لازمه استقبال مردم از تردد درون‌شهری و برون‌شهری با وسایل نقلیه عمومی، نوسازی مستمر و افزایش کیفیت سفر است و برای این نوسازی خودروها باید منابع مناسب مالی تأمین شود، در این صورت مردم با استقبال بیشتری از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده خواهند کرد.
دراین‌بین از آنجا که در شهر همدان روزانه شاهد تردد بی‌شمار و نیز حجم سنگینی از مسافران توسط ناوگان حمل‌ونقل عمومی هستیم، یقیناً خدمات‌رسانی مطلوب به این شهروندان با مشکلات مختلفی ازجمله فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی روبه‌رو شده است.
درواقع این‌روزها نبود و درعین‌حال خرابی اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها در همدان به خاطره مشترک مردم شهر پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین بدل شده است و تنها یک عزم جدی می‌تواند مشکلات حمل‌ونقلی همدان را حل کند.
حال این‌روزهای حمل‌ونقل عمومی همدان چنان بد است که مردم ترجیحشان به استفاده از خودروی شخصی است که ره‌آورد آن چیزی جز افزایش ترافیک شهری و نیز قفل شدن شهر در نبود زیرساخت‌های حمل‌و نقل عمومی و استاندارد نیست؛ بنابراین با توجه به آنچه گفته شد بر آن شدیم تا درخصوص آخرین وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر همدان با محمود حضرتی، مدیرعامل سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری همدان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیرعامل سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری همدان با بیان اینکه درخصوص ناوگان تاکسیرانی طی پیگیری‌های صورت‌گرفته در سال 1401 موفق به نوسازی 24 دستگاه پژو و نیز 24 دستگاه سمند شدیم، گفت: این عدد در سال 1400، 114 دستگاه بوده است.
محمود حضرتی با اشاره به اینکه درحال حاضر تعداد تاکسی‌های موجود در شهر همدان سه هزار و 437 دستگاه است، ابراز کرد: از این تعداد بخشی در فضای تاکسی‌های بی‌سیم همچون 1833 و 1828 و تاکسی بانوان فعالیت دارند و بخشی نیز فرسوده هستند.
وی با بیان اینکه درحال حاضر تعداد تاکسی‌های فعال در سطح شهر دو هزار و 700 دستگاه است، اذعان کرد: برای نوسازی این ناوگان با پیگیری‌های انجام‌شده بالاخره سایت ثبت‌نام پس از مدت‌ها وقفه راه‌اندازی شده و امکان ثبت‌نام دارندگان خودروهای فرسوده فراهم است و افراد می‌توانند به معاون اجرایی سازمان مراجعه کنند.
حضرتی افزود: هنوز بخشنامه‌ای برای شرایط دریافت تسهیلات ابلاغ نشده است.
مدیرعامل سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری همدان با بیان اینکه میزان تسهیلات پرداختی سال گذشته 40 میلیون تومان بود، اذعان کرد: با پیگیرهای انجام‌شده از سوی شهردار قرار است ما 200 میلیون تومان تسهیلات در قالب قرض‌الحسنه پرداخت کنیم.
وی با اشاره به اینکه در بحث نوسازی اتوبوس‌ها ما سال گذشته نسبت به خرید 12 دستگاه اقدام کردیم، تشریح کرد: حواله هشت دستگاه صادر و شماره‌گذاری آن‌ها انجام شده است.
حضرتی با بیان اینکه از سال گذشته نسبت به بازسازی 20 دستگاه اتوبوس به‌صورت اساسی با اعتباری بالغ‌بر چهار میلیارد تومان نیز اقدام کردیم، تصریح کرد: درحال حاضر مراحل نهایی بازسازی یعنی صافکاری و نقاشی درحال انجام است.
