یک مدرس شاهنامه‌خوانی کودک گفت: شاهنامه می‌تواند پادزهری فرهنگی و ابزاری برای تربیت کودکانی ریشه‌دار، اندیشمند و متکی بر الگوهای بومی و انسانی باشد.
مرجانه حسین‌زاده اظهار کرد: آشنایی کودکان با شاهنامه، فراتر از یادگیری یک اثر ادبی است؛ این آشنایی یعنی پیوند با ریشه‌های فرهنگی، اخلاقی و هویتی میهنمان. شاهنامه فردوسی تنها مجموعه‌ای از داستان‌های کهن نیست، بلکه کتابی است سرشار از ارزش‌ها، آموزه‌های اخلاقی و اسطوره‌هایی که می‌توانند در شکل‌گیری شخصیت کودک امروز نقشی مهم ایفا کنند.
وی با اشاره به چند نکته مهم درباره اهمیت شناخت اسطوره‌ها و پهلوانان شاهنامه برای کودکان، گفت: کودکی که با شاهنامه آشنا است، هویت ملی و فرهنگی از همان دوران کودکی در او شکل می‌گیرد و با افزایش سن، این هویت تقویت می‌شود؛ شاهنامه یکی از مهم‌ترین ستون‌های فرهنگ ایرانی است. با شناخت آن کودک با زبان، تاریخ، آداب و ارزش‌های سرزمین خود آشنا می‌شود. این آگاهی حس افتخار، تعلق‌ خاطر و هویت فرهنگی را در کودک تقویت می‌کند و در جهانی که فرهنگ‌های بیگانه تأثیرگذارند، به او ریشه و استواری می‌بخشد.
این مدرس شاهنامه‌خوانی کودک ادامه داد: شناخت الگوهای اخلاقی و انسانی از دیگر نکاتی است که در جریان آموزش اسطوره‌ها و پهلوانان در کودک پرورش می‌یابد؛ پهلوانان شاهنامه همچون رستم، سهراب، سیاوش، زال و غیره تنها جنگاور نیستند، بلکه نمادهایی از عشق به میهن، اندیشه، جوانمردی، شجاعت، وفاداری، صداقت، احترام به خانواده و پایداری در برابر ظلم هستند. در جهانی که سرعت، رقابت، شبکه‌های اجتماعی، ظاهرگرایی، فردگرایی و مصرف‌گرایی گاهی «اخلاق» را کم‌رنگ می‌کند، این‌ها ارزش‌هایی هستند که کودکان امروز به‌شدت به آن‌ها نیاز دارند.
وی با اشاره به مؤلفه پرورش تخیل و خلاقیت در کودک هم‌زمان با آموزش شاهنامه، تصریح کرد: شاهنامه سرشار از داستان‌های حماسی، موجودات خیالی، نبردهای شگفت‌انگیز و سفرهای پُرماجرا است؛ این عناصر نه‌‌تنها کودکان را جذب می‌کنند، بلکه باعث تقویت تخیل، خلاقیت و تفکر نمادین در آن‌ها می‌شوند که از ارکان مهم رشد ذهنی است.
این روزنامه‌نگار اظهار کرد: شاهنامه در کنار تمام این موارد به‌صورت غیر مستقیم مفاهیم پیچیده‌ای را به کودک منتقل می‌کند؛ مفاهیمی مثل مرگ، عدالت، خیانت، دوگانگی خیر و شر، سرنوشت و اراده، از طریق داستان‌های شاهنامه به زبان نمادین و کودک‌پسند آرام‌آرام به کودک آموخته می‌شوند؛ مفاهیمی که فهم مستقیم آن‌ها برای کودکان دشوار است، اما در قالب داستان بهتر درک می‌شوند.
حسین‌زاده تقویت زبان فارسی را از دیگر نکات برجسته شاهنامه دانست و عنوان کرد: شاهنامه گنجینه‌ای از واژگان ناب فارسی و ساختارهای زبانی اصیل است. کودکی که از سنین پایین با این کلمات مأنوس می‌شود، به‌طور مشخص در بزرگ‌سالی بیشتر با زبان فارسی خو گرفته و کمتر به سراغ کلمات و اصطلاحات بیگانه می‌رود.
مدرس شاهنامه‌خوانی کودک با بیان اینکه کودکان امروز به شاهنامه نیاز مبرم دارند، تصریح کرد: در دنیای امروز کودکان با رسانه‌ها، بازی‌ها و محتوای متنوع و گاه بی‌ریشه مواجه‌اند؛ این بمباران فرهنگی ممکن است هویت و ارزش‌های اصیل را تحت‌الشعاع قرار دهد.
حسین‌زاده افزود: کودک با آموزش شاهنامه و شناخت اسطوره‌ها و تاریخ ایران از دریچه این اثر بزرگ، دچار تحولی تدریجی و عمیق می‌شود؛ تحولاتی نظیر تقویت عزت‌ نفس و احساس هویت. یعنی وقتی کودک با شخصیت‌هایی همچون گیو، سام، بیژن، گودرز و غیره آشنا می‌شود، درمی‌یابد که سرزمین او دارای تاریخی پُرافتخار، قهرمانانی بزرگ و فرهنگی عمیق است؛ این شناخت باعث شکل‌گیری احساس غرور و هویت ایرانی در وجود کودک می‌شود. او می‌فهمد که بخشی از یک تمدن بزرگ است و این باعث می‌شود خود را ارزشمندتر ببیند.
