اگر تمام دستگاهها پای کار نیایند، هزینهکردهای مبارزه با مواد مخدر هدر میروند
حمید ملانوریشمسی روز یکشنبه در شورای مبارزه با مواد مخدر استان همدان که با حضور دستگاههای اجرایی در سالن جلسات شهدای گمنام استانداری برگزار شد، با تأکید بر اهمیت نقش شورای مبارزه با مواد مخدر، آن را نهادی فراسازمانی و فرادستگاهی معرفی کرد که همه دستگاهها و قوا ازجمله قوه قضائیه، اطلاعات و امنیت، در آن حضور دارند.
وی گفت: مبارزه با مواد مخدر تنها به برخورد با قاچاقچیان و معتادان محدود نمیشود، بلکه اصل و اساس کار بر پیشگیری استوار است.
نماینده عالی دولت در استان همدان افزود: کارهایی شامل فعالیت کمپهای ترک اعتیاد، مراقبتهای بعدی، فرهنگسازی و آموزش در نهادهایی مانند آموزشوپرورش، دانشگاهها، حوزههای علمیه، سازمان تبلیغات و هلال احمر در جریان هستند؛ هدف اصلی این است که ذهن جامعه به سمتی برود که تقاضایی برای مصرف مواد مخدر شکل نگیرد.
ملانوریشمسی تأکید کرد: کاهش تقاضا در جامعه باعث کاهش عرضه و قاچاق میشود و ما نباید صرفاً در حوزه کشف و مبارزه فعال باشیم، بلکه میبایست مدیریت جامع و همهجانبه در دستور کار باشد.
وی با اشاره به طرحهای اجرایی استان، گفت: این طرحها تکالیفی برای دستگاهها مشخص کردهاند تا سهم خود را در مبارزه و پیشگیری ایفا کنند.
استاندار همدان ادامه داد: خوشبختانه آییننامهها و قوانین موجود پشتوانه قوی و ضمانت اجرایی لازم برای اجرای این طرح را دارند و آمادگی حمایتهای مورد نیاز نیز از سوی دکتر ذوالفقاری اعلام شده است.
ملانوریشمسی تصریح کرد: اعتبارات کافی برای این برنامهها اختصاص یافته و هزینهکردها درحال انجام است، اما نکته مهم استفاده بهینه از منابع و کسب نتایج مؤثر است.
وی با تأکید بر رصد مستمر اقدامات، گفت: باید بدانیم فردی که در برنامه ترک اعتیاد قرار دارد، کجا زندگی میکند و از چه شرایطی برخوردار است؛ اگر شهروند استان ما نیست، کاری به او نداریم و تمرکز باید بر افرادی باشد که در استان زندگی میکنند.
مقام عالی دولت در استان همدان با اشاره به هزینههای سنگین در حوزه درمان مواد مخدر، ابراز کرد: هزینههای سنگینی صرف شده، اما نتیجه مطلوب نگرفتهایم؛ بنابراین لازم است شورای هماهنگی بهصورت متمرکز و فعال کار کند.
ملانوریشمسی افزود: امیدواریم در این دوره مدیریتی بتوانیم حداقل بخشی از این افراد را تعیین تکلیف و به سمت بازگشت آنها به جامعه، حرکت کنیم.
وی بر ضرورت همکاری و تعامل همه دستگاهها تأکید کرد و گفت: وقتی شورای هماهنگی بهخوبی نقش خود را ایفا نکند، طی کردن این مسیر دشوار خواهد بود؛ نیاز به همراهی و همکاری بیشتر داریم.
استاندار همدان در ادامه بر ضرورت ایجاد گفتمان مشترک و اجرای دقیق شیوهنامهها و آییننامههای ابلاغشده تأکید و اظهار کرد: مرور و مطالعه دقیق آییننامهها لازم است و درصورت نیاز اصلاحات انجام خواهد شد تا اجرای طرحها بهدرستی پیش رود.
ملانوریشمسی با قدردانی از دستگاههایی که عملکرد خوبی داشتند، گفت: گزارشهای دریافتی نشان میدهد که وارد میدان شدهایم و ابهامات رفع شده است. تمام دستگاههایی که فهرست به آنها اعلام شده، باید اقدامات لازم را انجام دهند.
وی افزود: دستورالعملها باید مجدداً ابلاغ و آییننامههای مربوط به خروج معتادان از مراکز درمانی نیز بهطور کامل مطالعه و اجرا شوند.
استاندار همدان با تأکید بر همکاری دانشگاهها برای جمعآوری اطلاعات دقیق، گفت: اطلاعاتی ازجمله نام دستگاه مسئول، تعداد افراد معرفیشده، وضعیت پاسخگویی، وضعیت تأهل، مسائل اشتغال، بیماری و نیاز به مشاوره باید تهیه و گزارش شوند.
ملانوریشمسی اولویت اصلی را افراد حاضر در کمپهای ترک اعتیاد اعلام کرد و افزود: افرادی که درحال حاضر درمان میشوند و قرار است از کمپ خارج شوند، باید تحت پیگیری باشند تا از بازگشت آنها به اعتیاد جلوگیری شود.
وی تأکید کرد: فهرست افراد باید مرتب بهروزرسانی و مواردی مانند فوت یا خروج غیر رسمی افراد نیز ثبت و اعلام شود تا آمار دقیق در اختیار باشد.
استاندار همدان همچنین بر ارسال موارد و چکفهرستهای مربوط به افراد تحت مراقبت به دبیرخانه شورا تأکید و عنوان کرد: این اطلاعات دستهبندی شده و به معاونین، دستگاهها و فرمانداران ابلاغ شود و در دستور کار دستگاههای اجرایی قرار گیرد.
ملانوریشمسی افزود: گزارش عملکرد ماهانه تهیه و به ستاد مرکزی در تهران ارسال خواهد شد تا روند امور بهصورت دقیق مدیریت شود.
