در گفت‌وگو با کارشناسان حوزه شهر مشخص شد همدان در بحث زیباسازی و منظر، فاقد نشان و نماد است؛ حال آنکه بر پایه داشته‌ها، باید روی تاریخ همدان کار کرد.
زیباشناسی شهری به بررسی و تحلیل زیبایی‌های محیط‌های شهری و نحوه طراحی و بهبود آن‌ها به‌گونه‌ای که تجربه بصری و اجتماعی مثبت‌تری را برای ساکنان ایجاد کند، می‌پردازد؛ این حوزه شامل جنبه‌های مختلفی ازجمله ظاهر ساختمان‌ها، فضای عمومی، خیابان‌ها و مبلمان شهری است که دراین‌بین انتخاب رنگ‌ها، مواد و مصالح مناسب، فضای سبز، نورپردازی و توجه به تاریخ و فرهنگ محلی، ازجمله عواملی هستند که در خلق زیبایی در یک شهر، تأثیرگذار هستند.
همچنین توجه به هم‌خوانی این عوامل با نیازهای اجتماعی و زیست‌محیطی نیز ضروری است که این مهم بنا به نمادها و نشانه‌ها و هویت‌ها، از شهری به شهر دیگر، متفاوت است؛ اما تاکنون کسی به این سؤال پاسخ نداده که نشانه‌گذاری و زیبایی شهر همدان باید به چه سمتی حرکت کند و یا اینکه درحال حاضر شرایط زیباشناسی همدان چگونه است. بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع، بر آن شدیم تا در دفتر تحریریه سپهرغرب نشستی با حضور محمدرضا عراقچیان معمار و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا، حمیدرضا چتربحر مدیرگروه رشته ارتباط تصویری و نقاشی دانشگاه بوعلی‌سینا و مهندس محمد امیدقانع معاون بازآفرینی فضاهای شهری سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری همدان برگزار کنیم که در ادامه نتیجه را می‌خوانید:
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه دیرزمانی تصور می‌شد که شهرها تنها نتیجه‌ای از فناوری و علوم مهندسی هستند و به‌نوعی فاقد پایه‌های فرهنگی هستند اما با گذشت زمان و با انتشار آثار یک نویسنده اروپایی که کتابی تحت عنوان «شهر منشأ فرهنگی اجتماعی» منتشر کرد مشخص شد که شهرها و مجموعه‌های زیستی نه‌تنها برای ادامه حیات بلکه برای شکل‌گیری خود نیز به کنش‌های فرهنگی نیاز دارند، گفت: این کنش‌ها باعث تغییرات و دگرگونی‌های شکلی در شهرها شده و آن‌ها را در طول زمان متحول می‌کند.
محمدرضا عراقچیان افزود: درنتیجه می‌توان گفت که شهرها پدیده‌های فرهنگی هستند که به‌صورت هم‌زمان دارای ابعاد کالبدی و فناورانه نیز می‌شوند؛ بنابراین ساختمان‌هایی که در شهرها ساخته می‌شوند و یادمان‌هایی که در نقاط مختلف شهر به‌عنوان نماد و اِلمان قرار می‌گیرند، همگی ریشه در فرهنگ، تاریخ، هنر و مسائل اجتماعی و فرهنگی دارند.
وی با تأکید بر اینکه این اِلمان‌ها می‌توانند ارتباط بین مردم را تقویت و یا به‌نوعی ایجاد تفرقه در جامعه کنند، تشریح کرد: پس طراحی دقیق و سامان‌دهی این اِلمان‌ها امری ضروری و اساسی است.
عراقچیان ادامه داد: به‌عنوان مثال، چندسال پیش در همدان ساختمانی به‌نام آرامگاه بوعلی‌سینا ساخته شد که امروز به‌عنوان سمبل این شهر شناخته می‌شود، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که تکرار این رویکردها در آینده ممکن است باعث از دست رفتن هویت فرهنگی ما شود؛ برای نمونه نمابنای میدان آزادی تهران که پس از آن به برج میلاد و نماد این شهر تبدیل شد، هرچند الهام بخش بود، اما نتوانست عمق فرهنگ و تاریخ آن شهر را به‌خوبی نمایان کند.
