مدیرکل دامپزشکی همدان گفت: یکی از اقدامات مهم و شاخص ما، کنترل و پیشگیری از تب مالت بود چراکه استان همدان تا دو سال پیش بالاترین آمار ابتلا به تب مالت انسانی را در کشور داشت که خوشبختانه با اجرایی کردن برنامه‌های واکسیناسیون، در سال 1402 حدود 40 درصد و در سال 1403 نیز بر اساس آمارهایی که از استان دریافت کرده‌ایم، حدود 20 درصد کاهش دیگر را نیز تجربه کردیم به طوری که جایگاه همدان پنج پله پایین‌تر آمد.
در حال حاضر مواد غذایی ناسالم باعث مرگ دو میلیون نفر در سال می‌شوند که عمده این تعداد را هم کودکان تشکیل می‌دهند. از طرفی تعداد گرسنگان جهان از مرز یک میلیارد فراتر رفته (از هر 6 نفر، یک نفر گرسنه، که 64 درصد آن متعلق به آسیا و اقیانوسیه است) بنابراین امنیت غذایی و سلامت غذا برای جمعیت روبه رشد کره زمین، یکی از چالش‌های جدی است که به موضوع روز مجامع علمی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطوح ملی و بین‌المللی تبدیل شده است.
در این بین با توجه به اینکه سرمایه دامی و سرمایه‌گذاری انجام‌شده در زیر بخش دام و طیور بیش از 450هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود، این صنعت بعد از نفت یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های ملی در کشور است.
بر این اساس سازمان دامپزشکی کشور و به تبع آن ادارات کل دامپزشکی استان‌ها در راستای وظایف و مسئولیت‌های قانونی خود سه هدف ملی حفظ سرمایه دامی از طریق بهداشت دام، حفظ و ارتقای بهداشت عمومی از طریق مبارزه با بیماری‌های مشترک قابل انتقال بین انسان و حیوان و تحقق امنیت غذایی از طریق فراهم کردن شرایط بهداشتی برای سرمایه‌گذاری و تولید، کاهش تلفات دامی، کاهش ضایعات فرآورده‌های دامی، افزایش راندمان تولید و سلامت غذا را دنبال می‌کند.
پس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با مدیرکل دامپزشکی استان همدان در ارتباط با خدمات و برنامه‌‌های پیش روی این ارگان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
امیرحسین نقی‌پور با بیان اینکه این ارگان یکی از ارکان مهم در تأمین سلامت دام، پیشگیری و جلوگیری از انتشار بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است گفت: همچنین تأمین سلامت فراورده‌های خام دامی، ایجاد شرایط برای توسعه پایدار و صادرات به بازارهای جهانی، از دیگر اهداف کلیدی این سازمان به‌شمار می‌آید.
وی با اشاره به اقدامات دامپزشکی استان، گفت: یکی از اقدامات مهم و شاخص ما در کنترل و پیشگیری از تب مالت بود چراکه استان همدان تا دو سال پیش بالاترین آمار ابتلا به تب مالت انسانی را در کشور داشت که خوشبختانه با اجرایی کردن برنامه‌های واکسیناسیون، در سال 1402 حدود 40 درصد کاهش در آمار بیماری را شاهد بودیم و در سال 1403 نیز بر اساس آمارهایی که از استان دریافت کرده‌ایم، حدود 20 درصد کاهش دیگر را نیز تجربه کردیم به طوری که جایگاه همدان پنج پله پایین‌تر آمد.
وی با تأکید بر اینکه همدان به‌عنوان پایلوت در کنترل بیماری تب مالت معرفی شد و خوشبختانه با توجه به واکسیناسیونی که انجام داده‌ایم، تعداد واحدهای درگیر بیماری به طرز قابل توجهی کاهش یافته، تصریح کرد: یکی دیگر از کارهایی که ما دنبال می‌کنیم واکسیناسیون دام‌های عشایری استان است که برای گذران قشلاق، به استان‌های جنوبی مانند خوزستان و لرستان اعزام می‌شوند، بنابراین در راستای جلوگیری از شیوع بیماری‌ها، این واکسیناسیون پیش از ورود دام‌ها به همدان انجام می‌شود تا از انتقال بیماری جلوگیری به‌عمل آید.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان همچنین از وضعیت آنفولانزای فوق حاد پرندگان در استان گزارش داد و تصریح کرد: تاکنون درگیری با این بیماری در استان همدان مشاهده نشده و پایش‌ها و واکسیناسیون‌ها به‌خوبی انجام شده است.
نقی‌پور ادامه داد: ما همچنین بر بازرسی فرآورده‌های خام دامی از قبیل کشتارگاه‌ها، مراکز بسته‌بندی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نظارت داریم تا اطمینان حاصل کنیم که مواد غذایی سلامت مردم را از طریق فراورده‌های دامی تهدید نکند.
