سپهرغرب، گروه فرهنگی - سمیرا گمار: استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه هر جا نگاه عاشورایی داشته و این نگرش را پیاده کرده‌ایم منجر به پیشرفت شده که نمونه آن را در انقلاب اسلامی ایران، یمن، لبنان، عراق و بحرین می‌بینید، تصریح کرد: اما آنجایی که از فرهنگ عاشورایی فاصله گرفتیم عقب ماندیم، پس در عرصه اقتصاد و فرهنگ که نتوانسته‌ایم ابعاد قیام سیدالشهدا (ع) را پیاده کنیم، عقب هستیم.
این روزها شهر حال و هوای دیگری دارد، دلدادگان حسین (ع) از اقشار مختلف مردم پیر و جوان، زن و مرد، بزرگ و کوچک خود را به مراسم‌ عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) رسانده و به خیمه حسین (ع) پناه می‌برند، هزاروچند صدسال است دشمنان در پی تحریف و تضعیف مجالس عزای سیدالشهدا (ع) هستند، اما این مجالس همچنان به لطف خدا گرم است و به گواه روایات، داغ بزرگ حسین‌ابن‌علی و اصحابش در دل شیعیان و آزادگان جهان حرارتی ایجاد کرده که تا قیامت سرد نخواهد شد.
این روزهایمان با روضه گره‌خورده، روضه‌هایی که همه‌چیزمان را مدیون آنیم؛ اگر در برابر دنیای ظلم ایستاده‌ایم اثر همان حسین‌حسین گفتنمان است که اکنون مرزها را نیز درنوردیده و شیخ زکزاکی شیفته امام خمینی (ره) را در مقاومت و مکتب به سیدالشهدا پیوند زده تا باوجود زخم‌های پرشمار بر جان، مال، فرزندان و کشورش همچنان ایستادگی کند، مجالسی که طنین آن در لبنان در کلام سید مقاومت این‌گونه طنین‌انداز می‌شود که «ما ترکتک یا حسین»؛ مفهوم جدیدی از ایستادگی در برابر استکبار و صهیونیسم.
حال به برکت انقلاب اسلامی «سیدی ماکو مثلک الغریب» به «لبیک یا حسین» تغییریافته و ایران پر از دهه هفتادی و دهه شصتی‌هایی است که تاریخ‌ساز شده و برای دفاع از اسلام و خاندان آل الله مرز قائل نیستند. آری همه درس‌های جاودان کربلا که در هر حوزه انسانی درخشان است را مدیون توایم یا حسین...
به قول امام موسی صدر که حسینیه را حسینیه نمی‌دانست مگر فارغ‌التحصیلانی برای مبارزه با صهیونیست‌ها تربیت کند. باور ما به لطف نگاه حکیمانه رهبرمان این است که اسرائیل در کمتر از 23 سال دیگر وجود نخواهد داشت و همه این‌ها از مکتب والای قیام توست؛ یا اباعبدالله (ع).
آنچه در ادامه می‌آید گفت‌وگو با دکتر احمدحسین فلاحی استاد حوزه و دانشگاه، درباره اقامه عزای سیدالشهدا (ع) است که بخش‌هایی از آن را خواهید خواند:
     در ایام عزاداری اباعبدالله هستیم، به‌عنوان نخستین سؤال شاید نتوانیم پدیده عزاداری امام حسین (ع) را با هیچ موضوع دیگری چه در جهان تشیع و حتی در کل دنیا مقایسه کنیم، شما ابعاد این پدیده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ابعاد عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) دو بخش است؛ یکی مربوط به جهان اسلام و دیگری مربوط به تشیع؛ اهدافی که نهضت حضرت داشته مختص شیعه نیست، کما اینکه بزرگان اهل سنت نیز بر این موضوع و زنده نگه‌داشتن این نهضت و عزاداری تأکیددارند، پس ما با اهل سنت در اصل احیای اسلام با قیام سیدالشهدا (ع) مشترکیم چراکه اگر حرکت امام حسین (ع) برای دین نبود، امروز اصلاً از اهل سنت هم خبری نبود، این نگاه مسلم اهل سنت به جریان عاشورا است.
اما بُعد دوم که مرتبط به تشیع بوده درس‌ها و پیام‌هایی است که قیام اباعبدالله (ع) دارد. ببینید در حال حاضر جاهایی که نگاه مکتب تشیع را در پیش‌گرفته‌اند وضعیت به چه صورت است؟ حرکت جبهه مقاومت از عراق، سوریه، لبنان، یمن و بحرین گرفته تا نیجریه همه نشأت‌گرفته از جریان کربلا است و اگر این نگاه حاکم نبود، امروز مقابله با جریان‌های تروریستی و تکفیری هم نبود، پس می‎توان گفت که سرمنشأ همه این حرکت‌ها و ایستادن در مقابل ظلم و استکبار مدیون نهضت اباعبدالله (ع) است.