این مقام مسئول در ادامه سخنان خود با تأکید بر ضرورت شناسایی دقیق و حمایت پیوسته از معتادان بهبودیافته، بیان کرد: در بحث بازگشت به اعتیاد، آماری حدود 70 تا 98 درصد اعلام شده است؛ یعنی اگر بهصورت میانگین 72 درصد را درنظر بگیریم، بازهم آمار نگرانکنندهای است. نباید اینهمه هزینه کرده، افراد را از چرخه اعتیاد جدا کنیم و دوباره بخش بزرگی از آنها بازگردند. این روند اصلاً بهصرفه نیست؛ نه ازنظر انسانی، نه اجتماعی و نه اقتصادی.
وی ادامه داد: افراد پس از ترک، بهدلیل نداشتن خانه، درآمد و یا حتی یک راهنما، دوباره به چرخه اعتیاد بازمیگردند. کسی علاقهمند به این وضعیت نیست؛ نه کسی دوست دارد کارتنخواب باشد، نه بیسرپناه و نه گرسنه. اما وقتی چاره و حمایتی نیست، راهی جز بازگشت نمیبینند.
استاندار همدان با اشاره به لزوم اجرای مدل نظارتمحور و مسئولمحور، تصریح کرد: ما گفتیم برای هر گروه 10 نفره، یک مسئول مشخص شود که آنها را رصد و پیگیری کند. این روش کارآمدتر از اجرای برنامههای کلی و بیسرانجام است؛ متولی باید بداند این فرد کجا است، چه مشکلی دارد و چه اقداماتی باید برای او صورت بگیرد.
ملانوریشمسی همچنین با انتقاد از فقدان هماهنگی اجرایی و شیوهنامه مشخص، تأکید کرد: از برخی دستگاهها گزارش عملیاتی دریافت نکردیم؛ شیوهنامه باید اجرایی و مشخص باشد. این دو هزار نفر معتاد، عدد بزرگی نیست. اگر هر سازمان یا اداره متولی چند نفر شود و واقعاً آنها را حمایت و کارشان را پیگیری کند، نتیجهبخش خواهد بود.
وی افزود: ما امروز بهجای اینکه دنبال بازگشت افراد به خیابان و زیر پل باشیم، باید ساختار حمایتی مؤثری ایجاد کنیم؛ اگر هر دستگاه بودجهاش را اولویتبندی کند و مقداری از آن را به این افراد اختصاص دهد، بسیار تأثیرگذارتر از صرف هزینه برای برگزاری همایش و تبلیغات خواهد بود.
استاندار همدان با اشاره به نیازهای حیاتی همچون مسکن، خاطرنشان کرد: فرض کنیم هر دو هزار نفر نیازمند خانه باشند، آیا واقعاً تأمین دو هزار واحد مسکونی برای دستگاههای اجرایی کشور غیر ممکن است؟ باید برنامه داشته باشیم. سازمانها موظفاند گزارش بدهند که چه اقداماتی برای افراد معرفیشده انجام دادهاند.
ملانوریشمسی اظهار کرد: فرد بهبودیافتهای که از کمپ خارج میشود، باید یک پشتیبان داشته باشد که تا بازگشت کامل به زندگی عادی، او را رها نکند؛ اگر دستگاهی نتواند این را اجرا کند، باید در شیوه آن بازنگری کرد. طرح باید اجرایی باشد و تا حصول نتیجه نهایی، پیگیری شود.
استاندار همدان با تأکید بر نقش کلیدی دبیرخانه شورای هماهنگی، افزود: این فهرستها باید تجمیع و دستهبندی شده و بهصورت منظم به شورا ارائه شوند. دبیرخانه با کمک کارشناسان میتواند این دادهها را تحلیل کند، سپس در شورای معاونین استانداری، اطلاعات به معاونتهای مرتبط ارجاع داده میشود تا به فراخور وظیفه خود اقدام کنند؛ مانند معاونت عمرانی، اقتصادی و یا سایر نهادهای مرتبط.
ملانوریشمسی با اشاره به نقش دانشگاه علوم پزشکی، اظهار کرد: دانشگاه علوم پزشکی اگرچه یک نهاد صرفاً حمایتی نیست، اما میتواند در مورد بیماران خاص یا افرادی با مشکلات درمانی ویژه، ورود کند؛ گاهی بین 5 تا 50 نفر از این افراد نیازمند درمان تخصصی هستند که باید شناسایی شوند و بهموقع درمان دریافت کنند.
وی خاطرنشان کرد: نمیتوانیم این افراد را رها کنیم؛ اگر نیاز به اشتغال دارند، باید به آنان شغل داده شود. من شخصاً تجربهای مشابه در اجرای این طرح داشتهام؛ با همه سختیها، تا انتهای مسیر رفتم که فرد بهبودیافته مشغول کار شد، زندگی سالمی آغاز کرد و به جامعه برگشت. اینجا هم میتوانیم این کار را انجام دهیم، در غیر این صورت در چرخه معیوبی خواهیم ماند که تکرار میشود.
مقام عالی دولت در استان همدان در پایان سخنانش تأکید کرد: باید چکلیستی جامع برای ارزیابی وضعیت این افراد تهیه شود؛ کارشناسان دستگاهها با کمک بهزیستی و نهادهای مرتبط، دادهها را استخراج و تحلیل کنند. اینکه چند نفر نیاز به اشتغال دارند، چند نفر مشکل درمانی دارند، چند نفر فاقد مسکن هستند و چند نفر با بحرانهای خانوادگی مواجهاند، باید روشن شود. حتی ممکن است برخی از این افراد تنها بهدلیل اختلاف با خانواده یا همسر، از خانه جدا شده باشند. اگر حمایت در بازگشت به خانواده فراهم شود، شاید بسیاری از مشکلات بهسادگی حل شوند.
دادستان همدان نیز بیان کرد: دغدغهای که همه به آن واقفیم، مربوط به مشکلات موجود در حوزه درمانگری است که متأسفانه سالها است درگیر یک دور باطل شدهایم. تلاشهای صورتگرفته به نتیجه مطلوب نرسیده و دلیل اصلی این امر، خلأ موجود پس از پایان دوره درمان بوده که بارها توسط مسئولان مورد تأکید قرار گرفته است.