وی با بیان اینکه در همدان ما بناهایی همچون آرامگاه بوعلی‌سینا و باباطاهر داریم که به‌عنوان نمادهایی دائمی شناخته می‌شوند که در فضای شهری به‌تدریج تکمیل و غنی‌ می‌شوند، اظهار کرد: علاوه‌بر این شهرداری به‌عنوان برگزارکننده مراسم‌های مناسبتی، تلاش می‌کند که نمادها و نشانه‌های فرهنگی و دینی ما را در ایام ویژه‌ای همچون نوروز، محرم و دیگر رویدادها، به نمایش بگذارد.
عراقچیان افزود: اما مسئله این است که اصطلاحی در عرصه شهرشناسی به‌نام «مزه شهر» وجود دارد که به‌نوعی طعم و حس خاصی است که یک شهر به افراد می‌دهد؛ به‌عنوان مثال، وقتی به یک شهر اروپایی وارد می‌شوید، حسی از فناوری و مدرنیته به شما منتقل می‌شود و یا اینکه حضور در شهری همچون یزد، احساس تاریخی و دیرینگی را به شما القا می‌کند. حال باید بپرسیم همدان چه مزه‌ای دارد و به چه زیبایی‌هایی می‌توانیم آن را زینت ببخشیم؟
* همدان با نمادها و نشانه‌های فرهنگی‌اش تزئین شود
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به زبان ساده، می‌توان گفت که گاهی تنها یک بو یا طعم خاص می‌تواند حس‌وحال شهری را تغییر دهد و آن را برای مردم زندگی‌بخش‌تر کند؛ درست مثل شیربرنجی که با دارچین تزئین می‌شود. همدان نیز برای اینکه هویت و زیبایی خود را حفظ کند، نیاز دارد که با نمادها و نشانه‌های فرهنگی‌اش تزئین و به نسل‌های آینده منتقل شود.
در ادامه مدیر گروه رشته ارتباط تصویری و نقاشی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز با بیان اینکه همدان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی تاریخی بالغ‌بر پنج هزار سال دارد، گفت: وجود این تمدن دیرینه نشان‌دهنده‌ جذابیت و قابل‌ زیست بودن این منطقه برای انسان‌ها است.
حمیدرضا چتربحر ادامه داد: اما متأسفانه ما تنها 700 سال ناقص از این تاریخ را مورد بررسی و معرفی قرار داده‌ایم؛ یعنی امروز از پیش از زمان بوعلی‌سینا متأسفانه هیچ نماد مادی و علمی به‌طور منسجم و روش‌مند در این شهر ارائه نشده است که نمایانگر تاریخ پنج‌هزارساله این منطقه باشد.
چتربحر با تأکید بر اینکه تلاش‌های شهرداری در جهت نمایش این تاریخ بسیار ارزشمند است اما به یک پشتوانه علمی و برنامه‌ریزی کلان نیاز داریم، اذعان کرد: برنامه‌ریزی‌های کلان عموماً از افکار و دیدگاه‌های محدود ناشی می‌شود که در آن‌ها به نظرسنجی‌ها و آسیب‌شناسی‌ها به‌طور جدی توجه نشده است.
