استاد میری نیمقرن در مورد زبان و ادبیات فارسی گفت، خواند و سرود
درگذشت هر استاد بزرگی، یک کتاب ناخوانده را میبندد؛ استاد میرهاشم میری نهفقط یک شاعر که معلمی عاشق، خطیبی توانا و فردی انقلابی بود که عطر شعر و ادب فارسی را در محافل فرهنگی همدان برای دههها، جاری کرد.
نگارنده افتخار انجام چندین مصاحبه با ایشان را داشتهام؛ هربار که درخواست مصاحبه از مرحوم میکردم، با بزرگواری تمام میپذیرفتند و در غالب موارد تواضع و پابهکاری را به نهایت میرساندند و بهجای اجابت گفتوگوی تلفنی، حضوری به دفتر روزنامه سپهرغرب جهت پیش بردن مصاحبه مراجعه میکردند؛ گاه بیش از یکساعت با دقت و حوصله صحبت میکردند و به پرسشها پاسخ میدادند. خاطرهای که از ایشان در ذهن بنده باقی میماند، دغدغه عمیق مرحوم میری برای فرهنگ، تاریخ و ادبیات همدان است که در هر کلامش موج میزد. یاد آن اخلاص، فروتنی و عشق سرشار به فرهنگ ایران و همدان، همواره برای ما که توفیق همنشینی با او را داشتیم، زنده خواهد ماند.
آنچه میخوانید، روایتی از گوشههایی از زندگی پُربار این چهره ماندگار، بر پایه خاطرات و گفتههای محسن صیفیکار، نویسنده نامآشنای همدانی است:
نویسنده نامآشنای همدانی با بیان اینکه آشنایی بنده با مرحوم میری به دهه 80 و زمان برگزاری «جشنواره شعر دفاع مقدس استان همدان» بازمیگردد، ابراز کرد: جشنواره استانی شعر دفاع مقدس به میزبانی و کوشش اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان برگزار میشد؛ بنده و جناب آقای رضا نعیمیان، دبیر اجرایی جشنواره بودیم و آثار شاعران برای داوری را به دست استادانی مانند آقایان میری، موسویفاخر، دیهیمی و دیگران میرساندیم؛ این نقطه، آغاز ارتباط بیشتر من با ایشان بوده است.
محسن صیفیکار با اشاره به اینکه پیش از آن وجه آشنایی دیگری نیز با ایشان داشتم، افزود: مرحوم میری در دبیرستان شهیدمدنی ادبیات فارسی تدریس میکردند و بنده نیز در همان سالها در آن مدرسه، دبیر فلسفه و معارف بودم؛ همچنین در پروژههای فرهنگی مشترکی مانند «دانشنامه همدان» (که در حوزه هنری انجام میشد) و «فعالیتهای بسیج هنرمندان»، افتخار همکاری با استاد میری را داشتم. بههرترتیب آن وجه هنری و ادبی مشترک بود که ما را پیوند میداد؛ همچنین مرحوم میری شاعر بودند و پدرخانم بنده (جناب استاد حمدیه) نیز از شاعران خوب همدان هستند که این مورد نیز باعث ارتباط و علاقه بیشتر میشد.
وی با بیان اینکه همچنین ویژهنامهای بهنام «یک خاکریز غزل» در سالهای متوالی منتشر میکردیم که بنده سردبیر بودم و مدیرمسئول آن آقای خلیل الهیتبار، رئیس وقت اداره حفظ آثار بودند، اذعان کرد: این جشنواره هرسال به بزرگداشت یکی از شاعران برجسته استان همدان، بهویژه شاعران دفاع مقدس، اختصاص مییافت؛ سالی بهنام «استاد جواد محقق»، سالی بهنام «استاد موسویفاخر»، سالی بهنام «استاد خوانساری» و دورهای نیز با بزرگداشت «میرهاشم میری» برگزار شد، خاطره خوشی بود که در آن دوره برای تهیه گزارش، به منزل مرحوم میری رفتم و ایشان را بیشتر شناختم.
* ریشه در خاک اصیل همدان
نویسنده نامآشنای همدانی با اشاره به اینکه استاد میری از دانشآموختگان دبیرستان علویان بود، اظهار کرد: دبیرستان علویان مدرسهای خاص در منطقهای محروم بود که شخصیتهای بزرگی را پرورش داد. ایشان در همانجا با استادانی مانند جواد محقق آشنا شد و این دوستی و همکاری عمیق و طولانی، تا آخرین روزها ادامه یافت؛ مرحوم میری کار مشترک ارزشمندی طی سالهای اخیر با استاد محقق با عنوان «هزار سال رباعی» داشت و در این زمینه استاد را همراهی میکرد.