عباس نجفی اشاره کرد: در اجرای تبصره یک ماده 16 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب سال 1389، موضوع مراقبتهای پس از درمان بهدرستی پیشبینی شده است. این قانون که با پیشنهاد ستاد مبارزه با مواد مخدر و تصویب ریاست محترم قوه قضائیه در سال 1392 به آییننامه تبدیل شده و به تأیید رئیس قوه قضائیه نیز رسیده، فرایند نظارت و مراقبت پس از خروج مددجویان از مراکز درمانی را بهصورت جامع و مشخص تعریف کرده است.
وی توضیح داد: براساس این آییننامه، درمانگر مرکز ماده 16 موظف است یک هفته پیش از ترخیص مددجو، وضعیت مراقبتهای پس از خروج او را بررسی کند و نیازهای اساسیاش را مشخص کند. این موضوع از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ چراکه درمانگر و تیم غربالگر مرکز باید اقدامات لازم را جهت حمایت و مداخلات مناسب در این مرحله، برنامهریزی کنند.
دادستان همدان افزود: ماده دو آییننامه مراقبتهای پس از خروج، تکالیف درمانگر، مدیر مرکز و سایر مسئولین را مشخص کرده است؛ براساس این ماده، فردی که پس از اتمام مدت مقرر تحت دستور مقام قضائی از مرکز خارج میشود، چندین تکلیف دارد که باید رعایت شود. این تکالیف شامل مراجعه به مراجع قانونی، شرکت در برنامههای درمانی، جلسات مشاوره و آموزش، حضور در جلسات گروههای خودیاری با مجوز قانونی، مراجعات دورهای به مراکز درمانی، ارائه گواهی سلامت به نماینده مقام قضائی، شرکت در دورههای آموزشی و مذهبی، انجام خدمات عمومی، محدودیت در ارتباطات و معاشرت با برخی افراد، محدودیت رفتوآمد به مکانهای مشخص، تعیین نوع اشتغال و حرفه، محدودیت رانندگی و حتی الزام به اقامت در مراکز اقامتی خاص است.
نجفی تأکید کرد: متأسفانه اجرای این موارد بهدرستی انجام نمیشود و در تشخیص و در مراحل بعدی مراقبت، ضعفهای جدی وجود دارد؛ به همین دلیل باید بیمه درمانگران تقویت شده و از ظرفیتهای دستگاههای مرتبط برای نظارت و حمایت استفاده شود.
وی ادامه داد: دستگاههای مختلف باید ظرفیتهای درمانی و حمایتی خود را اعلام کنند تا تیمهای درمانگر بتوانند بهطور مؤثر نظارت کنند؛ درواقع تیم مددکاری مرکز موظف است بر اجرای دستورات نظارت داشته باشد و درصورت لزوم، از ضابطین قضائی دیگر نیز کمک بگیرد.
دادستان همدان افزود: اگر پیش از خروج مددجویان فرآیند درمان و مراقبت آغاز و دستهبندیهای لازم انجام شود و پس از ترخیص، دستگاههای مربوطه نظارت مستمر داشته باشند و گزارشها را به دادستانی و مرکز درمانی ارسال کنند، میتوانیم پشتیبانی بهتری داشته باشیم.
نجفی در پایان سخنانش اظهار کرد: حتی ضمانتهایی برای برخورد با تخلفات و بازگشت مجدد به مراکز درمانی پیشبینی شده و این اقدامات درصورت اجرایی شدن، میتوانند نقش مهمی در کاهش آسیبها داشته باشند.
* لزوم تقویت نظارت و پایش مستمر دستگاهها برای حمایت مؤثر از آسیبدیدگان
معاون سیاسی، اجتماعی و امنیتی استاندار همدان نیز اظهار کرد: قطعاً کاستیها و نواقصی وجود دارد که باید به آنها توجه ویژهای شود.
حمزه امرایی افزود: لازم است سازوکار مؤثر و مستمری برای رصد و پایش عملکرد ادارات و مجموعههای اجرایی استان ایجاد شود، بهویژه در زمینه وظایف مداخله و حمایت از معتادان بهبودیافته؛ این پایش باید بهگونهای باشد که همه افراد و مجموعههای مرتبط بتوانند عملکرد را مشاهده و ارزیابی کنند.
وی تأکید کرد: دو سطح پایش مهم داریم؛ یکی رصد عملکرد دستگاهها و مجموعههای اجرایی و اداری استان و دیگری پایش وضعیت مددجویان و خانوادههای آنان.
معاون سیاسی، اجتماعی و امنیتی استاندار همدان گفت: دستگاههایی مانند بانکها، کمیته امداد، بهزیستی و مراکز بهداشتی باید بهصورت شفاف در قالب یک سامانه جامع، وضعیت و عملکرد خود را ارائه دهند.
امرایی ادامه داد: پیشنهاد میشود برای افرادی که تحت حمایت هستند، پس از گذشت 6 ماه و درصورت ارزیابی مثبت دبیرخانه، تسهیلاتی مانند سفر زیارتی درنظر گرفته شود.
وی تصریح کرد: هدف ما از این طرح حمایت صرف نیست، بلکه کمک به بهبود شرایط زندگی این افراد است و باید در اجرای آن تفاوت قائل شویم.
معاون سیاسی، اجتماعی و امنیتی استاندار همدان افزود: ظرفیت مناسبی برای این کار وجود دارد و درصورت موفقیت میتواند بهعنوان یک الگو و مدل در سطح ملی مطرح شود.
امرایی متذکر شد: متأسفانه هنوز برخی مدیران و مجموعهها به اهمیت این موضوع پی نبردهاند و شاید ابلاغ یا تماس تلفنی انجام شده باشد، اما کافی نیست؛ بنابراین ضروری است ادارات با انگیزه و تعهد بیشتری وارد میدان شوند و عملکردشان بهصورت مستمر و دقیق رصد و ارزیابی شود.
* مشکلات مالی، مسکن و اشتغال؛ سه چالش اساسی در مسیر بازتوانی معتادان بهبودیافته
مدیرکل بیمه سلامت استان همدان نیز با تأکید بر لزوم ایجاد انسجام واقعی میان دستگاههای اجرایی در درمان اعتیاد افرادی که از کمپ بازگشتهاند، اظهار کرد: 10 معتاد بهبودیافته برای این دستگاه تعریف شده بود که با اقدامات لازم درمان و بازتوانی آنها حفظ شود.