وی با بیان اینکه اگر همدان بخواهد سیمای متفاوت و متمایزی نسبت به سایر شهرهای ایران داشته باشد نیاز به یک برنامه جامع و مانع دارد که بر پایه‌ مطالعات علمی و اجتماعی مستحکم باشد، اذعان کرد: علاوه‌بر تاریخ معاصر، هویت فرهنگی همدان در مراحل مختلف تاریخ ازجمله انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی، بسیار مؤثر بوده است؛ اما متأسفانه بسیاری از مردم از این هویت آگاهی ندارند؛ بنابراین اطلاع‌رسانی و نمایان‌سازی این نمادها در سیمای شهری، اهمیت شایان توجهی دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حوزه معماری و گرافیک باید توجه داشت که تمامی تابلوها و علائم راهنمای شهری از یک پشتوانه طراحی مشخص برخوردار باشند، تصریح کرد: ما به این فرآیند «آفرینش طراحی» می‌گوییم که باید به‌خوبی انجام شود تا هویت فرهنگی ما به‌درستی به مردم منتقل شود.
چتربحر با تأکید بر اینکه مردم باید از هویت خویش آگاه باشند و این هویت شامل داده‌ها و نشانه‌های فرهنگی است، عنوان کرد: به‌عنوان نکته‌ای کلیدی، لازم است تأکید کنم که تمامی زحماتی که دوستان در شهرداری در زمینه‌ طراحی تابلوها و نقاشی‌های دیواری انجام می‌دهند، اگر بدون پشتوانه طراحی اصولی صورت گیرد، ممکن است به تقلید صرف یا اجراهای ناهماهنگ منجر شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بر این اساس ضروری است که قبل از هر اقدامی، یک طراحی اصولی و دقیق انجام گیرد تا مجموعه‌ای یکپارچه و هویت‌ساز برای شهر فراهم شود.
در ادامه معاون بازآفرینی شهری سازمان عمران و بازآفرینی شهری شهرداری همدان نیز با اشاره به فعالیت‌های این نهاد در راستای بهسازی و درعین‌حال زیباسازی محلات و بافت قدیمی شهر همدان به‌عنوان یک بخش جدانشدنی از هویت شهر، گفت: از زمان آغاز فعالیت‌ها در حوزه بازآفرینی شهری، اقدامات اولیه‌ای را در زمینه بازارها انجام دادیم.
محمد امیدقانع با تأکید بر اینکه در پایان سال 97 موفق شدیم نخستین فاز بازآفرینی را در بحث جداره‌سازی به مرحله اجرا درآوریم، ابراز کرد: خاطرم هست که در آن زمان بدیهی‌ترین مباحث مربوط به اجرای پروژه‌ها در شهرداری چندان جدی گرفته نمی‌شد.
وی ادامه داد: با این وجود با تلاش‌های زیادی که کردیم، توانستیم یک فاز از طرح خود را به ثمر برسانیم.
امیدقانع با اشاره به اینکه در این مسیر با مخالفت‌های شدیدی از سوی مردم مواجه شدیم و بسیاری ابراز می‌کردند که مگر ممکن است شهرداری به بهسازی ساختمان‌های آن‌ها ورود کند؟ تشریح کرد: با این وجود ما مصمم بودیم تا زیبایی بصری مورد نیاز در سطح شهر را محقق کنیم.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه تا به امروز چهار فاز از پروژه‌ها به اتمام رسیده‌اند و اکنون درحال برنامه‌ریزی برای فاز پنجم هستیم.
این مقام مسئول با بیان اینکه ضمن اجرای پروژه‌ها نگاه عمومی به شهرداری به طرز چشمگیری تغییر کرده است، تصریح کرد: علاوه‌بر مردم، اکنون مناطق مختلف شهرداری به‌صورت فعال در بودجه‌ریزی‌ها به ما مراجعه می‌کنند و می‌خواهند در این راستا همکاری کنند.
امیدقانع خاطرنشان کرد: در یکی از فازها تعاملات مثبتی را با پاساژ ایران داشتیم که خود به‌صورت داوطلبانه به ما کمک کردند تا مشکلات را حل کنیم.