     به نظر حضرتعالی الزامات اقامه عزای حضرت اباعبدالله (ع) در چیست؟
اگر بخواهیم عزاداری‌های محرم و صفر اثربخشی داشته و در جامعه تحول ایجاد کند، یا به عبارتی به اهداف نهضت عاشورا برسیم، فلسفه آن باید در مجالس مطرح شود. اقامه عزای سیدالشهدا (ع) در سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌عنوان تعظیم شعائر مطرح‌شده و حامل پیام مهمی است، چیزی که باید از اقامه عزای امام حسین (ع) برای ما بماند این است که نگاه‌ها از اسلام سطحی به سمت اسلام واقعی برود، اسلامی که استکبارستیزی، شهادت و ایثار، انسانیت و آزادگی واقعی در آن وجود دارد و اسلامی که در مقابل ظلم سر خم نمی‌کند. اگر ما دیدیم مجالس و منابر حسینی از این مسیر فاصله گرفته و در آن خبری از مبارزه با استکبار و صهیونیست نبود، می‌شود هیئت و عزاداری سکولار که رهبر انقلاب (دام‌ظله) از آن منع کرده‌اند.
اگر خروجی عزاداری ما حججی‌ها و همدانی‌ها شدند، می‌توان گفت عزاداری‌ها مسیر خود را یافته و از زوایای انحرافی که دشمن به دنبال آن بوده در امان مانده‌است، عزاداری‌های ما باید منجر به اندیشیدن و حرکت شود، اینکه صرفاً به سمت احساسات و سینه‌زنی باشیم قطعاً از همه ابعاد این ظرفیت بهره‌مند نشده‌ایم.
     شاید یکی از دلایل این برخوردها، کم استفاده کردن از ظرفیت عزاداری سیدالشهدا (ع) و محدود شدن آن به محرم و صفر است، درحالی‌که به‌عنوان یک نهاد اجتماعی در همه موضوعات اصلی جامعه نقش ایفا می‌کند.
قطعاً همین‌طور است، یکی از کشیش‌های مسیحی می‌گوید: اگر حسین (ع) از آن ما بود در هر شهری برای او بیرقی برمی‌افراشتیم و در هرجایی منبری برپا می‌کردیم و مردم را بانام حسین (ع) به مسیحیت می‌خواندیم. ببینید امام حسین علیه‌السلام برای کل سال بوده و روایت «کل یوم عاشورا کل ارض کربلا» ناظر به این موضوع است، اینکه ما هرروز را عاشورا و هر مکان را کربلا بدانیم.
هر جا نگاه عاشورایی داشته و این نگرش را پیاده کرده‌ایم منجر به پیشرفت شده که نمونه آن را در انقلاب اسلامی ایران، یمن، لبنان، عراق و بحرین می‌بینید اما آنجایی که از فرهنگ عاشورایی فاصله گرفتیم عقب ماندیم، بنابراین در عرصه اقتصاد و فرهنگ که نتوانسته‌ایم ابعاد قیام سیدالشهدا (ع) را پیاده کنیم، عقب هستیم.
     نگاه همه‌جانبه‌ای که مدنظر شماست مستلزم وجود یک هیئت اندیشه‌ورز است که مسائل را احصا کرده و به منبری‌ها منتقل کند، این اتفاق می‌افتد؟
محور توصیه‌های مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) از سال 68 تا 96 در دیدار با مداحان و واعظان تأکید بر لزوم کار تشکیلاتی است، درحالی‌که متأسفانه ما متولی درستی نداریم. اینکه یک قرارگاه داشته باشیم که با ارائه محتوای واحد و متناسب با نیازهای روز، پرداختن به الفاظ و عبارات، محتوا و آهنگ و مواردی که در عزاداری لازم است، امور را ساماندهی کند نداریم! بسیج مداحان در همدان که تعطیل است در کل کشور هم همین است!
