگهای شناختی، رسانهای و سایبری هستیم؛ دشمن همانگونه که در میدان نظامی برنامهریزی دارد، در عرصه رسانه نیز با استفاده از نیروهای حرفهای و روایتسازی هدفمند، تلاش میکند افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهد.
حمید پورحسینی افزود: پس از عملیات دفاعی اخیر و حملات موشکی، بلافاصله موجی از هجمههای رسانهای بهویژه در قالب هشتگها، روایتها و روایتسازیهای مغرضانه شکل گرفت تا حقیقت ماجرا را در اذهان عمومی وارونه جلوه دهند؛ در این میان، رسانههای انقلابی کشور با وجود قوت بیسابقه جنگ روایتها، عملکردی موفق و تأثیرگذار داشتهاند.
وی در ادامه با اشاره به نقش بسیج رسانه، تصریح کرد: بسیج رسانه مجموعهای است از فعالان دغدغهمند حوزه رسانه که بدون وابستگی به پلتفرم یا رسانهای خاص، در جهت دفاع از آرمانهای انقلاب، مردم و نظام فعالیت میکنند؛ این شبکه گسترده، ظرفیت مهمی برای پوشش خلأها و کاستیها در روایتهای رسمی و تقویت انسجام رسانهای استان است.
مسئول سازمان بسیج رسانه استان همدان با تأکید بر نقش اثربخش رسانههای استانی در رویدادهای اخیر، افزود: در جریان دفاع مقدس 12 روزه، تقریباً تمامی رسانهها و فعالان رسانهای استان با وحدت و همدلی در کنار یکدیگر ایستادند و به نقش خود در مدیریت فضای جنگ بهخوبی عمل کردند.
پورحسینی از برگزاری برنامههای متنوع فرهنگی و رسانهای در سطح استان خبر داد و گفت: از مهمترین این برنامهها میتوان به جشنواره سالیانه رسانهای ابوذر اشاره کرد که بهزودی پوستر آن رونمایی خواهد شد؛ این جشنواره امسال با محورهایی همچون امیدآفرینی، اقتصاد مقاومتی، نامگذاری سال، دفاع مقدس و انسجام ملی برگزار میشود.
وی همچنین به برگزاری «جام رسانه امید» و «جشنواره طنین» با تمرکز بر نقش بانوان در حوزه رسانه اشاره کرد و از استمرار جلسات اخلاق رسانهای با همکاری خانه مطبوعات و حضور نماینده محترم ولی فقیه در استان، خبر داد.
مسئول سازمان بسیج رسانه استان همدان با اشاره به اهمیت مطالبهگری رسانهها، یادآور شد: برگزاری سلسلهنشستهایی با مسئولان ارشد استان ازجمله نایبرئیس محترم مجلس درحال برنامهریزی است تا رسانهها بتوانند در فضایی آزاد به طرح مطالبات مردمی بپردازند؛ همچنین با بسیج حقوقدانان هماهنگیهایی صورت گرفته تا درصورت بروز چالشهای حقوقی برای خبرنگاران، حمایتهای لازم صورت گیرد.
پورحسینی در پایان سخنانش از تعامل مؤثر بسیج رسانه با سایر تشکلها ازجمله خانه مطبوعات و دیگر مجموعههای رسانهای استان خبر داد و افزود: در برنامههای هفته خبرنگار امسال شاهد همکاری و همافزایی خوبی میان تشکلها بودیم؛ دیدار با خانواده شهدا و نماینده محترم ولی فقیه در استان ازجمله این برنامهها بود که با همکاری مشترک برگزار شد.
ضرورت بازتعریف نقش تشکلهای رسانهای در زیستبوم رسانهای استان
در آستانه روز خبرنگار، بهانهای دست داد تا با چهار تشکل اصلی رسانهای استان همدان، گفتوگویی صریح و مسئلهمحور داشته باشم؛ خانه مطبوعات، انجمن صنفی روزنامهنگاران، بسیج رسانه و مجمع فعالان رسانههای انقلاب اسلامی.
این گفتوگوها صرفاً برای مرور خدمات یا انتشار بیانیههای کلیشهای نبود؛ تلاشی بود برای سنجش میزان کارآمدی، ظرفیت همافزایی و نسبت عملکرد این نهادها با رسالت اصلی رسانه: آگاهیبخشی، مطالبهگری و روایتگری صادقانه.
از پیگیری مطالبات صنفی گرفته تا ارتقای کیفیت تولید محتوا، از تلاش برای امنیت شغلی اصحاب رسانه تا حضور در میدان جهاد تبیین و جنگ روایتها، هریک از این تشکلها، بخشی از بار سنگین فضای رسانهای استان را به دوش کشیدهاند. اما در کنار این خدمات، چالشهایی جدی نیز دیده میشود؛ ضعف در انسجام بین تشکلی، نبود نقشه راه مشترک، کمبود حمایت تخصصی و مادی و فاصله گرفتن از مأموریتهای عملیاتیِ روز.
ما به یک زیستبوم رسانهای کارآمد نیاز داریم؛ زیستبومی که در آن رقابت جای خود را به همافزایی بدهد، مناسبتمحوری با برنامهمحوری جایگزین شود و تشکلها بهجای تقلیل خود به کانالهای اطلاعرسانی یا صندوقهای حمایت، به کانونهای تولید اندیشه، روایت و نقد تبدیل شوند.
آنچه رسانه را نجات میدهد، نه بودجههای قطرهچکانی است و نه بیانیههای مناسبتی. آنچه ما را نگه میدارد، بازگشت به مأموریت اصیل رسانه است؛ روایتگری آگاهانه، شجاعانه و متعهدانه.
ما رسانهایم؛ نه پیادهنظام تبلیغات و نه بزککننده واقعیت. ما صدای مردمیم و روز خبرنگار یادآور این است که اگر ما روایت نکنیم، دیگری روایت خواهد کرد و آنگاه، روایتِ ما دیگر شنیده نخواهد شد...
روز خبرنگار گرامی باد بر آنان که هنوز مینویسند؛ نه برای دیده شدن، بلکه برای دیدهبان بودن.