مدیرعامل سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری همدان با بیان اینکه در بحث بازسازی قراردادی در سال 1399 با شرکت شهاب‌خودرو برای 26 دستگاه بسته شده بود که در بستر این قرارداد تا سال 1400، 6 دستگاه بازسازی و وارد ناوگان شده بود، تشریح کرد: خوشبختانه در سال 1401 و دو ماهه نخست امسال 20 دستگاه اتوبوس بازسازی شده و به ناوگان افزوده شده است.
وی با اشاره به اینکه براساس جمعیت شهری به‌ازای هر یک‌هزار نفر جمعیت می‌بایست یک اتوبوس خدمات‌رسانی کند، تأکید کرد: سرانه تاکسی به‌ازای هر 100 نفر (در برخی از شهرها 120 نفر) یک دستگاه است؛ حال آنکه گرچه به‌لحاظ سرانه جمعیتی با کمبود تاکسی مواجه‌ایم، اما کوچک بودن شهر و نیز شعاعی بودن آن، این مشکل را حل کرده است؛ در بحث اتوبوس از آنجا که شهرداری همدان به نواحی حاشیه‌ای و شهرک‌های اقماری نیز خدمات‌رسانی می‌کند، به‌لحاظ خدمات‌رسانی جمعیت بالغ‌بر 750 هزار نفر را شامل می‌شود که حداقل 700 اتوبوس می‌خواهد؛ اما تعداد اتوبوس‌های فعال با وجود پیگیری‌های شهردار همدان در سطح شهر چیزی بالغ‌بر 120 اتوبوس است و این عدد حتی جوابگوی یک‌سوم ناوگان هم نیست.
این مقام مسئول ادامه داد: از سال گذشته با توجه به فراهم بودن بستر برای خرید اتوبوس و پرداخت یارانه از سوی دولت با پیگیری انجام‌شده از سوی شهرداری مقدمات کار جهت خرید 100 دستگاه اتوبوس دنبال شده، اما مسئله این است که برای پرداخت هزینه این اتوبوس‌ها قرار بود از طریق کمیسیون ماده پنج مجوز فروش اراضی به شهرداری داده شود که هنوز انجام نشده و این درحالی است که سال گذشته ما در خدمات‌رسانی ناوگان اتوبوسرانی در هفت مسیر به‌دلیل کمبود، با وضعیت بحرانی مواجه شدیم.
حضرتی با تأکید بر اینکه با تحقق خرید 100 دستگاه اتوبوس ظرفیت خدمات‌رسانی ما در بخش اتوبوس‌ها با صددرصد افزایش مواجه خواهد شد، گفت: در بحث نوسازی ناوگان ون نیز باید بگویم ابتدای آبان‌ماه سال گذشته مکاتبه‌ای از سوی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها انجام شد که براساس آن قرار شد در قالب پروژه مشترک با شرکت ایران‌خودرو دیزل، ون‌های تولیدی این شرکت با استفاده از منابع وزارت کشور و شهرداری‌ها با ضریب 70 درصد – 30 درصد نوسازی شوند.
وی ادامه داد: بر این اساس 70 درصد منابع توسط وزارت کشور و 30 درصد توسط شهرداری‌ها تأمین می‌شود، بنابراین امکان فروش این ون‌ها به شخصیت حقوقی و حقیقی دیگری فراهم نیست؛ حال آنکه سهم پرداختی برای هر ون از سوی شهرداری 439 میلیون تومان بوده که یقیناً این عدد و رقم از عهده شخص حقیقی خارج است.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه پس از قیمت اعلامی از سوی شرکت ایران‌خودرو دیزل مبنای محاسبه 30 – 70 درصد خواهد بود اما خودرو‌های ون تا پایان بهره‌برداری به‌نام شهرداری تهران خواهد بود، تشریح کرد: این ون‌ها طبق مصوبه ابلاغی باید جایگزین خودرو‌های ون فرسوده که درحال حاضر در خطوط فعال هستند، شوند و براساس طرح سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، لزوماً این ون‌ها باید جایگزین یک دستگاه تاکسی ون فرسوده که در خطوط فعال هستند، شوند.