وی با بیان اینکه در ادامه برنامه‌ریزی‌ها در بحث جداره‌سازی با توجه به روحیه همکاری مردم از پایین‌ترین نقاط پیاده‌راه اکباتان شروع به کار کردیم و نتیجه خوبی حاصل شد، افزود: در یکی از بناهای تخریب‌شده مبلغی معادل یک میلیارد تومان از سوی مالک به این پروژه‌ها اختصاص یافت و با همکاری ما بنای مرده‌ای به یک مکان زنده و پویا تبدیل شد.
امیدقانع با اشاره به اینکه در ادامه دوباره فعالیت‌های خود را در میدان امام به‌صورت جدی آغاز کردیم، گفت: این‌بار در یک دوره فشرده با تمرکز بر کار، به دنبال این بودیم که پرونده میدان امام را در بحث مرمت تخصصی، برای همیشه ببندیم.
معاون بازآفرینی سازمان عمران و بازآفرینی شهری شهرداری همدان افزود: ما همچنین اقدامات جدی برای مرمت بازار همدان انجام داده‌ایم.
وی ادامه داد: کار مرمت هم‌زمان با حفظ بافت تاریخی بازار آغاز شده و با همکاری گسترده‌ای که با کسبه بازار داشتیم، تلاش می‌کنیم بهره‌وری اقتصادی آن‌ها را نیز بهبود بخشیم.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه برای این منظور برنامه‌هایی ازجمله تبدیل سراهای متروکه به مراکز گردشگری را در دست اقدام داریم، عنوان کرد: برای این کار مذاکراتی با مالکان این سراها داشتیم؛ برای مثال قصد داریم کاروانسرای گندمی را خریداری و به یک مجموعه چندمنظوره گردشگری تبدیل کنیم.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از پروژه‌ها گذر و یا همان محور گردشگری است که با همکاری دانشگاه و دستگاه‌های مختلف از آرامگاه باباطاهر تا آرامگاه بوعلی‌سینا را شامل می‌شود، اظهار کرد: این پروژه همچنین شامل مرمت مسجد و حمام قدیمی در محله نیز خواهد بود که در راستای احیای تاریخی و فرهنگی منطقه بسیار حائز اهمیت است.
امیدقانع افزود: درحال حاضر شهرداری همدان در تلاش است تا مسیری را طراحی کند که گردشگران بتوانند بدون خودرو از آن‌ها دیدن کنند و این امر به کم کردن ترافیک در بازار کمک زیادی خواهد کرد.
در ادامه مدیرگروه رشته ارتباط تصویری و نقاشی دانشگاه بوعلی‌سینا در پاسخ به طرح این مسئله که «در سطح شهر همدان یکی از سؤالات مهم این است که فضای هنر شهری چه جایگاهی دارد؟ شهرداری ما درک صحیحی از این فضا دارد یا خیر؟ چرا این حوزه چنین مسیر و روندی را طی می‌کند و چه دلایلی در پس آن است؟» گفت: البته باید اذعان کرد که یقیناً در این بخش زحمات زیادی کشیده شده؛ اما درعین‌حال مدیران و تصمیم‌گیرندگان در این حوزه هنوز نیازمند آگاهی بیشتر و سیاست‌گذاری منسجم‌تری هستند.
چتربحر با بیان اینکه یکی از چالش‌هایی که به چشم می‌خورد مربوط به تعداد نهادهای تصمیم‌گیرنده است، تشریح کرد: به‌عنوان نمونه، اگر امروز در شهرداری بخواهیم کار خاصی انجام دهیم، نه‌فقط یک یا دو نهاد، بلکه شاید 10 یا 12 نهاد درگیر این فرآیند هستند که هرکدام در بخش خودشان مسئولیت دارند.