فریبرز نیاستی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر هماهنگی و انسجام تعریفشدهای بین دستگاههای مسئول برقرار شده و از ظرفیتهای موجود در این نهادها به شکل مؤثری بهرهبرداری شود، میتوان روند امور را با قوت بیشتری پیش برد و تا حد زیادی مشکلات موجود را کاهش داد. البته نباید فراموش کرد که اعتیاد یک معضل مزمن و طولانیمدت است که مقابله با آن نیازمند صبر، حوصله و همکاری مستمر دستگاههای مختلف بوده؛ امیدواریم با همدلی و تعامل سازنده میان نهادها، بتوانیم به نتایج مطلوبی در این زمینه دست یابیم.
وی گفت: بیمه سلامت آمادگی کامل دارد تا در هر موردی که کمیته تخصصی و شورای هماهنگی تصمیمگیری کنند، حتی فراتر از توان موجود، تلاش کند و حمایتهای لازم را از خانوادهها به عمل آورد؛ البته در آغاز مسیر اعتماد لازم بهطور کامل وجود نداشت، در تماسهای اولیه با وجود تأکید ما بر استفاده از تلفن ثابت، پاسخگویی با تردید همراه بود، اما در تماسهای دوم و سوم، بهتدریج اعتماد شکل گرفت.
این مقام مسئول تصریح کرد: وقتی وارد مباحث جدیتری شدیم، عمدتاً سه عامل بهعنوان چالشهای اصلی خانوادهها مطرح شد که شامل مشکلات مالی و معیشتی، مسکن و اشتغال بود؛ تقریباً در تمامی موارد این سه محور بهعنوان دغدغههای اساسی مطرح بودند. چنانچه بتوانیم برای حل این موارد راهکارهایی درنظر بگیریم و اقدامات عملیاتی نظیر مکاتبه با ادارات مربوطه بهویژه در زمینه تأمین مسکن انجام دهیم، میتوانیم یک گام مؤثر به سمت حل این معضلات برداریم.
نیاستی متذکر شد: درحال حاضر در مرحله شناسایی مشکلات هستیم؛ اطلاعات لازم از مراجعان دریافت و ارتباطگیری با ادارات انجام شده است. بیشتر این افراد ساکن روستا هستند و از کمپ خارج شدهاند و آدرس دقیق آنها نیز در اختیار ما قرار دارد. فقط یک نفر همچنان درگیر بوده که خانوادهاش درخواست اعزام مجدد به کمپ را داشتهاند.
وی سپس با تأکید بر ضرورت طراحی یک نظام جامع ارزیابی وضعیت معتادان بهبودیافته، پیشنهاد داد: ما باید بدانیم این افراد صاحب خانه هستند یا خیر، وضعیت اقتصادی آنها چگونه است. حدود 20 تا 30 شاخص اجتماعی و اقتصادی وجود دارد که میتواند در شناسایی بهتر وضعیت آنان مؤثر باشد. پیشنهاد میکنم اگر آقای استاندار دستور بفرمایند، یک جدول یکسان طراحی شود و در اختیار دستگاههای مربوطه قرار گیرد یا خود آنها با مراجعه به این افراد، اطلاعات لازم را جمعآوری کنند. همچنین میتوان از همکاران ما در بهزیستی و کمیته امداد در شهرستانها کمک گرفت تا اطلاعات اولیه این افراد را ثبت کنند؛ ازجمله کد ملی، تصویر شناسنامه و سایر مشخصات.
نیاستی ادامه داد: اگر در شیوهنامهای که دستور آن را صادر میکنید این پیشبینی انجام شود که افراد معرفیشده توسط هر ادارهای (برای مثال کمیته امداد) بهصورت ویژه تحت حمایت قرار گیرند، اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. بهعنوان مثال اگر فردی به بانک یا نهادهایی مثل جهاد کشاورزی معرفی شود، باید این معرفی همراه با اختیارات اجرایی باشد تا دستگاه مربوطه با هماهنگی، اقدامی صورت دهد؛ متأسفانه درحال حاضر این هماهنگی و انسجام وجود ندارد.
* حمایت کمیته امداد در سه محور مشاوره، اشتغال و خدمات اجتماعی از خانوادههای درگیر اعتیاد
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان همدان نیز در سخنانی ضمن تشریح اقدامات این نهاد در زمینه حمایت از خانوادههای درگیر با معضل اعتیاد، به تقسیمبندی این فعالیتها در سه محور اساسی اشاره کرد: آموزش و مشاوره، اشتغال و توانمندسازی و حمایتهای اجتماعی.
سیدحسن نعمتی در بخش نخست سخنان خود با اشاره به اقدامات حوزه مشاوره، اظهار کرد: آمار ارائهشده مربوط به سال 1403 است که طی آن سه هزار و 287 نفر از مددجویان تحت پوشش که بهدلیل بدسرپرستی در این نهاد حمایت میشوند، تحت مشاوره قرار گرفتند. این خدمات شامل مشاورههای فردی، گروهی و پیشگیرانه بوده و در شهرستانهای بهار، نهاوند، کبودراهنگ و گلتپه نیز همایشهای تخصصی در زمینه اعتیاد با بهرهگیری از مشاوران مجرب، برگزار شده است.
وی افزود: نمایشگاههایی نیز در همین راستا در 17 اداره کمیته امداد سطح استان با موضوع اعتیاد برپا شدند. همچنین در تابستان نمایشگاههایی برای دانشآموزان، بهویژه آنهایی که از دیگر استانها به همدان سفر کرده بودند، برگزار شد. تلاش داریم که در سال جاری این همایشهای تخصصی را بهصورت منسجم در تمام ادارات استان برگزار کنیم که نتایج مطلوبی نیز تاکنون به همراه داشته است.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان همدان ادامه داد: در گام بعدی در حوزه مشاوره، کلینیک تخصصی روزانهای در بهترین نقطه استان، در میدان امام (ره) دایر شده است. این کلینیک با حضور هفت مشاور متخصص (اعم از خواهر و برادر) که دارای مدرک دکترا هستند، به ارائه خدمات مشاورهای در حوزههای مختلف ازجمله اعتیاد میپردازد. در سال گذشته 272 نفر بهطور تخصصی در این مرکز مورد مشاوره قرار گرفتند.