     منبری‌ها و وعاظ چطور؟ خوراک واحد فکری دریافت می‌کنند؟
محتوای واحد در این بخش نیز مستلزم کار تشکیلاتی است که رهبر انقلاب (دامت برکاته) بر آن تأکید دارند، این نقش را چه کسی باید بازی کند؟ سازمان تبلیغات اسلامی! این سازمان در طول 10 سال گذشته تقریباً تعطیل بوده و نتوانسته به رسالت خود در این راستا عمل کند. وقتی استاد دانشگاه نیازمند دانش‌افزایی است منبری‌ها هم نیازمند این مقوله هستند، ضمن اینکه با گسترش آسیب‌ها در این بخش، باید نهادی به‌طورجدی متولی دانش‌افزایی وعاظ باشد. امسال مهم‌ترین مسئله در نظام اسلامی، 40 سالگی انقلاب است که از هر سو مورد هجمه قرار دارد، باید دید آیا این دغدغه در خطبه‌های نماز جمعه ما، نمازهای جماعت، هیئت‌ها و مجالس حسینی وجود دارد یا خیر؟! که بنده بعید می‌دانم خیلی جدی به آن پرداخته شود.
     بسیار خوب، بپردازیم به شکل عزاداری! موضوعی با عنوان نوآوری در عزاداری مطرح است، حدومرز این چیست، چگونه آن را باید با سنت‌ها تلفیق کرد؟
اتفاقاً به این موضوع نیز در فرمایشات مقام معظم رهبری (حفظه الله) پرداخته‌شده، نوآوری اگر به معنای ورود اشعار سبک یا آهنگ‌های مبتذل باشد قطعاً مردود است، گاهی اوقات آهنگ و ریتم، محتوا را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد درحالی‌که باید محتوا به‌قدری قوی باشد که هدف اقامه عزا را محقق کند.
     خوب برخی‌ها معتقدند کشتی امام حسین (ع) اسرع و اوسع بوده و باید همه افراد با هر نوع سلیقه‌ای وارد آن شوند، ظاهراً روایات نیز ناظر به این معنا است؟ این نظر با مطلبی که فرمودید چطور قابل‌جمع است؟
ببینید اصول باید در هر شرایطی حفظ شود! دراین‌باره دو طیف نظر داده‌اند؛ عده‌ای می‌گویند خیلی به محتوای عزاداری و نوع آن گیر ندهید تا شور حسینی ایجاد شود، عده‌ای نیز همانند شهید مطهری قائل به اصالت عزاداری در چارچوب مدنظر دین هستند. ما باید مبانی شهید مطهری را مورد مداقه قرار دهیم، روایات بر گریه تأکیددارند، اما گریه کردن نباید محوریت داشته باشد، دشمن به این موضوع حساس بوده و به دنبال این است که مجالس حسینی را از تعقل به احساسات ببرد که اگر به این سمت رفت دیگر حرکت‌آفرین نیست.
     سؤال دیگری نیز مطرح است که چرا بهار و اوج عزاداری، دهه اول محرم است؟
اوج واقعه کربلا در این ده روز بوده که علت آن معنای عزاداری عاشورا به معنی فریاد است. اینکه نگذارید امام به قتلگاه برود، اگر امام به قتلگاه رفت کار از کار گذشته؛ پس پیام محرم این است که باید زمینه برای به قتلگاه نرفتن امام فراهم شود، علاوه بر این در روایات نیز بر عزاداری دهه اول تأکید شده‌است.
البته بعد از دهه اول نیز عزاداری‌ها ادامه دارد. نیمی از حادثه عاشورا دفاع مقدس در کربلا بوده و پس‌ازآن انتشار و تبلیغ این دفاع است.
     اثر پرداختن رسانه‌ها به عزاداری را چگونه می‌بینید؟
در صداوسیما کم‌وبیش به این موضوع پرداخته می‌شود اما محتوایی که قائل به فلسفه قیام اباعبدالله (ع) باشد ضعیف است. رسانه‌های ما باید به کیفیت عزاداری و مسائل معرفت افزا بپردازند، مثلاً در ادارات ما لازم نیست همه‌جا را سیاه‌پوش کنند همین‌که یک بنر «سلام بر حسین» در ورودی آن اداره نصب شود و کارمندی که وارد می‌شود این را ببیند، روزش با غفلت سر نمی‌شود، این کارهای به‌ظاهر ساده اثر وضعی دارد و دشمن در پی سوءاستفاده از این قضایا است.
     خیلی ممنون از وقتی‌که در اختیار ما قرار دادید، اگر کلامی به‌عنوان نکته پایانی هست، بفرمائید.
اگر بخواهیم غفلت کنیم تاریخ تکرار می‌شود، افراد عوض می‌شوند اما تاکتیک‌ها و برنامه‌های دشمن همان است، بنابراین باید راه حسین‌ابن‌علی علیه‌السلام زنده بماند که رسانه‌ها در کنار وعاظ و مداحان در این میان نقش مهمی دارند.