وی با بیان اینکه مسئله مذکور شاید باعث طولانی‌ شدن روند اجرایی بیش از حد معمول باشد، گفت: هم‌زمان افزایش کاغذبازی و پیچیدگی‌های اداری، کار را از مسیر اصلی خود دور می‌کند؛ درنتیجه این تظاهر به تصمیم‌سازی، منجر به افزایش فاصله میان کارهای عملی و اهداف واقعی می‌شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: از طرف دیگر کمبود نظارت تخصصی و کارکردن تیم‌های غیر تخصصی، برخی فعالیت‌ها را ضعیف و بی‌اثر می‌کند که البته همین مسئله درباره بهسازی و نوسازی پیاده‌راه‌ها، خیابان‌ها و اماکن تاریخی صدق می‌کند. این درحالی است که نمونه‌های موفق زیادی در کشورهای دیگر و حتی در کشور خودمان داریم؛ بنابراین باید به سمت تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای بررسی، نظارت و اظهار نظر واقعی در حوزه هنر شهری و طراحی‌های منظر رفت.
چتربحر ابراز کرد: در این میان یکی از نقاط ضعف، سپردن کارهای گرافیکی و تابلوهای شهری به افراد یا دوستانی است که شاید علم و تخصص کافی برای انجام آن نداشته باشند. برای مثال تابلوهای فلزی ورودی کوی‌ها و محلات که گویا صرفاً به‌صورت تابلوسازی ساده انجام شده و درواقع هیچ ایده علمی و طراحی اصولی پشت آن نبوده است.
این استاد گرافیک ادامه داد: اگرچه ممکن است دوستان طراح دستمزد بالا و یا روحیات خاص خود را داشته باشند، اما در حوزه گرافیک شهری نیازمند تشکیل کارگروه‌های تخصصی هستیم که فارغ از مسائل اقتصادی و شخصی، درنهایت کمک کنند تا نهادهای تصمیم‌گیرنده بتوانند با وحدت و انسجام، پروژه‌ها را به سمت بهره‌برداری بهتر و زیباتر هدایت کنند.
چتربحر با تأکید بر اینکه یکی دیگر از موارد مهم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است، تشریح کرد: در این زمینه تأکید بر این است که فعالیت‌ها صرفاً اجرایی نباشند، بلکه دارای دید زیباشناسانه و طراحی هوشمندانه باشند؛ این مورد اهمیت زیادی دارد، زیرا نه‌تنها امکان اجرای منسجم و هماهنگ را فراهم می‌کند، بلکه باعث می‌شود که پروژه‌های شهری با استانداردهای روز دنیا همسو شوند؛ برای مثال در حوزه مرمت و احیای بافت‌های تاریخی، خیابان‌ها و معابر تاریخی باید با رعایت پروتکل‌های یونسکو و استانداردهای جهانی، طراحی شوند؛ خیابانی که در عین حفظ اصالت، منسجم و جذاب باشد.
وی با بیان اینکه اگر شهرداری این احیاها و فعال‌سازی‌های محلی را به‌عنوان نمونه در قالب خیابانی تاریخی اجرا کند مردم جذب شده و علاقه‌مند خواهند شد که پروژه‌های مشابه در سطح شهر تکرار شود، تصریح کرد: این نوع پروژه هم می‌تواند به‌عنوان یک نمونه ملی مورد استفاده گیرد و هم مردم را به مشارکت عمومی تشویق کند؛ چراکه راهی است برای کمک به مردم و همکاری آنان در ساخت‌وساز شهری.
چتربحر ادامه داد: درحال حاضر بخش زیادی از این کارها متأسفانه بدون مشورت و بدون کار هدفمند پیش می‌روند و به همین دلیل بهره‌وری و اثربخشی آن‌ها کم است.
این استاد دانشگاه افزود: باید تأکید کرد که شهرداری باید نقش متولی و سیاست‌گذار را در حوزه هنر، نما و منظر شهری ایفا کند؛ اما در عمل کمتر شاهد آن هستیم که این حوزه به‌صورت منسجم و هدفمند مدیریتی داشته باشد.
