سپهرغرب، گروه - سمیرا گمار : مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان، گفت: دانشگاه با تمرکز بر پروژه‌های کاربردی، حمایت از پژوهشگران و دانشجویان، و ایجاد مراکز رشد و استارتاپ‌ها، تلاش دارد ایده‌های علمی را به محصولات صنعتی تبدیل کرده و سهم خود را در توسعه اقتصادی و اجتماعی استان و کشور افزایش دهد.

دانشگاه صنعتی همدان، به‌عنوان تنها دانشگاه صنعتی استان، نقش مهمی در پیوند میان پژوهش و صنعت ایفا می‌کند و با تمرکز بر پروژه‌های کاربردی و تقاضامحور، تلاش دارد نیازهای واقعی جامعه و صنایع را پاسخ دهد. این دانشگاه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، مسیر توسعه فناوری و نوآوری را در استان همدان هموار کرده است.

در سال‌های اخیر، وزارت علوم با سیاست مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها، فرصت‌های تازه‌ای برای دانشگاه‌های کشور ایجاد کرده تا هرکدام با توجه به ظرفیت‌های استانی خود، حوزه‌های مشخصی را هدف قرار دهند. دانشگاه صنعتی همدان نیز با شناسایی فرصت‌های جدید در حوزه‌های معادن، به‌ویژه لیتیوم و هوش مصنوعی، فعالیت‌های پژوهشی خود را به سمت نیازهای صنعتی و توسعه اقتصادی سوق داده است.

همچنین، این دانشگاه با ایجاد رشته‌های کاربردی جدید، توسعه مراکز رشد و نوآوری، و اعزام استادان به فرصت‌های مطالعاتی در صنعت، تلاش می‌کند تا فاصله میان ایده‌های علمی و تولید صنعتی را کوتاه کند.

در این گفت‌وگو، مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه، به تشریح وضعیت پژوهش، نوآوری، حمایت از پژوهشگران و برنامه‌های آینده دانشگاه پرداخته و چشم‌انداز نقش دانشگاه در توسعه اقتصادی و صنعتی استان را ترسیم می‌کند.

آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو با اوست:

دکتر محمدباقر سبحانی‌متین در ابتدای سخنان خود با اشاره به رشته‌های موجود در دانشگاه صنعتی همدان گفت: دانشگاه هم‌اکنون دارای هشت رشته در مقطع کارشناسی، چندین رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دو رشته در مقطع دکتری است. بیش از 400 دانشجوی تحصیلات تکمیلی و حدود 115 عضو هیئت‌علمی در این دانشگاه تحصیل و فعالیت می‌کنند.

وی افزود: پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه به‌طور ویژه بر پایه نیازهای صنعت طراحی می‌شوند و همین موضوع سبب شده کیفیت فعالیت‌های پژوهشی در سطحی مطلوب قرار گیرد. اساتید ما همواره تلاش می‌کنند پروژه‌هایی مرتبط با صنعت تعریف کنند تا هم مشکلات صنعتی برطرف شود و هم دانشجویان تجربه‌ای واقعی از فضای کار کسب کنند.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان سپس به سیاست‌های وزارت علوم در سال‌های اخیر اشاره کرد و یادآور شد: یکی از مهم‌ترین رویکردهای این وزارتخانه، مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها بوده، بر همین اساس، دانشگاه صنعتی همدان نیز متناسب با ظرفیت‌های استانی، مأموریت‌هایی در حوزه‌های خاص دریافت کرده است.

سبحانی‌متین افزود: کشف معدن لیتیوم در استان همدان فرصتی فراهم کرده تا اساتید و محققان دانشگاه وارد این حوزه نو شوند. همچنین هوش مصنوعی به‌عنوان یک مأموریت ویژه برای دانشگاه در نظر گرفته شده و پروژه‌های متعددی در این زمینه با نهادهایی همچون شهرداری و جهاد کشاورزی آغاز شده است.

وی در ادامه از توسعه رشته‌های دانشگاهی نیز خبر داد و گفت: از سال 1403 رشته مهندسی پلیمر به جمع رشته‌های کارشناسی دانشگاه اضافه شد، برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا در مقطع کارشناسی ارشد نیز پذیرش دانشجو در این رشته داشته باشیم. این رشته جدید و کاربردی می‌تواند فارغ‌التحصیلانی تربیت کند که نیازهای صنعت پلیمر کشور را پاسخ دهند.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان در بخش دیگری از گفت‌وگو، با تأکید بر اهمیت نوآوری در پژوهش‌ها تصریح کرد: خلاقیت در دانشگاه ما با برگزاری استارتاپ‌ها و همایش‌های مختلف تقویت می‌شود. این رویدادها به دانشجویان فرصت می‌دهد ایده‌های خود را توسعه دهند. بخشی از این ایده‌ها در مرکز رشد و نوآوری دانشگاه پیگیری می‌شود که تاکنون 11 تا 12 شرکت فناور از دل آن بیرون آمده‌اند. بعضی از این شرکت‌ها نیز در مسیر دانش‌بنیان شدن قرار دارند.

