موضوعی که چند وقتی است که تمرکز نهادهای فناوری و دولتی کشور را به خود درگیر کرده است، پروژه «دولت الکترونیک» است. دولت الکترونیک (Electronic government) به استفاده از فناوری اطلاعات برای تحقق سیاست‌های نظام اداری اطلاق می‌شود. برای تحقق این سیاست‌ها دولت از فناوری اطلاعات برای جابجایی اطلاعات میان مردم، سازمان‌ها، بازار و ارکان دیگر دولتی استفاده می‌کند. دولت الکترونیک ممکن است توسط قوه مقننه، قوه قضائیه یا قوه مجریه به کار برده شود تا بهره‌وری داخلی را بهبود بخشد، خدمات عمومی را ارائه دهد یا روندهای دولتی مردم‌گرا را برای مردم فراهم کند.

موضوع دیگر به سامانه دولت همراه برمی‌گردد؛ سامانه دولت همراه، بستر و زیرساخت واحدی برای ارائه خدمات الکترونیکی پرکاربرد سازمان‌های دولتی جهت استفاده توسط اقشار مختلف جامعه می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، این سامانه یک تحول در سطح کلان است که با همراهی دستگاه‌های اجرایی به تسهیل در ارائه خدمات الکترونیکی دولتی بر بستر ارتباطات سیار و جلب مشارکت شهروندان می‌پردازد. در این سامانه کلیه خدمات الکترونیکی بر روی ابزارک‌های همراه (موبایل، تبلت و...) در قالب خدمات اپلیکیشن دولت همراه، خدمات ارائه‌شده در کد USSD با #4* و همچنین خدمات پیاده‌سازی شده در سرشماره پیامکی 4040 به شهروندان ارائه می‌شود.

در همین خصوص «محمد خوانساری»، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، گزارشی را ارائه کرده که در آن به رشد و توسعه دولت الکترونیک در کشور به‌عنوان تحول بزرگی در ارائه خدمات دستگاه‌های دولتی اشاره شده است، به طوری که این خدمات در تمام ایام سال، در کلیه ساعات شبانه روز و بدون تعطیلی دردسترس مردم قرار گرفت و در بسیاری از موارد احراز هویت متقاضیان این خدمات نیز غیرحضوری شد.

وی در این گزارش لزوم تحول‌آفرین بودن این خدمات را بی‌نیازی به کاغذ، بدون رد و بدل شدن پول نقد، غیرحضوری، یکپارچه و مبتنی بر رضایت مردم عنوان کرده که برای ارائه چنین خدماتی باید قابلیت‌های خاصی توسعه پیدا می‌کرد.

تبادل بیش از دو میلیارد تراکنش بین دستگاهی از طریق گذرگاه خدمات دولت (GSB)

رئیس سازمان فناوری اطلاعات به گذرگاه خدمات دولت(GSB) به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه زیرساخت دولت الکترونیک اشاره کرده که وظیفه بسترسازی به استعلامات بین دستگاهی را بر بستر شبکه ملی اطلاعات بر عهده دارد و در سال 1400 تبادل اطلاعات بیش از دو میلیارد و 200 میلیون استعلام الکترونیکی بین دستگاهی از این طریق ثبت شده که این به معنای آن است که به‌طور متوسط ماهیانه 200 میلیون تراکنش رخ داده است.

مسئله‌ای که در اینجا می‌توان به آن اشاره کرد این است که درحال حاضر در بستر این گذرگاه مذکور، حدود 700 خدمت الکترونیکی ارائه شده است که در این میان 66 دستگاه دولتی سرویس دهنده و 290 دستگاه سرویس گیرنده هستند و در زمینه تعداد تراکنش‌های انجام شده به ترتیب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان ثبت احوال کشور و مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه جزو سرویس‌دهنده‌های برتر و وزارت کشور، سازمان تامین اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز بیشترین دریافت‌کننده خدمات بودند.

  اتصال 31 دستگاه اجرایی به سامانه دولت همراه

در بخشی از این گزارش به سامانه دولت همراه اشاره شده است که به آن به‌عنوان بستری برای ارائه خدمات الکترونیکی پرکاربرد سازمان‌های دولتی برای استفاده اقشار مختلف جامعه نگاه می‌شود.

سامانه دولت همراه که در حال حاضر خدماتی ازجمله استعلام مدرک تحصیلی، رهگیری مرسوله پستی، پرداخت قبوض و تعداد خطوط مشترکان تلفن ثابت و سیار ارائه می‌کند به‌عنوان مسیر مکمل ارائه خدمات دولت الکترونیکی است که از ابتدای سال 1399 تاکنون 31 دستگاه اجرایی به سکوی دولت همراه متصل شده‌اند، بیش از 59 میلیون استعلام سرویس صورت گرفته و 69 خدمت الکترونیکی پیاده‌سازی شده است.

همچنین در کنار تمامی این موارد کارپوشه ملی ایرانیان، واریزی مستمری‌بگیران بهزیستی و آخرین سابقه بیمه تأمین اجتماعی در فهرست خدمات پرکاربرد سکوی دولت همراه قرار دارد و در این زمینه سازمان فناوری اطلاعات ایران، سازمان بهزیستی و سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان برترین سرویس‌دهنده‌ها بر بستر سکوی دولت همراه بودند.

در ادامه این گزارش ارائه‌شده به بررسی سامانه‌های متفاوت نیز اشاره است که کاربردهای آن‌ها را برای ارائه خدمات سازمان‌های دولتی و بخش‌های خصوصی به یکدیگر در بستر اینترنت عنوان می‌کند. لازم به ذکر است که پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دولت الکترونیک در ایران در سال‌های اخیر تا حدی کنار گذاشته شدند و اکنون ایران به لحاظ شاخص‌های حکومت الکترونیک در میان کشورهای جهان و حتی منطقه جایگاه شایسته‌ای ندارد.