وی با بیان اینکه این ضعف نتیجه فرصت‌طلبی و نبود سیستم‌های هماهنگ و کارآمد است، اذعان کرد: اگر کار بر پایه متولی‌گری و با برنامه‌ریزی کمی و کیفی پیش رود، اثرگذاری پروژه‌های شهری بر جامعه و فرهنگ شهری، بسیار بیشتر خواهد شد و منجر به ایجاد شهرهای زیباتر و پویاتر می‌شود.
در ادامه عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز با اشاره به چالش‌های سازمان سیما و منظر و نیز سازمانی همچون بازآفرینی شهری در پرداختن به پروژه‌های مرتبط با این دستگاه‌ها، گفت: متأسفانه درحال حاضر سازمان‌ها و نهادهای مختلفی درخصوص شهر تصمیم‌گیری می‌کنند، اما این نهادها هرکدام به‌طور مستقل و بدون هماهنگی با یکدیگر عمل می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، کمیته امداد به‌تنهایی برای خود صندوق صدقات طراحی می‌کند و بهزیستی نیز به همین شکل عمل می‌کند.
عراقچیان ادامه داد: حال درنظر بگیرید که در بحث بازآفرینی یا زیباسازی شهرداری ورود کرد و پروژه‌ای را به اجرا درآورد، مسئله این است که درحال حاضر چندین سازمان در حوزه بازار فعالیت دارند و هیچ‌کدام از این نهادها با یکدیگر هماهنگی ندارند! به‌عنوان مثال، سازمان زیباسازی و سیما و منظر شهری بدون اینکه با نهادهای دیگر هماهنگ باشد، اقداماتی را انجام می‌دهد که ممکن است با اهداف سایر نهادها تضاد داشته باشد که این وضعیت موجب می‌شود کار به‌لحاظ اجرایی به‌کُندی پیش برود و درنهایت نتایج منسجمی حاصل نشود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برای رفع این مشکلات نیاز داریم تا یک شورای راهبردی سیما و منظر شهری ایجاد کنیم، خاطرنشان کرد: این شورا باید قدرت اجرایی داشته باشد و بتواند تصمیمات نهایی را به تصویب برساند.
وی ادامه داد: علاوه‌بر این، در طراحی‌های شهری باید یک طرح جامع داشته باشیم که به‌طور دقیق در مورد عدد و رقم، ارتفاع و جزئیات دیگری همچون طراحی نماها، رنگ و فونت تابلوها صحبت کند که متأسفانه درحال حاضر در طرح‌های جامع شهری، توجه کمی به این جزئیات می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نتیجه این ناهماهنگی و نبود طرح جامع آن است که برای مثال توسط سازمان بازآفرینی برخی ساختمان‌های زیبا بازسازی می‌شوند اما در عوض با استفاده از فونت‌های نامناسب و ناخوانا، هویت واقعی آن‌ها زیر سؤال می‌رود، اظهار کرد: بنابراین لازم است که تمامی عناصر شامل نام مغازه‌ها، فونت‌ها و رنگ‌ها به شیوه‌ای متناسب با هویت فرهنگی و بافت تاریخی همدان طراحی شوند تا از بلبشوی فرهنگی جلوگیری به عمل آید.
وی با تأکید بر اینکه ما در زمینه احیای بافت تاریخی باید با واقعیت‌های حقوقی موجود هم مواجه شویم چراکه متأسفانه برخی از مشکلات حقوقی مانع از این است که بتوانیم به‌راحتی اقدامات خود را انجام دهیم و در مواردی فقط دادستانی می‌تواند مداخله کند، تصریح کرد: نکته بعدی اینکه وقتی به تابلوهای راهنمای شهری در همدان نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که تعداد زیادی تابلوی اضافی وجود دارد که هیچ ضرورتی برای نصب آن‌ها نیست و تنها به شلوغی و گیج‌کنندگی فضای شهری منجر می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه آینده شهر همدان در گرو ایجاد هویتی منسجم، با برنامه‌ریزی دقیق و همکاری بین نهادهای ذی‌ربط است، خاطرنشان کرد: در بحث اصناف و احیای راسته‌بازار لازم نیست تمامی صنوف منسوخ‌شده را احیا کنیم، بلکه باید به سمت تقویت مشاغلی برویم که به هویت شهر کمک می‌کنند و درعین‌حال به نیازهای مدرن پاسخ می‌دهند؛ این تصمیمات باید بر اساس آگاهی از فرهنگ و تاریخ شهر صورت گیرد تا همدان بتواند به‌عنوان یک مقصد جذاب برای ساکنان و گردشگران شناخته شود.
