سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : نقش زنان در جامعه و پیشرفت آن، قابل چشم‌پوشی نیست. زنان نیز همانند مردان در جامعه موثرند و نقش پررنگی ایفا می‌کنند ولی متأسفانه خیلی از آنان به دلیل نداشتن عزت نفس کافی، حتی اگر توانایی بالایی داشته باشند، نمی‌توانند به خوبی عمل کرده و بهترین شرایط ممکن را برای خود ایجاد کنند.
انحطاط جامعه به میزان عزت نفس در زنان بستگی دارد چراکه اگر زنی عزت نفس پایینی داشته باشد، نمی‌تواند فرزندان خود را به‌درستی تربیت کند و به جامعه تحویل دهد. اینجاست که سرنوشت و کیفیت جامعه زیر سؤال خواهد رفت.
مهم‌ترین دلیلی که در عزت نفس پایین بانوان تأثیر دارد، آموزش‌هایی است که جامعه به آن‌ها می‌دهد و موضوعاتی است که در فرهنگ بسیاری از افراد دیده می‌شود.
نکته مثبتی که در رابطه با عزت نفس وجود دارد اینکه یک صفت ذاتی نیست که قابل تغییر نبوده و فرد بخواهد در کل زندگی خود آن را تحمل کند؛ این یک ویژگی اکتسابی است که فرد می‌تواند طی آموزش دیدن آن را کسب کند یا در دوره‌ای از زندگی خود، آن را از دست داده و سپس مجدد به دست بیاورد.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا گفت‌وگویی را با مدرس و پژوهشگر حوزه زن و خانواده ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
زهرا میرزائی با بیان اینکه ما سال‌ها است با مسئله جایگاه زن در جامعه و بهبود وضعیت آن‌ها در جوامع مختلف مواجه هستیم، گفت: این مسئله ما را بدین سمت می‌کشاند که نه‌تنها جایگاه آنان در جامعه را بررسی کنیم بلکه به‌دنبال تقویت توانمندی‌های آن‌ها باشیم.
وی با طرح این سؤال که چرا زنان ما مهم هستند؟ گفت: باید بگویم نیمی از جمعیت کشور را زنان تکشیل داده و در عین حال به‌صورت سنتی نه‌تنها در ایران بلکه در اکثر کشورها فردی که بیشترین نقش را در تربیت فرزند و تأثیرگذاری بر رشد و تعالی آن‌ها دارد مادران هستند.
وی با بیان اینکه به خاطر جایگاه مادران و ارتباط معنوی که با فرزندان دارند و اینکه فرزندان از شکم مادر متولد می‌شوند که منجر به ایجاد یک ارتباط ویژه بین آن‌ها می‌شود، افزود: با این تفاسیر بررسی وضعیت زنان ما به لحاظ توانمندی از اهمیت بالایی برخوردار است.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: یکی از ابعاد مهم توانمندی زنان به بعد روانی آن‌ها بازمی‌گردد، به طوری که این موضوع در شکل‌گیری و تأثیرگذاری توانمندی آنان نقش بارزی ایفا می‌کند.
میرزائی مطرح کرد: این توانمندی روانی خود مؤلفه‌های خاصی دارد که می‌توان به مواردی همچون اعتماد به‌نفس، خودکارآمدی و عزت نفس اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه عزت نفس در زنان ما به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های توانمندی روانی از جایگاه خاصی برخوردار است زیرا در بدو امر منجر به توامندی فرد و در ادامه توانمندی جامعه خواهد شد، افزود: در پاسخ به اینکه فرد خود چگونه می‌تواند این مؤلفه را تقویت کند؟ باید بگویم تمامی مقولات روان‌شناسی و اجتماعی متأثر از عوامل مختلف هستند.
وی ادامه داد: البته اینکه فرد از کودکی در ارتباط با والدین و محیطی که در آن رشد کرده یاد بگیرد که عزت نفس داشته و برای خودش اهمیت قائل باشد یقیناً در ادامه تقویت این مؤلفه آسان‌تر خواهد بود.
این پژوهشگر با بیان اینکه خوشبختانه در نسل جدید این مؤلفه بیشتر دیده می‌شود، تصریح کرد: درواقع پدر و مادر‌ها و نهادهایی که تربیت کودکان را بر عهده دارند روزبه‌روز به اهمیت نقش تربیتی خود واقف‌تر شده‌اند و در پی آن شاهد بروز و ظهور مؤلفه‌هایی همچون عزت نفس در کودکانمان هستیم به طوری که این مهم حتی از سوی والدین نیز مطرح شده و عنوان می‌کنند فرزندان ما برای خود ارزش قائل هستند.
میرزائی ادامه داد: این در حالی است که تا چهار دهه گذشته کودکان و نوجوانان ما بیشتر اوقات خود را در کوچه و پس‌کوچه‌ها سپری می‌کردند و ممکن بود فضای جامعه به گونه‌ای باشد که به‌واسطه قدرت کمتر برخی کودکان، عزت نفس آن‌ها نیز به‌مراتب کمتر باشد.
وی افزود: بنابراین خانواده، محیط و جامعه در شکل‌گیری عزت نفس از دوران کودکی از اهمیت بالایی دارند اما این موضوع نباید باعث شود که چنین تلقی کنیم که نمی‌توان این مهارت را آموخت.