* 3 میلیارد و 770 میلیون تومان تسهیلات اشتغال برای بهبودیافتگان از اعتیاد
نعمتی در ادامه به برنامههای این نهاد در زمینه اشتغال و توانمندسازی پرداخت و گفت: در سال گذشته به 27 نفر از افراد بهبودیافته از اعتیاد، تسهیلات اشتغال به مبلغ سه میلیارد و 770 میلیون تومان اعطا شد. همچنین درمجموع دو هزار و 900 نفر در سال گذشته توانمند و 30 نفر از دریافتکنندگان وام اشتغال در سالهای گذشته نیز از چرخه حمایتی خارج شدند.
این مقام مسئول با تأکید بر نگاه توسعهمحور کمیته امداد در حوزه اشتغال، تصریح کرد: در سال جاری با توجه به رویکردهای نوین ازجمله ایجاد نیروگاههای خورشیدی، آمادگی کامل برای همکاری در زمینه اشتغالزایی برای این افراد وجود دارد.
وی در بخش سوم سخنان خود به حمایتهای اجتماعی این نهاد از خانوادههای دارای سرپرست معتاد اشاره کرد و افزود: درحال حاضر دو هزار و 727 خانوار شامل هفت هزار و 205 نفر از افراد بدسرپرست زیر پوشش کمیته امداد قرار دارند که عمدتاً سرپرست آنها دچار اعتیاد است. در این موارد، خدمات مستقیماً به همسر خانواده ارائه میشود تا از انحراف احتمالی منابع جلوگیری شود؛ مجموع مستمری، وام و خدمات حمایتی ارائهشده به این خانوادهها در سال گذشته، 63 میلیارد تومان بوده است.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان همدان یادآور شد: در زمینه لوازم ضروری منزل نیز به 289 خانواده مجموعاً یک میلیارد و 500 میلیون تومان کمک ارائه شده است. برای تأمین اجاره مسکن خانوادههای مستأجر، مبلغ یک میلیارد و 58 میلیون تومان به یکهزار و 359 خانوار پرداخت شده و همچنین برای پنج هزار و 212 نفر، مبلغ دو میلیارد و 500 میلیون تومان بهعنوان هزینههای درمانی اختصاص یافته است.
نعمتی گفت: در بخش مشاوره حقوقی نیز 13 نفر از افراد نیازمند مشاوره حقوقی، خدمات لازم را دریافت کردهاند. در زمینه تعمیرات مسکن، 20 مورد با مجموع اعتبار 350 میلیون تومان مورد حمایت قرار گرفتند. همچنین 67 نفر که دچار مشکلات فوری و اضطراری بودند، علاوهبر مستمری ماهانه، مجموعاً 500 میلیون تومان کمکهزینه دریافت کردند.
* آغاز شناسایی 17 هزار خانوار جدید برای ورود به چرخه حمایت و توانمندسازی
وی اعلام کرد: ما آمادگی داریم هر فرد یا خانوادهای که شرایط اولیه را دارا است، زیر پوشش قرار دهیم؛ حتی اگر درحال حاضر تحت حمایت نباشد. هدف ما آن است که پس از ورود به چرخه حمایت، این افراد با گذر از فرآیند توانمندسازی، به خودکفایی برسند و از حمایت خارج شوند.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان همدان افزود: در استان همدان حدود 17 هزار خانوار وجود دارند که نه تحت پوشش بیمه روستایی و عشایری هستند و نه از تأمین اجتماعی حقوقی دریافت میکنند. ما از اردیبهشتماه فرآیند شناسایی این افراد را آغاز کردهایم تا درصورت احراز شرایط، آنها را وارد چرخه حمایتی کنیم.
* تمرکز بر شناسایی و دسترسی، شرط اصلی حمایت از معتادان بهبودیافته
در ادامه جلسه استاندار همدان با طرح این پرسش که «بهطور مشخص در قِبال معتادان بهبودیافته چه اقداماتی انجام شده است؟ چون هدف از زیر پوشش قرار گرفتن صرفاً دریافت مستمری نیست و این حمایت باید به شکلی باشد که فرد احساس کند کسی پشتیبان او است، پیگیر امورش بوده و در مسیر توانمندسازی او نقش دارد»، خواستار ارائه توضیحات دقیقتری از سوی مدیرکل کمیته امداد همدان شد.
نعمتی در پاسخ اظهار کرد: 30 نفر به کمیته امداد معرفی کرده بودند. ازنظر زیر پوشش قرار دادن این افراد، کمیته امداد مشکلی ندارد، اما چالش اصلی در عدم دسترسی و شناسایی دقیق این افراد است.
وی افزود: ما مددکارانی داریم که موظف هستند این موارد را بررسی و گزارش تهیه کنند تا پس از تأیید کمیسیون، افراد واجد شرایط زیر پوشش قرار گیرند. بااینحال در فهرستی که هماکنون در اختیار دارم، مشخص است که عمده موارد بهدلیل عدم مراجعه، نبود شماره تماس، یا نبود اطلاعات قابل پیگیری، امکان رسیدگی نداشتهاند.
مدیرکل کمیته امداد استان همدان با اشاره به تفاوت ضوابط حمایتی در نهادهای مختلف، گفت: در سازمان بهزیستی امکان حمایت از افراد بهصورت انفرادی و حتی مجرد وجود دارد، اما در کمیته امداد معیار ما خانواده است؛ فردی که ترک اعتیاد کرده و در مسیر بازگشت به زندگی سالم قرار دارد، اگر علاقهمند به قرار گرفتن تحت حمایت کمیته امداد باشد، باید در سامانه ما تشکیل پرونده دهد تا امکان ارائه خدمات حمایتی فراهم شود.
نعمتی افزود: درحال حاضر برخی از این افراد بهعنوان مددجویان تکخدمتی فقط مستمری دریافت میکنند، اما درصورت تکمیل اطلاعات و تشکیل پرونده، میتوانند از سایر خدمات ما نیز بهرهمند شوند. 16 مورد از این افراد (30 نفر) را که اطلاعاتشان در دسترس است، پیگیری کرده و سایر موارد نیز درصورت مشخص شدن آدرس یا شماره تماس، وارد فرآیند بررسی میشوند.