وی با اشاره به برنامه‌های آتی، گفت: در دو سال اخیر صادرات ما در زمینه‌های مختلف ازجمله مرغ منجمد و چرم افزایش یافته و ما تلاش داریم با پیگیری و برنامه‌ریزی‌های لازم، شرایط صادرات واحدهای بالقوه در استان را تسهیل کنیم.
وی همچنین بر اهمیت ارائه خدمات به‌صورت مستمر در این زمینه تأکید کرد و گفت: طی سال 1403 با افزایش میزان واکسیناسیون در جمعیت دامی، رصد و پایش بیماری‌ها، بازدید و مراقبت از دامداری‌های سنتی و صنعتی استان 50 درصد کاهش کانون بیماری‌های دامی در استان اتفاق افتاده است.
این مقام مسئول کاهش خسارات ناشی از بیماری‌های دامی و جلوگیری از گسترش کانون‌های آلودگی را از وظایف سازمان دامپزشکی عنوان کرد و گفت: اگر این بیماری‌ها رصد و مهار نشوند با تلفاتی که به‌واسطه مسری بودن ایجاد می‌کنند، منجر به تحمیل خسارت اقتصادی زیادی به حوزه صنعت دامپروری می‌شوند.
نقی‌پور با بیان اینکه در سال گذشته بیش از 13 میلیون و 200 هزار نوبت سر دام توسط اکیپ‌های واکسیناسیون این اداره کل، در راستای پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیر دامی و بیماری‌های مشترک بین دام و انسان در جمعیت دامی استان واکسینه شده، ادامه داد: در زمینه واکسیناسیون علیه بیماری‌های دامی رشد 29 درصدی واکسیناسیون در استان همدان ثبت شده است.
وی با تشریح میزان تست سل و بروسلوز در سطح استان همدان گفت: طی سال گذشته حدود 33 هزار رأس گاو و گوساله در زمینه تشخیص بیماری‌های سل مورد تست توبرکولین قرار گرفته و در زمینه شناسایی دام‌های آلوده به بیماریهای بروسلوز نیز بیش از 30 هزار و 500 رأس گاو تست شده است.
وی افزود: یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، تب همولوژیک کریمه کنگو نام دارد که یک بیماری ویروسی مشترک و بسیار خطرناک برای انسان است. کار زیربنایی دامپزشکی استان برای پیشگیری از این بیماری، تعطیلی کشتارگاه‌های سنتی در کل استان، ترویج کشتارگاهای صنعتی و استفاده از سالن پیش سرد در این کشتارگاه‌ها بوده، هم‌اکنون استان همدان دارای پنج کشتارگاه صنعتی دام می‌باشد.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان با بیان اینکه در راستای مبارزه با انگل‌های خارجی، لمپی اسکین و تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو سمپاشی جایگاه به میزان بیش از 880 هزار مترمربع و سمپاشی بدن دام به میزان بیش از 188 هزار رأس انجام‌شده خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در سال گذشته در مرغداری‌های استان بیش از 43 میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام شد، تمامی واحدهای پرورش طیور صنعتی استان اعم از مزارع پرورش مرغ اجداد، مادر، تخم‌گذار، پولت تخم‌گذار، نیمچه گوشتی، پرورش بوقلمون و غیره دارای مسئول فنی- بهداشتی بوده و توسط مسئولان فنی و کارشناسان ادارات دامپزشکی استان، بر فعالیت بهداشتی این واحد‌ها نظارت می‌شود.
نقی‌پور از افزایش 23 درصدی جوجه‌ریزی در سال گذشته نسبت به سال 1402 خبر داد و افزود: باوجود افزایش 23 درصدی جوجه‌ریزی، شاهد کاهش حدود 20 درصدی بیماری‌های طیور نسبت به سال 1402 بودیم.
وی ادامه داد: تمامی واحدهای پرورشی شهرستان، پس از دریافت تأییدیه‌های لازم از اتحادیه تعاونی مرغداران و مسئول فنی و بهداشتی واحد، نسبت به درخواست صدور مجوز جوجه‌ریزی از ادارات دامپزشکی شهرستان اقدام کرده و پس از تأیید آن‌ها نسبت به جوجه‌ریزی و آغاز فعالیت واحد در دوره پرورشی جدید اقدام می‌کنند.
وی به اجرای طرح ملی واکسیناسیون نیوکاسل طیور بومی و روستایی در سطح استان اشاره کرد و گفت: در این طرح بیش از دو میلیون دز واکسن نیوکاسل مقاوم به حرارت و سایر واکسن‌های طیور، برای واکسیناسیون کلیه طیور بومی استان توسط اداره کل دامپزشکی به‌صورت رایگان طی دو مرحله واکسیناسیون آشامیدنی توزیع شد.