در ادامه مدیرگروه رشته ارتباط تصویری و نقاشی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز با بیان اینکه در حوزه سیمای شهری و گرافیک شهری مهم است که به عوامل مؤثر در خلق زیبایی و هویت شهری توجه ویژه‌ای داشته باشیم، عنوان کرد: طراحی شهری می‌تواند نقش بسزایی در شکل‌گیری و حفظ هویت بصری و اجتماعی شهر ایفا کند.
چتربحر ادامه داد: ازجمله این عوامل، انتخاب رنگ‌های مناسب و هماهنگ، مصالح، فرم‌ها، نوع استفاده و مباحثی همچون اطلاع‌رسانی، نور، متریال و نحوه رعایت قوانین و مقررات است که آینده شهر را رقم می‌زند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی شهری در بحث زیباسازی و طراحی شهری باید نقشه راه مشخص و ملموسی داشته باشد که بتواند به نتیجه مطلوب برسد، خاطرنشان کرد: این نقشه باید مبتنی بر شناخت عمیق از شرایط فعلی شهر باشد و بتواند با بهره‌گیری از نمونه‌های موفق در شهرهایی مانند اصفهان و مشهد، استانداردها و الگوهای جامع را دربرگیرد.
وی تأکید کرد: مهم است که در این فرآیند به مطالباتی همچون سادگی، ارتباط‌پذیری، سودمندی و قابل فهم بودن توجه شود؛ چراکه این موارد جزء شاخص‌های اصلی زیبایی‌شناسی و کارآیی در طراحی شهری محسوب می‌شوند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حوزه گرافیک و طراحی شهری بحث رنگ، فرم و متریال باید به شکلی دقیق و اصولی صورت گیرد زیرا اطلاع‌رسانی صحیح نقش مهمی در انتقال مفاهیم و پیام‌ها از طریق طراحی شهری دارد، عنوان کرد: نکته این است که نباید در یک مسیر بی‌جهت اصرار کرد که همه‌چیز باید براساس نظرات ما باشد؛ زیرا گاهی نتیجه برعکس آنچه انتظار داریم، حاصل می‌شود. بنابراین در استان‌هایی مانند همدان، باید به تجربه‌های گذشته و نمونه‌های معتبر داخلی و خارجی تکیه و از نوآوری‌های بی‌پایه پرهیز کرد.
وی با بیان اینکه در این مسیر پیوستن به سبک‌های علمی و پیروی از دستورالعمل‌ها می‌تواند هم‌جهت با معیارهای آرمان‌گرایانه روند توسعه و بهبود سیمای شهر را تسهیل کند، افزود: به نظر من یکی از مهم‌ترین کارها، پیراستن و نظم‌دهی به آشفتگی‌های بصری و اجتماعی موجود در شهر است.
چتربحر ادامه داد: این کار در کنار رعایت معیارهای علمی و کاربردی، می‌تواند نتیجه مطلوب را در بلندمدت رقم بزند؛ بنابراین امیدوارم با توجه بیشتر و تمرکز بر مجموعه این عوامل، بتوانیم در آینده نزدیک سیمای شهری همدان را با رعایت معیارهای زیبایی‌شناسی و عملیاتی، به سطح مطلوب برسانیم و در مسیر توسعه پایدار شهری قرار دهیم.