* ارائه خدمات رایگان درمان اعتیاد و پیگیری وضعیت مددجویان با دقت آماری در همدان
رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان همدان نیز با اشاره به وضعیت مراکز درمان اعتیاد در استان، توضیح داد: در همدان 267 مرکز درمانی دولتی فعال است که یکی از این مراکز مختص بانوان بوده و تمامی خدمات آن بهصورت رایگان ارائه میشود. این مرکز در بیمارستان امام خمینی مستقر است؛ علاوهبر این، چهار مرکز دیآیسی داریم که خدمات گذرا و سرپایی ارائه میکنند. سه مرکز در همدان و یک مرکز در ملایر فعالیت دارند که خدماتی مانند حمام، غذا و مشاوره درمانی ارائه میدهند.
بهروز کارخانهای افزود: حدود 65 هزار نفر در استان زیر پوشش درمان و مشاوره قرار دارند و به پزشکان مراجعه میکنند؛ همچنین درباره افرادی که از متادون استفاده میکنند، در استان 20 نفر بهصورت رسمی شناسایی شدهاند.
وی در ادامه به پیگیری وضعیت این افراد اشاره کرد و گفت: از 20 نفری که به ما معرفی شده بودند، 6 نفر اصلاً شناسایی نشدهاند و 14 نفر دیگر شناسایی شدهاند. از این 14 نفر، با 13 نفر موفق به برقراری ارتباط شدهایم که این رقم معادل 93 درصد بوده؛ برای 64 درصد اقدامات لازم ازجمله ارائه مشاوره یا ارجاع، صورت گرفته است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان همدان اضافه کرد: در میان این افراد، 13 نفر پاک هستند و مواد مخدر مصرف نمیکنند و هفت نفر همچنان از متادون استفاده میکنند. درواقع این پاک بودن به معنای آن است که میتوانیم این افراد را از فهرست معتادان خارج کنیم و خیالی آسوده داشته باشیم که در زندگی عادی هستند.
کارخانهای تأکید کرد: طی این روند کار سختی نیست و نیازمند تلاش بیشتر است تا بتوانیم این افراد را بهصورت دقیقتر شناسایی و کار آنها را پیگیری کنیم.
* راهاندازی مراکز مدیریت اعتیاد در همدان و نهاوند
مدیرکل بهزیستی استان همدان نیز گفت: همت جمعی ما باعث خواهد شد فشار مضاعفی که بر کمپهای ماده 16 وارد میشود، کاهش یابد و انشاءالله به سمت اهداف مورد نظر حرکت کنیم.
فریدالدین حجتالاسلامی در ادامه افزود: از سال گذشته مراکز مدیریت در شهرستانهای نهاوند و همدان با ظرفیتهای 100 نفر و 20 نفر راهاندازی شده است. وظیفه این مراکز شناسایی معتادین متجاهر، ارزیابی مشکلات، اولویتبندی و تسهیلگری در انجام امور مربوط به آنها است.
وی توضیح داد: سال گذشته 440 نفر پذیرش شدند که 108 نفر دچار لغزش مجدد بودند. حدود 70 نفر برای اشتغال حمایت شدهاند و 77 نفر وام اشتغال دریافت کردهاند. همچنین اقدامات حمایتی دیگری مانند بیمه کردن، پرداخت کمکهزینه درمان و ارائه خدمات قضائی نیز انجام شده است.
مدیرکل بهزیستی استان همدان گفت: ورود به بحث مسکن را نیز آغاز کردهایم و در شهرستانهای اسدآباد، ملایر و یک مرکز ویژه بانوان در همدان درحال توسعه مراکز مدیریت هستیم تا بتوانیم تسهیلگری بهتری داشته باشیم.
حجتالاسلامی درباره پیگیری 20 نفری که معرفی شده بودند نیز افزود: با همه 20 نفر تماس گرفته شد، اما سه نفر از ملاقات خودداری کردند؛ 17 نفر دیگر با تیم مددکاری در ارتباط بودند که از این تعداد، پنج نفر در مرحله نهایی دریافت وام اشتغال قرار دارند، هفت نفر به خدمات مشاورهای نیاز داشتند و پنج نفر دیگر نیازمند کمکهزینه معیشت و مسکن بودهاند که پرداخت معیشت انجام شده و در زمینه مسکن نیز پیگیریهای لازم در جریان است.
وی تصریح کرد: 80 درصد این افراد متأهل هستند و خانواده دارند؛ بنابراین مشکلات آنها پیچیدهتر است. اولویتبندی براساس نیازهای خانوادهها و نظرات کارشناسان انجام شده و تیم کارشناسی استان و شهرستانها آماده همکاری هستند تا طرح به نتیجه برسد.
این مقام مسئول در پایان سخنانش گفت: پیشنهاد من این است که در معرفی افراد، متأهلین در اولویت قرار گیرند تا بتوانیم بهتر حمایت کنیم.
* 6 نفر از 19 فرد معرفیشده مجدداً آلوده شدهاند
معاون اجتماعی سپاه انصارالحسین (ع) استان همدان نیز مطرح کرد: از میان 19 نفری که در چارچوب طرح حمایت و صیانت از معتادان بهبودیافته مورد پیگیری قرار گرفتهاند، متأسفانه 6 نفر مجدداً به اعتیاد بازگشتهاند.
سرهنگ عباس محرمی افزود: این افراد از دو شهرستان معرفی شدهاند که هشت نفر از آنان مجرد و مابقی متأهل هستند.
به گفته محرمی، مشکلات عمده این افراد در دو حوزه اشتغال و مسکن متمرکز است.
وی ادامه داد: در میان این افراد، مواردی از بیماریهای خاص نیز مشاهده شده که همکاران ما بنا به نیازهای هر فرد، مکاتباتی با دستگاههای مرتبط جهت رفع مشکلات انجام دادهاند.