مدیرعامل سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری همدان درخصوص چرایی عدم واگذاری مالکیت ون‌ها به رانندگان اظهار کرد: واگذاری سند تا پایان دوره خواهد بود و ما این مدل را قبلاً در اتوبوسرانی تجربه کرده‌ایم، دقت داشته باشید که تمام منابع از سوی دولت و شهرداری تأمین شده و قیمت ون‌های جدید بیش از یک میلیارد تومان خواهد بود؛ اگر قرار باشد خود رانندگان این مبلغ را پرداخت کنند، عملاً هیچ راننده‌ای توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارد، چراکه ما در نوسازی تاکسی‌های سواری هم شاهد هستیم که رانندگان وقتی مبلغ نوسازی از 20 میلیون تومان به بالا می‌رود، در تأمین منابع مالی دچار مشکل می‌شوند.
حضرتی با تأکید بر اینکه بنا به شرایط عنوان‌شده خرید ون‌ها از سوی شهرداری همدان منتفی است زیرا علاوه‌بر نیاز مالی بالا به‌ازای هر ون می‌بایست یک نفر از سوی شهرداری به‌کار گرفته شود که این مهم با سیاست چابک‌سازی شهرداری در مغایرت کامل است، گفت: از طرفی شهرداری همدان تمرکز خود را بر خرید اتوبوس گذاشته است.
مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، توسعه زیرساخت حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری تنها راه مقابله با هرج‌ومرج‌های ترافیکی و همچنین جلوگیری از افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و صرفه‌جویی‌های اساسی در مصرف منابع ملی شناخته شده و جایگزینی ندارد. درواقع مدیریت‌های شهری کارآمد سرمایه‌گذاری‌های نامحدود برای توسعه سامانه حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری را به هر راهکار دیگری حتی اگر تصویب قوانین بازدارنده برای روان‌سازی ترافیک شهری باشد، ترجیح داده و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌دانند.
از طرفی آنچه مسلم است اینکه در توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای برقراری نظم ترافیکی در شهرهای بزرگ و شلوغ چاره کار فقط تمرکز بر ایجاد شریان‌های جدید ارتباطی، تعریض معابر و احداث زیرگذرها و روگذر‌ها برای فرار از ترافیک نیست و چه‌بسا یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی و مبتنی بر مهندسی ترافیکی در نصب علائم راهنمایی و رانندگی در معابر شهری و متناسب با آن جانمایی درست برای تعیین محدوده ایستگاه‌های تاکسیرانی و اتوبوسرانی و غیره، بیشتر از هر عامل و راهکاری می‌تواند در تشویق و تسهیل استفاده از ظرفیت‌های حمل‌ونقل عمومی نقش‌آفرین باشد؛ به‌طوری که در شهر همدان شرایط جانمایی‌ها برای دسترسی به ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی به‌ علت مسافت‌های نسبتاً زیاد به‌گونه‌ای است که برای اغلب مردم به‌خصوص افراد سالخورده که از خانه یا محل کار خود بیرون می‌آیند، امکان‌پذیر نیست و از سویی تاکسی گردشی هم در همدان فعالیت ندارد و اگر ظرفیت و فرصت استفاده از آژانس و اسنپ و مسافربر‌های شخصی هم نباشد، چاره کار همان استفاده از خودروهای شخصی و اغلب تک‌سرنشین بوده که این راهکار آفت اصلی سنگینی و بی‌نظمی ترافیکی در شهر است. از طرفی به‌طور کلی فرهنگ استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی در همدان بسیار ضعیف بوده و برخی نارسایی‌ها نیز از دیرباز به این موضوع دامن می‌زند که ازجمله این نارسایی‌ها کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی و به‌ویژه اتوبوس براساس سرانه استاندارد است.

طاهره ترابی مهوش