وی با تأکید بر اینکه عزت نفس آموختنی است و افراد خود می‌توانند در مسیری که آگاهی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند به این باور برسند که باید عزت نفس داشته باشند، خاطرنشان کرد: متأسفانه بسیاری از مادران ما با این مسئله مواجه می‌شوند که در مقابل دیگران برای خود ارزش قائل نشده و بعداً دچار پشیمانی می‌شوند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اغلب در گفت‌وگو با اینگونه مادران با عزت نفس پایین، عنوان می‌شود که پیشتر خود را در مناسبات خانوادگی و اجتماعی نادیده می‌گرفتیم در حالی که همین مادران امروز به دختران خود این نکته را گوشزد می‌کنند که به خودتان اهمیت بدهید، تصریح کرد: بازهم تأکید می‌کنم این اتفاق صرفاً در خانواده‌های سنتی ما وجود ندارد بلکه در کل دنیا و همه جوامع شاهد چنین مواردی هستیم.
میرزائی با تأکید بر اینکه طی سال‌های اخیر خوشبختانه در خصوص آموزش‌های اجتماعی در حوزه مادران و زنان شاهد افزایش آگاهی در خصوص لزوم ارزشمندی جایگاه دختران و زنان در جامعه هستیم، ابراز کرد: بنابراین با توجه به افزایش آگاهی در این بخش کم‌کاری‌های جامعه نیز در این زمینه نیازمند ترمیم است.
وی با بیان اینکه البته باید بین عزت نفس با غرور، تکبر و خودخواهی‌های غیر عادی تمایز قائل شد، ابراز کرد: در خصوص خانم‌های خانه‌دار و افزایش عزت نفس آن‌ها باید بگویم در بدو امر این بانوان باید برای خود ارزش قائل شوند.
این روان‌شناس اجتماعی با اشاره به اینکه بانوان خانه‌دار باید این احساس را داشته باشند که در خانواده نقش ویژه‌ای را بر عهده دارند زیرا مدیر داخلی خانواده به‌حساب می‌آیند، تصریح کرد: باید این ذهنیت در آن‌ها تقویت شود که یقیناً تأثیرگذاری آن‌ها در نهاد خانواده به حدی است که بدون نقش‌آفرینی آن‌ها کار خانه و خانواده‌ پیش نمی‌رود.
میرزائی افزود: البته در این بین توجه به این نکته ضروری است که ما در رفتار تربیتی خود در جامعه با یک ایراد بزرگ مواجهیم، اینکه به جایگاه، نقش و رفتار اجتماعی و درآمدزایی افراد به جای شخصیت و توامندی‌های او اولویت می‌دهیم.
وی با اشاره به اینکه در تربیت اجتماعی ما این ایراد وجود دارد که برای افرادی که یک تولید با درآمد مشخص دارند و به ازای آن پول درمی‌آورند، ارزشمندی بیشتری قائل هستیم و به آن‌ها اصالت می‌دهیم، تشریح کرد: بنابراین اینکه فرد کاری انجام داد اما به ازای آن پول دریافت نکرد درواقع ارزش افزوده‌ای برای ما به لحاظ جایگاه اجتماعی ندارد.
این استاد دانشگاه افزود: این در حالی است که باید پذیرفت این قبیل افراد در تولید ارزش افزوده اجتماعی نقش غیر مستقیم دارند و این نقش غیرمستقیم از ابتدای خلقت بشر مورد توجه بوده و از جایگاه خاصی برخوردار است.
میرزائی با تأکید بر اینکه زن در خانواده و جامعه با خانه‌داری خود از ابتدای خلقت نقش‌آفرینی کرده و می‌کند تصریح کرد: در این بین یک خانم خانه‌دار می‌تواند با خانه‌داری و خانواده‌داری خود همزمان فعالیت اجتماعی نیز داشته و برای خود ارزش‌آفرینی مضاعف داشته باشد.
وی با بیان اینکه زنان خانه‌دار علاوه بر باور به این مسئله که از جایگاه ویژه و سازنده‌ای در خانه و خانواده برخودار هستند باید برای خود علاقه‌مندی‌های ویژه‌ای نیز طراحی کنند، افزود: وقتی بانوان ما این گونه تربیت شوند طبیعتاً اگر دستاوردی برای خود نداشته باشند با سرافکندگی مواجه می‌شوند.
این کارشناس حوزه زنان با اشاره به اینکه در این شرایط است که دچار سرخوردگی شده و عزت نفس فرد کاهش می‌یابد، گفت: این ارزش‌آفرینی در کنار خانه‌داری می‌تواند قدمی برای کارهای درآمدی کوچک باشد.
میرزائی با بیان اینکه در برخی موارد نیز هدف درآمدزایی نیست بلکه بانوان خانه‌دار ما تنها به‌دنبال آن هستند که حال دلشان خوب باشد و از این طریق عزت نفس خود را بالا ببرند گفت: توصیه من به این قبیل بانوان این است که ساعتی از روز را به خود و علایق‌شان اختصاص دهند و حتی ساعتی را کتاب بخوانند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد چگونگی رفتار ما ریشه در نگاه ما نسبت به خودمان دارد، اگر نگاهی که اجتماع و خانواده به او دارند متمرکز بر ناتوانی‌هایش باشد، تصویر او نیز از خود منفی خواهد بود؛ اما باید بر این نکته تأکید کرد که چنین تصویری می‌تواند با افزایش سطح خودآگاهی فرد نسبت به توانایی‌هایش، به تصویری مثبت و کارآمد تبدیل شود و در پی آن رضایت و لذت او با وجود تفاوت‌های دیگران افزایش پیدا کند.

طاهره ترابی مهوش