معاون اجتماعی سپاه انصارالحسین (ع) همدان همچنین با اشاره به روند حمایت از افراد پس از خروج از مراکز ماده 16، گفت: ما از ابتدای اجرای طرح یک مدل حمایتی طراحی کردهایم که در آن برای هر فرد، یک حامی از میان اعضای خانواده یا فرد داوطلب انتخاب میشود که موظف است بهصورت هفتگی به مرکز مراجعه کرده و پیگیر وضعیت مددجو باشد. در این مدت، مددکاران نیز با پُر کردن فرمها، وضعیت فرد را مستند کرده و خدمات مشاورهای لازم را ارائه میدهند.
سرهنگ محرمی ادامه داد: طی مدت سهماهه حضور افراد در مرکز، اقداماتی چون راهاندازی صندوق امداد ولایت با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) جهت پرداخت وام 30 میلیون تومانی، ارتباط با گروههای حمایت روانی و تأمین بستههای معیشتی و اشتغالزایی برای افراد، صورت گرفته است.
وی یکی از چالشهای جدی طرح را عدم اجرای قانون «مراقبتهای پس از خروج» مصوب سال 1392 دانست و تأکید کرد: این قانون، دستگاههای مختلف را مکلف به ارائه خدمات مشخص به افراد بهبودیافته میکند، اما تاکنون اجرایی نشده است. ما بارها در جلسات این موضوع را پیگیری کردهایم و انتظار داریم که با اجرایی شدن این قانون، بخش مهمی از مشکلات رفع شود.
معاون اجتماعی سپاه انصارالحسین (ع) همدان پیشنهاد داد که برای افزایش اثربخشی طرح، معرفی افراد برای دریافت خدمات از طریق فرمانداران شهرستانها انجام شود، نه صرفاً توسط دستگاههای استانی.
محرمی افزود: فرماندار بهدلیل اختیارات محلی میتواند هماهنگیهای لازم را با دستگاههای خدماترسان مانند مسکن و بهزیستی سریعتر انجام دهد. درحالی که اگر برای مثال سپاه بخواهد مستقیماً اقدام کند، ممکن است با کاغذبازی اداری مواجه شود.
* تنها 2 نفر از 20 نفر مراجعه حضوری داشتند
مدیرکل جمعیت هلال احمر استان همدان نیز در گزارش خود درباره روند پیگیری وضعیت 20 نفر معرفیشده در طرح صیانت و حمایت از بهبودیافتگان اظهار کرد: از میان 20 نفری که به واحد مددکاری هلال احمر معرفی شدند، تنها با 14 نفر توانستیم ارتباط برقرار کنیم و 6 نفر دیگر در دسترس نبودند.
علی سنجربگی توضیح داد: از این 6 نفری که ارتباطی با آنان حاصل نشد، سه نفر دارای شماره تماس اشتباه بودند؛ تماس گرفتیم، اما مشخص شد شماره متعلق به فرد مورد نظر نیست و سه مورد دیگر نیز هیچ پاسخی به تماسها ندادند.
وی افزود: از میان 14 نفری که ارتباط با آنها برقرار شد، تنها دو نفر بهصورت حضوری مراجعه کردند. یکی از این افراد نیاز به کمکهزینه درمانی داشت که این کمک دریافت شده است و فرد دیگر نیز با مشکل اشتغال مواجه بود که برای او از طریق نیکوکاران و داوطلبان، پیگیریهایی درحال انجام است.
مدیرکل هلال احمر همدان همچنین تصریح کرد: با 6 نفر دیگر ارتباط تلفنی برقرار شد، اما با وجود انجام مشاوره و دعوت مکرر، مراجعهای به واحدهای ما نداشتند.
به گفته او، «اعتماد اولیه» میان مددجویان و مشاوران برقرار نشده و همین مسئله مانع از حضور آنان شده است.
سنجربگی در ادامه خاطرنشان کرد: دو نفر از این 20 نفر اصلاً ساکن استان همدان نیستند؛ یکی در تهران و دیگری در بندرعباس زندگی میکند که امکان ارائه خدمات حضوری به آنان محدود است. همچنین یک نفر نیز صراحتاً اعلام کرده که به هیچگونه کمکی نیاز ندارد؛ این فرد ساکن اسدآباد است و عنوان کرده مالک تریلی بوده و تمایلی به دریافت خدمات حمایتی ندارد.
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: در فرآیند پیگیری، اگر خانوادهها پاسخگو باشند و همراهی کنند، نتایج بهتری حاصل میشود. اما در مواردی که ارتباط با خود فرد برقرار نمیشود یا اعتماد اولیه شکل نمیگیرد، کار مددکاری دشوارتر خواهد بود.
اسفندیار خزایی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز درخصوص فهرست 10 نفره معرفیشده برای پیگیری اعلام کرد: درحال حاضر اطلاعات دقیقی از وضعیت این افراد به ما نرسیده، اما قطعاً با جدیت موضوع را دنبال خواهیم کرد تا وضعیت آنان روشن شود.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان نیز در ادامه جلسه با اشاره به اقدامات انجامشده توسط این اداره کل درباره افراد معرفیشده، گفت: از مجموع 10 نفری که به ما معرفی شده بودند، در تماسهای اولیه گوشیهای تلفن این افراد یا خاموش بودند و یا در دسترس قرار نداشتند؛ بااینحال همکاران ما چندینبار تلاش کردند تا تماس برقرار شود و نهایتاً موفق شدیم با برخی از آنان ارتباط برقرار کنیم.
امیرحسین نقیپور ادامه داد: یکی از این افراد، کارمند بانک بود که اعلام کرد درحال حاضر مشکلی ندارد و وضعیتش پایدار است. فرد دیگری مجرد و متولد 1365 است که تقاضای دریافت وام داشت. برای این شخص هماهنگیهایی با بانک عامل صورت گرفته و وی به بانک معرفی شده است تا مشکل مالی او رفع شود؛ این فرد در حوزه ساختوساز فعالیت دارد.
وی درباره فرد سوم گفت: او متأهل و متولد 1351 است، دو فرزند دارد و بهعنوان نگهبان مشغول به کار است؛ درخواستش مربوط به مسکن بود که درحال پیگیری است.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان با اشاره به بهرهمندی از ظرفیتهای درونسازمانی، افزود: یکی از افرادی که پیشتر در اداره کل دامپزشکی فعالیت داشت و اکنون بازنشسته شده، پس از چندسال اعتیاد، موفق به ترک شده و هماکنون عضو انجمنهای مربوطه است و از تجربیات این فرد برای ارائه مشاوره به دیگر افراد، استفاده میشود.