این مدرس شاهنامه‌خوانی کودک ادامه داد: در جهانی که به‌‌واسطه عدم آموزش، با فقدان مهارت حل‌ مسئله مواجه هستیم، داستان‌های شاهنامه پُر از بزنگاه‌ها و تصمیم‌های سخت، دوگانگی‌های اخلاقی و نبرد میان خیر و شر هستند؛ وقتی کودک این داستان‌ها را می‌شنود یا می‌خواند، توانایی تحلیل مسائل، تشخیص خیر و شر، قدرت قضاوت و تفکر انتقادی در مسیر زندگی برایش آسان‌تر می‌شود.
* پهلوانان شاهنامه الگوهایی مثبت برای کودکان هستند
حسین‌زاده افزود: الگوپذیری از ارزش‌ها یکی دیگر از مواردی است که از هم‌نشینی با شاهنامه و اسطوره‌ها در کودک ایجاد می‌شود؛ کودک در دوران رشد به ‌شدت به الگو نیاز دارد. پهلوانان شاهنامه با ویژگی‌هایی مثل شور میهن‌پرستی، شجاعت، عدالت‌خواهی، راستی و جوانمردی، الگوهایی مثبت و بومی به او می‌دهند. برخلاف بسیاری از قهرمانان فانتزی امروز، پهلوانان شاهنامه ریشه در فرهنگ و اخلاق ایرانی دارند که کودک می‌تواند با آن‌ها ارتباط واقعی برقرار کند.
وی گفت: درنهایت در جهانی که پُر از سردرگمی‌های اخلاقی و بی‌ثباتی هنجارها است، وقتی علاقه کودک به تاریخ، فرهنگ و زبان خودش بیشتر ‌شود، در برابر تهاجم فرهنگی مقاوم‌تر می‌شود و در برابر بحران‌های فردی و اجتماعی پایداری اخلاقی بیشتری خواهد داشت.
* کودک آشنا به شاهنامه هویت‌مند و اخلاق‌گرا است
این مدرس شاهنامه‌خوانی کودک اظهار کرد: کودکی که با شاهنامه آشنا می‌شود، کم‌کم به فردی هویت‌مند و اخلاق‌گرا با تخیل قوی، مهارت حل مسئله و عزت‌ نفس بالا تبدیل می‌شود؛ کسی که می‌تواند ریشه‌هایش را بشناسد، از آن‌ها الهام بگیرد و در برابر چالش‌های دنیای مدرن با قدرت بایستد.
حسین‌زاده با تأکید بر بی‌توجهی به آموزش شاهنامه در مدارس ایران، اذعان کرد: یکی از خلأهای جدی نظام آموزشی ما، عدم بهره‌گیری از شاهنامه در درس‌های مدارس است؛ کودکان ما امروز میزان بارندگی در هند و چین و اروپا را می‌دانند، اما اسطوره‌ها و قهرمانان خود را نمی‌شناسند. خلأیی که باعث شده نسل‌های جدید با یکی از بنیادین‌ترین ستون‌های فرهنگ، ادب و هویت خود، بیگانه باشند!
وی اضافه کرد: با اینکه شاهنامه فردوسی یکی از مهم‌ترین آثار ادبی جهان و گنجینه‌ای بی‌نظیر از تاریخ، اسطوره، اخلاق و زبان فارسی است، اما در مدارس ایران جایگاهی درخور شأن و تأثیر آن ندارد؛ چند سال قبل قرار بود «زنگ شاهنامه‌خوانی» در مدارس به صدا دربیاید، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد.
* نظام آموزش کشور فرهنگ‌پرور و هویت‌ساز نیست
این مدرس شاهنامه‌خوانی کودک نظام آموزشی را بیشتر حافظه‌محور و امتحان‌گرا دانست و گفت: نظام آموزشی ما متأسفانه هویت‌ساز یا فرهنگ‌پرور نیست. حتی در کتاب‌های درسی، شاهنامه اغلب به‌صورت سطحی و با متنی سنگین آورده می‌شود که برای کودک یا نوجوان جذاب نیست و طبیعی است که کودک آن‌طور که باید جذب آن نمی‌شود. اگر به‌ دنبال پرورش هویت فرهنگی و ملی در کودکانمان هستیم، باید این آموزش را به مدارس ببریم.
* بازگرداندن شاهنامه به کلاس‌ درس، یعنی بازگرداندن روح ایران به کودکان
حسین‌زاده ابراز کرد: در جهانی که کودکان زیر بمباران فرهنگی رسانه‌های بیگانه‌اند، آموزش شاهنامه راهی برای بازشناسی ریشه‌ها و تقویت حس میهن‌پرستی است. تا زمانی که آموزش شاهنامه در مدارس جدی گرفته نشود، کودکان ما از یکی از مؤثرترین منابع هویت‌ساز، اخلاق‌آموز و فرهنگ‌پرور محروم خواهند ماند؛ بازگرداندن شاهنامه به کلاس‌های درس، به ‌معنای بازگرداندن روح ایران به ذهن و دل کودکان ایرانی است.