درختان کهن‌سال گنجینه طبیعی ماندگار و ذخایر ژنتیک گیاهی هر کشور به‌شمار می‌آیند که حفاظت از آن‌ها از نظر ملی و تاریخ طبیعی اهمیت بسزایی دارد. بیش از دو هزار نمونه درخت با عمر طولانی در ایران شناسایی و اطلاعات آن‌ها ثبت شده‌ است.
کهن‌سالی دورانی از زندگی درخت است که درون پوسیدگی محدود یا گسترده در تنه آن آغاز می‌شود. رسیدن به این سن در گونه‌های مختلف، متفاوت است. این دوران در برخی پایه‌ها بسیار طولانی می‌شود و آن‌ها را به‌عنوان پایه‌های ارزشمند معرفی می‌کند. شروع طول عمر در برخی از درختان زمان بسیار زیادی طول می‌کشد که آن‌ها را به نمونه‌هایی بسیار ارزشمندی با عمر طولانی تبدیل می‌کند.
محیط‌های طبیعی مناسب، توجه ویژه مردم به محصول دهی مناسب درختان، قرارگیری در مکان‌های تاریخی و مذهبی همچنین اعتقادات خاص از دلایل طول عمر استثنایی درختان کهن‌سال هستند.

  داستان درختانی که سرد و گرم روزگار چشیده‌اند
بر اساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، برخی از درختان کهن‌سال کشور که با هدف حفظ و حراست به‌عنوان اثر طبیعی ملی معرفی شده‌اند عبارتند از سرو ابرکوه در استان یزد با قدمت دو هزار و 200 تا دو هزار و 300 سال، درخت ارس شهرستانک کرج یا قدمت دو هزار و 800 سال، سرو هرزویل در استان گیلان با قدمت دو هزار سال، سرو سیرچ در استان کرمان با قدمت 1000 سال، سرو زربین سنگان در استان سیستان و بلوچستان با قدمت حدود دو هزار سال.
از سرو زربین قره‌باغ با قدمت هزار سال، صنوبر شیروان با قدمت 300 سال و ارس سرانی با قدمت دو هزار و 700 سال در استان خراسان شمالی را نیز می‌توان نام برد. عامل سن، قطر، ارتفاع، فرم و گستردگی تاج از جمله معیارهای سنجش این درختان است.

  سرو ابرکوه
تغییر شرایط زیستی و بروز پدیده‌هایی مانند تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین که در مقیاس جهانی آن را تحت تأثیر قرار داده نیز بر زندگی درختان کهن‌سال تأثیر گذاشته است.
از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده درختان کهن‌سال در کشور می‌توان به برخی از آسیب‌های انسانی مانند نوشتن یادگاری روی تنه درخت، کوبیدن سکه، قطع شاخ و برگ‌ها آتش افروزی، حفاری و تغییرات فیزیکی انجام پذیرفته در محدوده اطراف این درختان نام برد.
حسین عبیری گلپایگانی؛ فعال محیط زیست کنده‌کاری و نوشتن یادگاری روی تنه درختان را در خشک شدن آن‌ها مؤثر می‌داند.
آفات نیز یکی از تهدیدهای مهم درختان کهن‌سال است و ازجمله آن‌ها می‌توان به بیماری «ارس واش» اشاره کرد که تهدید جدی برای جنگل‌های ارس در استان‌هایی مانند سمنان به‌شمار می‌آید. بیماری «ارس واش» یک گیاه نیمه انگلی ویژه گونه مخروطیان است که حیات این نوع درختان را با تهدید جدی روبه‌رو می‌کند و یکی از عوامل مهم خشک شدن درختان کهنسال و دیرزیست ارس است. ازجمله خسارت‌های غیرمستقیم آن آماده‌سازی جنگل برای آتش‌سوزی به خاطر خشک شدن شاخه‌های درختان است.
از دیگر آفات درختان کهن‌سال می‌توان به «آفت پروانه برگ‌خوار»، «کرم خراط»، «کرم ساقه‌خوار» و «سوسک پوست‌خوار» اشاره کرد.
با توجه به اینکه امر حفاظت و حراست از این درختان ضروری است، می‌بایست جهت حفظ این ذخایر ژنتیکی با ارزش کشور راهبردی خاص تدوین کرد.
رئیس مرکز نوآوری و فناوری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌گوید: در حوزه مدیریت جنگل، امسال هدفگذاری کرده‌ایم در چهار تا پنج استان برای گونه‌هایی که ارزش ژنتیکی و حفاظتی دارند و گونه‌های کهن‌سال با استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، طرح شناسنامه‌دار کردن الکترونیک درختان عملیاتی شود.
به گفته حمیدرضا سلیمانی صدور شناسنامه الکترونیکی برای درختان جنگلی از سال گذشته در استان کرمانشاه به‌صورت پایلوت آغاز شده است.
علاوه بر مسئولان، مردم نیز باید در جهت حفظ درختان کهن‌سال کوشا باشند و با خودداری از آتش‌افروزی در مناطق جنگلی و قطع درختان در حفاظت از این میراث گران‌بها تلاش کنند.