* معلمی را نهتنها در کلاس، بلکه در جامعه نیز دنبال میکرد
صیفیکار با بیان اینکه آقای میری سالهای سال در کسوت دبیر ادبیات فارسی خدمت کرد، یادآور شد: وجه معلمی مرحوم بر تمام وجوه ایشان همچون شاعری و غیره، غلبه میکرد و خودِ ایشان نیز اینگونه میپسندید؛ او یک عمر در مورد زبان و ادبیات فارسی گفته، خوانده و سروده است. استاد میری بهواقع زبان گویای ادبیات فارسی در شهر همدان بود؛ خطیبی خوشبیان که وظیفه معلمی را نهتنها در کلاس، بلکه در جامعه نیز دنبال میکرد. انسانی صالح، سالم، با ریشه اصیل، انقلابی، متدین، محقق و سختکوش.
وی با اشاره به اینکه اگرچه ایشان دیر به نوشتن روی آورد اما آثار ارزشمندی از خود بهجا گذاشت، تشریح کرد: کتاب «ترانههای انتظار» که در سال 68 چاپ شد، ازجمله آنها است؛ همچنین یکی از کارهای شاخص ایشان، پژوهشی میدانی درباره محلهها و کوچههای قدیمی همدان بهنام «نامجاهای همدان» بوده که در قالب کتابی در «دانشنامه همدان»، به چاپ رسید و حاصل پرسشگری و زحمت فراوان ایشان بود.
نویسنده نامآشنای همدانی با بیان اینکه مرحوم میری به رباعی علاقهای ویژه داشت و در این زمینه قوی بود، اذعان کرد: خودشان میگفتند رباعی سرودن کار سختی است؛ چراکه باید در چهار مصرع کوتاه، یک پیام بزرگ را برسانید و از همه مهمتر، مصرع آخر بوده که انگار در یک بازی والیبال همتیمیها بهعنوان سه مصرع اول به شما پاس دادهاند تا شما با آبشاری آن را به گل بنشانید.
صیفیکار در ادامه با اشاره به انجمن ادبی «میلاد»، گفت: یکی از کارهای مهم استاد میری و جمعی از دوستان، تأسیس انجمن ادبی «میلاد» بوده است؛ این انجمن بسیار فعال بوده و شاعران خوب همدانی در آن عضویت داشتهاند. چندین مجموعه شعر از این انجمن چاپ شده و آقای میری یکی از متولیان و مؤسسان اصلی آن بهشمار میرفته است؛ همچنین در سالهای اخیر در فرهنگسرای شهیدآوینی انجمن حافظخوانی و تفسیر و تعبیر اشعار حافظ را داشتند.
وی با بیان اینکه مرحوم میری شاعر جبهه و انقلاب نیز بوده است، افزود: آقای میری انقلابی بود و در دوران دفاع مقدس، به جبههها میرفت و برای رزمندگان شعر میخواند؛ حضوری مؤثر که در خاطرات رزمندگان نیز ثبت شده است.
* مجلسآرای محافل ادبی
نویسنده نامآشنای همدانی با اشاره به اینکه یکی از ویژگیهای بارز استاد میری خوشمشربی و مجلسآرایی ایشان بود، تصریح کرد: مرحوم میری در هر محفلی که حاضر میشد، سخنانش پُربار و شنیدنی بود؛ در جلسات صبحگاهی دوستانهای که هر چندماه یکبار به میزبانی دوستانی مانند جناب آقای دکتر عراقچیان و یا اخوی بنده (آقای محمد صیفیکار) برگزار میشد و جمعی از هنرمندان و اندیشمندان همدان در آن حضور داشتند، آقای میری عضو ثابت و تأثیرگذاری بود.
صیفیکار با بیان اینکه استاد میری در 71 سالگی و در اوج پختگی و فعالیت دار فانی را وداع گفت، اظهار کرد: امیدوارم دوستداران فرهنگ همدان در حفظ و انتشار میراث ادبی این معلم فرهیخته، بکوشند؛ یادش گرامی و نامش ماندگار باد.
* وفاداری مرحوم میری به دو عشق؛ اهل بیت (ع) و همدان
وی با اشاره به اینکه نکتهای شنیدنی از مراسم تشییع این استاد فرهیخته به یادگار مانده که گواه دیگری بر عمق تدین و وابستگی خالصانه ایشان به خاندان عصمت و طهارت است، افزود: گویا مرحوم میری هر هفته در هیئتی حضور و سخنرانی پیرامون معارف مذهبی داشته است؛ یک بیرق بزرگ از آن هیئت در مراسم تشییع ایشان برای ادای احترام آمده بود و پس از تشییع مرحوم نیز زیارت عاشورای کاملی را برای آرامش روحشان قرائت کردند.
نویسنده نامآشنای همدانی ابراز کرد: خانواده ایشان نیز همچون خودش، بسیار متین، محترم و فرهنگی هستند.
* نیم قرن خدمت بیادعا
صیفیکار در پایان سخنانش با بیان اینکه آقای میری انصافاً نزدیک به نیمقرن به ادبیات فارسی و فرهنگ استان همدان خدمت صادقانه کرد، گفت: نامش همواره با حوصله، ایراندوستی و همداندوستی عجین بوده است؛ امیدوارم تمام زحماتش اعم از آثار چاپنشده، یادداشتها و خدمات فرهنگی و ادبی ایشان به شکلی شایسته جمعآوری، دیده و ثبت شود تا آیندگان و اهالی هنر و ادب از آن بهره ببرند.