* جامعه بهبودیافته بهعنوان نیروهای کارآفرین، فعالتر شوند***
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان همدان نیز گزارشی از وضعیت اشتغال 16 نفر از افراد بهبودیافته از اعتیاد در شهرستانهای تهران، اسدآباد و همدان ارائه داد و اعلام کرد که از این تعداد، 13 نفر متأهل یا دارای سابقه متارکه هستند.
وهب مختاران افزود: 10 نفر از این افراد پس از معرفی به کاریابیها، در سامانه ثبتنام کرده و اکنون منتظر فرصتهای شغلی مناسب هستند. همچنین هشت نفر از این افراد موفق به پذیرش فرصت شغلی شدهاند، اگرچه ممکن است به مشاورههای تکمیلی و حمایتهای بیشتری نیاز داشته باشند.
وی به افرادی اشاره کرد که با وجود تماسهای تلفنی، مراجعه حضوری نداشتهاند و گفت: ما به این عزیزان اعلام کردهایم که درصورت داشتن مهارت برای مشاغل خانگی، امکان دریافت تسهیلات برای شروع فعالیت فراهم است و این یکی از راههای حمایت ما خواهد بود.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان همدان همچنین به برخی مشکلات در شناسایی افراد اشاره کرد و یادآور شد: هماکنون برخی مشاغل در بازار مبل و سایر بخشها به نیروی کار نیاز دارند، اما متأسفانه بسیاری از افراد بهبودیافته تمایل یا آمادگی لازم برای مشاغل یدی و سخت را ندارند.
مختاران پیشنهاد داد: جامعه بهبودیافته بهعنوان نیروهای کارآفرین فعالتر شوند و با ارائه مشوقهای ویژه، تشویق به اشتغال و همکاری با بخشهای مختلف شوند.
وی گفت: اگر بتوانیم با برگزاری جلسات تخصصی و حمایتهای لازم، این افراد را وارد چرخه کارآفرینی کنیم، شاهد بهبود چشمگیری در وضعیت اشتغال آنها خواهیم بود.
*توجه ویژه به اشتغال و فراهم کردن امکانات ورزشی
مدیرکل ورزش و جوانان استان همدان نیز در این جلسه گزارشی از روند حمایت و پیگیری وضعیت 20 نفر از جوانان بهبودیافته ارائه کرد که تحت مدیریت شبکه درمان قرار دارند و افزود: از این تعداد، 13 نفر مربوط به شهرستان نهاوند، دو نفر از اسدآباد و پنج نفر از شهرستانهای دیگر هستند.
علی حقیقی اعلام کرد: از میان 20 نفر، ارتباط تلفنی با 12 نفر برقرار شده، اما هشت نفر یا گوشی خود را خاموش داشتند یا پاسخگو نبودند. چهار نفر از این افراد و خانوادههایشان همکاری لازم را پذیرفتهاند و به مراکز مشاورهای معرفی شدهاند.
وی اظهار کرد: این چهار نفر تحت پیگیری هفتگی هستند و از خدمات مراکز مشاورهای بهرهمند میشوند. دو نفر از این افراد در شهرستان نهاوند بهصورت فعال درحال همکاری هستند و روند درمان و توانمندسازی آنان رو به پیشرفت است.
مدیرکل ورزش و جوانان استان همدان افزود: برای یکی از این بهبودیافتگان در شهرستان نهاوند، زمینه اشتغال در حوزه ورزشی و همچنین اسکان خانواده فراهم شده است. همچنین وسایل ورزشی مورد نیاز برای استفاده این افراد و خانوادههایشان در اختیار مراکز قرار گرفته و آنان بهصورت رایگان از امکانات ورزشی و بیمه ورزشی بهرهمند میشوند.
حقیقی خبر داد: در شهرستان اسدآباد برای یک نفر دیگر نیز فضای اشتغال در مجموعه ورزشی آزادی ایجاد خواهد شد و برای پنج نفر از شهرستان نهاوند نیز در نظر است فضای مناسبی برای استفاده و اشتغال فراهم شود.
* 46 درصد محکومین به مواد مخدر مرتبط هستند
مدیرکل زندانهای استان همدان نیز ضمن ارائه آماری از وضعیت محکومین و متهمین، گفت: بیش از 46 درصد این افراد بهنوعی مرتبط با مواد مخدر هستند؛ از سوء مصرف تا قاچاق و حمل مواد.
حمزه بروجنی افزود: سازمان زندانها و نهادهای وابسته با حمایتهای معاونین و انجمنهای مرتبط، در حوزه اصلاح و تربیت زندانیان تلاشهای گستردهای انجام میدهند تا با آموزش و اقدامات اصلاحی، بازگشت این افراد به جامعه به شکل سالم و مؤثر صورت گیرد.
وی تصریح کرد: تمرکز اصلی ما روی برنامههای اصلاحی زندانیان و همچنین حمایت از خانوادههای آنان است؛ ازجمله ارائه مشاوره، اشتغال و خدمات روانشناختی که در راستای کاهش آسیبهای ناشی از اعتیاد انجام میشود.
مدیرکل زندانهای استان همدان با اشاره به اقدامات مراقبت پس از خروج، گفت: نرخ بازگشت مجدد به زندان در بین معتادان بهبودیافته کمتر از پنج درصد بوده که نشاندهنده اثربخشی برنامههای مراقبتی و حمایتی است.
بروجنی افزود: سیاستهای جدید سازمان زندانها در حذف متادون و جایگزینی آن با درمان بیدو درحال اجرا است و این روند اصلاحی بهتدریج جایگزین روشهای قبلی میشود.
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: سازمان زندانها تمامی هزینهها و وظایف مربوط به ماده 16 را با همکاری کامل انجام میدهد و آماده است تا در جهت خارج کردن معتادان بهبودیافته از چرخه زندانها، هرگونه همکاری لازم را با اداره کل تعاون، کار و امور اجتماعی و سایر نهادهای مربوطه، داشته باشد.