سبحانی‌متین افزود: در کنار این فعالیت‌ها، پروژه‌های تحقیقاتی بزرگی نیز توسط اساتید و اعضای هیئت‌علمی اجرا شده است. همکاری با بنیاد علم، شرکت گاز، شرکت کنترل گاز اکباتان و اداره آب و فاضلاب ازجمله نمونه‌های موفق این همکاری‌ها بوده که توانسته نیازهای صنعت را به‌خوبی پوشش دهد.

وی درباره حمایت‌های دانشگاه از پژوهشگران و برنامه‌های جذب دانشجویان و استادان نخبه گفت: در گام نخست، استادان دانشگاه مورد حمایت قرار می‌گیرند و این حمایت به دانشجویان منتقل می‌شود. برای دانشجویان کارشناسی ارشد نیز حق‌الزحمه‌ای در نظر گرفته شده تا انگیزه لازم برای تمرکز بیشتر و اجرای باکیفیت پروژه‌ها فراهم شود.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان اظهار کرد: در کنار این حمایت‌ها، صنایع نیز پروژه‌های کاربردی را تعریف می‌کنند که هم استاد و هم دانشجو در آن مشارکت دارند. هدف ما این است که پروژه‌ها صرفاً به مقاله ختم نشوند، بلکه نیازهای صنعت را برطرف کرده و به بهبود فناوری و خدمات جامعه کمک کنند.

سبحانی‌متین درباره نحوه ارتباط دانشگاه با صنعت به‌عنوان مهم‌ترین بخش اجرایی این دانشگاه در رهاورد پژوهش‌ها توضیح داد: یکی از سیاست‌های مهم دانشگاه، اعزام استادان به صنعت در قالب فرصت مطالعاتی است. استادان به جای یک ترم تدریس، یک ترم در صنعت فعالیت و پروژه‌های صنعتی را اجرا می‌کنند. این کار هم باعث انتقال دانش از دانشگاه به صنعت می‌شود و هم تجربه صنعتی را به استادان منتقل می‌کند.

وی درباره مسیر تبدیل ایده‌های دانشگاهی به محصول صنعتی گفت: ایجاد استارتاپ‌ها، راه‌اندازی مراکز رشد و نوآوری و همکاری با پارک‌های علم و فناوری، بستری مناسبی برای تبدیل ایده‌ها به کسب‌وکارهای دانش‌بنیان ایجاد کرده، همچنین دانشگاه با معرفی افراد خلاق به شهرک‌های صنعتی و پارک‌های علم و فناوری، مسیر روشنی برای ورود ایده‌ها به صنعت فراهم کرده است.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان درباره برنامه‌های آینده این دانشگاه گفت: یکی از اولویت‌های مأموریت دانشگاه، تمرکز بر حوزه‌های هوش مصنوعی و معادن، به‌ویژه معدن لیتیوم، است. بهینه‌سازی استخراج و بهره‌برداری از این منابع، نیازمند پژوهش‌های عمیق و نوآورانه است.

سبحانی‌متین ادامه داد: با توجه به فراگیر شدن هوش مصنوعی و کاربردهای گسترده آن در آینده، دانشگاه تصمیم دارد تمرکز ویژه‌ای بر این حوزه داشته باشد تا سهم خود را در توسعه اقتصادی و اجتماعی افزایش دهد.

تمرکز بر توسعه صنعتی و رشته‌های کاربردی

وی درباره تمرکز دانشگاه بر حوزه‌های صنعتی گفت: دانشگاه صنعتی همدان، علاوه بر هوش مصنوعی و معادن، به سایر رشته‌ها نیز توجه دارد. برای مثال رشته‌های جدید مهندسی اضافه شده‌اند که قابلیت صنعتی‌سازی استان و ایجاد کسب‌وکارهای متعدد را دارند. فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها می‌توانند خدمات گسترده‌ای به صنایع ارائه دهند و پروژه‌های مختلف را پیش ببرند.

مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی همدان این را هم اضافه کرد که در سایر رشته‌ها مانند مهندسی برق، مهندسی مکانیک و مهندسی شیمی نیز پروژه‌ها در جریان است و خوشبختانه همه حوزه‌ها فعال هستند.

