سازمان جهانی هواشناسی، تغییرات اقلیمی را به‌عنوان کشنده‌ترین رویداد هواشناسی در سال‌های بین 2015 و 2019 اعلام کرد و مدعی شد حتی اثرات جزایر گرمایی از آن تاریخ به بعد در شهرهای سراسر جهان شدت بیشتری یافته است. مدیران کانادا نیز اوج گرمای تاریخ کشور را به سال 2021 نسبت دادند که در بیست‌ونهم ژوئن در روستای لیتن، واقع در منطقه تامپسون نیکولا، به 49.6 درجه سانتی‌گراد رسید و همین امر در روز بعد به یک آتش‌سوزی مهیب منجر شد، 90 درصد روستا را تخریب کرد، مرگ دو تن از ساکنان را در پی داشت و در نهایت، تعداد هزار و 200 نفر را برای ادامه زندگی راهی سایر شهرها و مناطق اطراف کرد.

بدیهی است که امواج گرمایی می‌تواند مشکلات سلامت بسیاری را برای ساکنان به دنبال داشته باشد و حتی به اختلالات روانی میان آن‌ها منجر شود. شهرها و به ویژه مراکز شلوغ، بیشترین افزایش دما را تجربه می‌کند، چراکه فرایند شهرسازی در نتیجه توسعه زیرساخت‌های بتنی و به حداقل رسیدن فضاهای سبز اتفاق می‌افتد. پوشش‌های بتنی و آسفالتی شهرها، گرما و اشعه‌های خورشید را به میزان زیادی به خود جذب می‌کند و در نتیجه به افزایش دما منجر می‌شود که این پدیده «اثرات جزایر گرمایی شهری» نام دارد.

نتیجه مطالعات بسیاری نشان داده است که جنگل‌های شهری می‌تواند اثرات جزایر گرمایی را کاهش دهد، اما چالشی که مدیران را با آن مواجه کرده، نبود فضای کافی برای ایجاد پوشش‌های گیاهی شهری است. ایجاد فضاهای سبز در محیط‌هایی کوچک مانند حیاط‌ها، پشت‌بام‌ها و بخش‌های کمی از زمین‌های بدون استفاده می‌تواند نقش مهمی در کاهش اثرات جزایر گرمایی ایفا کند و رفاه جسمی و حتی روانی را برای شهروندان به ارمغان بیاورد.

  اثربخشی فضاهای سبز کوچک در کاهش اثرات جزایر گرمایی

شهرهای امروز به ندرت دارای فضاهای سبز بزرگ است تا به مبارزه با اثرات جزایر گرمایی بپردازد. با این حال، فضاهای سبز کوچک نیز می‌تواند کاهش دما در مناطق اطراف خود را در پی داشته باشد و از این طریق، نقش بسیار مهمی در به حداقل رساندن این بحران ایفا کند.

تحقیقاتی که به تازگی در آدلاید استرالیا انجام شده است نشان می‌دهد که وجود سایه درختان و باغچه‌های کوچک به تعداد نسبتاً زیاد به کاهش 6 درجه سانتی‌گرادی در بسیاری از مناطق منجر شده است. از سوی دیگر، خانه‌هایی با حیاط‌های دارای پوشش گیاهی در سراسر آدلاید، دمایی حدود پنج درجه کمتر از سایر مناطق بدون درخت و گیاه دارد. نتیجه این تحقیقات همچنان نشان داد که وجود درختان حدود دو برابر بیشتر از سایر فضاهای سبز کوچک می‌تواند در کاهش دما مؤثر باشد، این در حالی است که پوشش‌های گیاهی با سرعت بیشتری به کاهش دمای محیط کمک می‌کند.

در این راستا، مدیران شهری باید گسترش فضاهای سبز کوچک را در کنار درختان به دقت مورد توجه قرار دهند تا با بهره‌گیری از قابلیت خنک‌سازی هر یک، به حداقل رساندن اثرات جزایر گرمایی را در شهرها به ارمغان بیاورند.

  تقویت اثربخشی کاهش دمای شهرها از طریق فضاهای سبز کوچک

طراحان شهری به‌منظور کاشت درختان جهت کاهش دمای محیط می‌توانند نوع درختان را نیز به دقت مورد توجه قرار دهند و گونه‌هایی را انتخاب کنند که بیشترین اثربخشی را از خود بر کاهش دما به جا می‌گذارند. در این رابطه، محققان استدلال کرده‌اند که کاشتن درختانی از گونه‌های مختلف در کنار فضاهای سبز کوچک می‌تواند به کاهش قابل توجه دمای هوا در فصول بهار، تابستان و زمستان منجر شود و از این طریق، اثرات جزایر گرمایی را در شهرها به حداقل برساند. از سوی دیگر، انتخاب درختانی با برگ‌های پهن و قدرت تبخیر بالا می‌تواند نقش مهم‌تری در کاهش دمای هوا ایفا کند، با این حال کاشت سایر درختان در کنار آن‌ها می‌تواند احتمال به حداقل رساندن دمای محیط را افزایش دهد.

  نقش دسته‌بندی درختان در کاهش دمای محیط

علاوه بر مواردی که تاکنون به آن‌ها اشاره شد، چیدمان درختان نیز از اهمیت بسیار زیادی برای کاهش دمای محیط و در نتیجه به حداقل رساندن اثرات جزایر گرمایی دارد. در این راستا، هر چه تراکم درختان در یک فضا بیشتر باشد، احتمال اثربخشی آن‌ها کاهش می‌یابد و به همین دلیل، وجود فضاهای سبز کوچک با پوشش‌های گیاهی پراکنده می‌تواند بسیار بیشتر از فضاهای سبز بزرگ با درختان و گیاهان متراکم به کاهش دمای محیط کمک کند.