این مقام مسئول با ابراز اینکه در سال 1403 حدود 204 میلیون دوز واکسن جهت واکسیناسیون گله‌های پرورش طیور صنعتی در استان علیه بیماری‌هایی مانند آنفلوآنزا، برونشیت، نیوکاسل، گامبورو و غیره استفاده شده که نشان‌دهنده رشد 17 درصدی افزایش استفاده از واکسن در واحدهای صنعتی در سال 1403 است خاطرنشان کرد: خروج کلیه طیور زنده از مرغداری به مقصد کشتارگاه نیز الزاماً می‌بایست توسط خودرو‌های مجاز و پس از دریافت مجوزهای بهداشتی، قرنطینه‌ای صورت گرفته و مسئولان فنی، بهداشتی کشتارگاه‌های طیور پس از دریافت مجوز از خودرو‌ها و ثبت تأیید تخلیه آن در سامانه قرنطینه، نسبت به کشتار طیور دریافتی در کشتارگاه اقدام می‌کنند.
نقی‌پور اظهار کرد: از حدود دو هزار و 888 مرکز تحت نظارت اداره کل دامپزشکی استان در سال 1403، 110 هزار بازدید صورت گرفته که بیش از 71 تن مواد خام دامی غیر بهداشتی از این مراکز عرضه ضبط و معدوم شده که نشان‌دهنده افزایش 21 درصدی در تعداد بازدیدهای صورت‌گرفته و کاهش 27 درصدی در مقدار ضبط و معدوم‌سازی مواد خام دامی غیر بهداشتی است.
وی عنوان کرد: علاوه بر این به تعداد چهار هزار و 883 مورد اخطار و تذکر به واحد‌های متخلف داده، تعداد 38 واحد نیز پلمب و پرونده 16 واحد دیگر نیز جهت طی مراحل قانونی به مراجع قضائی معرفی شده است.
وی ادامه داد: در سال 1403 حدود 29 میلیون و 500 هزار قطعه طیور صنعتی در کشتارگاه‌های استان کشتار شده که نشان‌دهنده رشد حدود 14 درصدی به لحاظ تعداد و رشد 22 درصدی از لحاظ وزنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. در این مدت بیش از 165 هزار رأس دام سبک و سنگین در کشتارگاه‌های صنعتی استان کشتار شده است.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: تمامی کشتارگاه‌های استان مجهز به سیستم پیش سرد بوده که گوشت بعد از کشتار به مدت 24 ساعت در آنجا نگهداری می‌شود.
نقی‌پور با اشاره به اهمیت مسئله صادرات محصولات دامی در مجموعه اداره کل دامپزشکی استان گفت: 184 مورد مجوز صادرات محصولات دامی با وزن حدودی چهار میلیون کیلوگرم شامل پا و پنجه مرغ، پودر آب پنیر، گوشت مرغ منجمد، کراست و سالامبور گوسفندی به کشورهای هنگ‌کنگ، ویتنام، قرقیزستان، قزاقستان، عراق، سوریه، ایتالیا، پاکستان و روسیه صادر شده است.
وی، ادامه داد: در خصوص نظارت بر عرضه مواد خام دامی و نهاده‌های دامی نیز باید بگویم، طی سال گذشته بیش از 52 هزار مجوز انواع مواد خام دامی، دارو و واکسن و انواع نهاده‌های دامی در سامانه قرنطینه به مقصد سایر استان‌ها و داخل استان صادر و همچنین تعداد بیش از 16 هزار مجوز جهت انواع نهاده‌های دامی از استان‌های مرزی و تعداد بیش از 30 هزار مجوز از سایر استان‌ها به مقصد استان همدان صادر و در سامانه قرنطینه تعیین تکلیف شده‌اند.
وی با اشاره به نظارت بر مراکز تکثیر و پرورش آبزیان در استان گفت: در سال 1403 نسبت به سال 1402 در این استان، افزایش 23 درصدی مجوز بهداشتی ورودی آبزی به مزارع پرورش آبزیان در سطح استان را شاهد بوده‌ایم که این امر موجب افزایش 18 درصدی خروج ماهی از مراکز پرورش و عرضه به بازار به‌صورت ماهی بازاری را در پی داشته است.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان با اشاره به افزایش 11 درصدی پایش و مراقبت و 19 درصدی نمونه‌برداری از مراکز پرورش آبزیان استان گفت: این امر کاهش 185 درصدی کانون‌های بیماری را در پی داشته است.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ دامپزشکی یکی از ارکان اساسی در حفظ سلامت جامعه است، زیرا بسیاری از بیماری‌های واگیردار نظیر هاری، تب مالت و آنفلوانزای پرندگان بین حیوانات و انسان‌ها مشترک هستند و تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به‌حساب می‌آیند. در این بین سازمان دامپزشکی با اجرای برنامه‌های واکسیناسیون، کنترل بهداشت دام و نظارت بر محیط‌های پرورش و نگهداری حیوانات، از انتشار این بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند. از طرفی با تشخیص زودهنگام بیماری‌های نوظهور، مانع از گسترش آن‌ها شده و فرصت لازم برای اقدامات کنترلی را فراهم می‌کند، در نتیجه، دامپزشکی نقشی کلیدی در پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار و تضمین سلامت جامعه ایفا می‌کند.