سبحانی‌متین درباره سنجش میزان تأثیر دانشگاه بر بخش صنعتی استان گفت: دانشگاه‌ها هر سال از سوی وزارت علوم پایش می‌شوند و نتایج آن در قالب کتابچه‌های سالانه منتشر می‌شود. این گزارش‌ها شامل میزان همکاری با صنایع، تعداد قراردادها، ارزش مالی پروژه‌ها و رتبه دانشگاه‌هاست. دانشگاه صنعتی همدان در استان جایگاه خوبی دارد و با وجود جوان‌تر بودن نسبت به سایر دانشگاه‌های صنعتی کشور، از ظرفیت رشد بالاتری برخوردار است.

وی در پایان اعلام کرد: پایش امسال هنوز کامل نشده و تا پایان شهریور فعالیت‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌های تقاضامحور و همکاری‌های صنعتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما به طور کلی، جایگاه دانشگاه در استان مشخص و مطلوب است و با ادامه فعالیت‌ها، می‌توان به استانداردهای برتر کشور نزدیک شد.

ارتباط دوطرفه و شفاف میان دانشگاه و صنعت یک ضرورت است

نگاه به فعالیت‌های دانشگاه صنعتی همدان نشان می‌دهد که این مجموعه نه‌تنها یک مرکز آموزشی، بلکه موتور محرک نوآوری و توسعه صنعتی استان است. برای اینکه پژوهش‌ها واقعاً در خدمت صنعت قرار گیرند، ضروری است که دانشگاه پروژه‌های خود را با نیازهای واقعی صنایع استان و کشور همسو کرده و بر اولویت‌های کلان صنعتی مانند معادن نوظهور و فناوری‌های پیشرفته، ازجمله هوش مصنوعی، تمرکز کند، رخدادی که هم‌اکنون نیز در حال انجام است و باید منتظر ماند و نتایج آن را به‌طور دقیق احصا و ارزیابی کرد.

نکته قابل توجه در این بخش آن است که مسیر تبدیل ایده‌های علمی به تولید صنعتی باید شفاف و کوتاه باشد. مراکز رشد، استارتاپ‌ها، پارک‌های علم و فناوری و فرصت‌های مطالعاتی در صنعت، ابزارهایی هستند که جریان دانش و تجربه عملی را همزمان منتقل و امکان پیاده‌سازی پژوهش‌ها در فضای واقعی صنعت را فراهم می‌کنند. علاوه بر این، حمایت مستمر از پژوهشگران و ایجاد انگیزه‌های مناسب، ازجمله حق‌الزحمه، مالکیت فکری و مشارکت در سود پروژه‌ها، باعث می‌شود که دانشجویان و اساتید تمام تلاش خود را به‌کار گیرند تا ایده‌ها به محصولاتی با ارزش صنعتی تبدیل شوند.

اما نکته کلیدی دیگری که باید مد نظر قرار گیرد، ارتباط دوطرفه و شفاف میان دانشگاه و صنعت است. به بیان دیگر، نیاز واقعی جامعه و صنایع باید به دانشگاه منتقل شده و همزمان توانایی‌ها و ظرفیت‌های علمی دانشگاه به صنعت معرفی شود. در بسیاری از موارد، حلقه مفقوده این است که صنایع از ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه اطلاع دقیقی ندارند و دانشگاه نیز به شکل منسجم، توانمندی‌های خود را ارائه نمی‌دهد. ایجاد این پل ارتباطی و تعریف سازوکارهای همکاری مؤثر، نه‌تنها به شفافیت مسیر پژوهش تا تولید کمک می‌کند، بلکه امکان برنامه‌ریزی هدفمند، استفاده بهینه از منابع و تحقق پروژه‌های کاربردی و دانش‌بنیان را فراهم می‌آورد.

با اتخاذ این رویکرد، دانشگاه صنعتی همدان می‌تواند نقش خود را به‌عنوان شتاب‌دهنده نوآوری و محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی استان و کشور تثبیت کند و اطمینان حاصل نماید که پژوهش‌ها صرفاً محدود به مقالات علمی نبوده و به تولید محصول، فناوری و خدمات عملی منجر می‌شوند. در نهایت، تحقق این هدف نیازمند همکاری مستمر، شفافیت اطلاعات، پشتیبانی مالی و فرهنگی از پژوهشگران و ایجاد انگیزه‌های بلندمدت است تا حلقه مفقوده میان علم و صنعت به‌طور کامل پر شود.

سمیرا گمار