وی با بیان اینکه بر نقش فرهنگ غنی و تاریخ چندهزارساله هر سرزمین به‌عنوان پایه‌ای مستحکم در شکل‌گیری هویت شهری و توسعه پایدار شهرها تأکید می‌شود، افزود: شهرهای موفق دنیا توانسته‌اند با تکیه بر اصول فرهنگی و تاریخی خود، الگویی نمونه در عرصه مدیریت شهری و طراحی منظر ارائه دهند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این اصول در بسیاری از رشته‌ها ازجمله معماری و شهرسازی به‌صورت مکتوب و مرجع‌های علمی تدوین شده‌اند و می‌توانند راهنمایی استراتژیک در روند توسعه شهرها باشند، تشریح کرد: بااین‌حال در شرایط فعلی شهر ما نیازمند در پیش گرفتن رویکردی است که از آشفتگی‌ها و بی‌نظمی‌های موجود فاصله بگیرد.
وی با اشاره به اینکه بهتر است به‌جای نگاه صرفاً سنتی و ناهمگون قضیه را کمی ساده‌تر و مدرن‌تر بررسی کنیم البته مسلماً حفظ هویت فرهنگی و تاریخی نباید فراموش شود بلکه باید آن را به شکل‌گیری هسته‌های هویتی منسجم و قابل انعطاف تبدیل کنیم تا پاسخگوی نیازهای زمان و مقتضیات معاصر باشد، عنوان کرد: بنابراین رویکرد جدید مبتنی بر تلفیق هنر، مدرنیته و عناصر فرهنگی، می‌تواند چارچوبی نوین در توسعه شهری ما باشد؛ به‌گونه‌ای که هویت ملی و فرهنگی‌ ما همچنان حفظ شده و در کنار آن، تحولات روز دنیا را نیز دربربگیرد.
در ادامه معاون بازآفرینی سازمان عمران و بازآفرینی شهری شهرداری همدان در واکنش به سؤالی در ارتباط با رویکرد شهرداری در مواجهه با محله‌های قدیمی شهر و نقش آن‌ها در هویت‌بخشی به همدان، اذعان کرد: ابتدا باید اشاره کنم که محله‌های قدیمی، در کنار محورهای هویتی شهر، نقش بسیار مهمی دارند، اما متأسفانه در برخی موارد روند بازآفرینی این محله‌ها به‌صورت نیمه‌کاره انجام شده است و هنوز جای کار زیادی دارد.
امیدقانع با بیان اینکه درحال حاضر سیاست‌هایی داریم که بر پایه شناخت تاریخ و فرهنگ محله‌ها استوار است، عنوان کرد: قصد داریم تعدادی از محلات و مناطق شاخص را براساس قصه خودشان ببینیم؛ برای مثال هر محله یک داستان، نماد یا هویت خاص دارد که می‌توان آن را به‌عنوان سمبل منطقه برجسته کرد.
وی با بیان اینکه هدف آن است که با استفاده از نمادهای فیزیکی این قصه‌ها را زنده نگه داریم و آن‌ها را در قالب الگوهای قابل تجسم و نمایش به مردم نشان دهیم، خاطرنشان کرد: درواقع قصد داریم این نمادهای شهری را در قالب اِلمان‌های سه‌بُعدی و دو‌بُعدی برجسته کنیم تا هم مردم و هم گردشگران، با هویت آن محله آشنا شده و ارزش‌های فرهنگی را درک کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که شما روی این موضوع تمرکز دارید که نمادهای مذکور هم در قالب مجسمه‌های شهری و هم با ساخت اِلمان‌های فنی و طرح‌های هنری بتوانند بازنماکننده همین قصه و هویت باشند و هدف این است که از سال آینده در سطح شهر به‌صورت برجسته و شناخته‌شده معرفی شوند، اظهار کرد: دقیقاً ما قصد داریم مجموعه‌ای از محله‌ها را هدف‌گذاری و برای هرکدام نمادی تعریف کنیم که روایتگر قصه و تاریخ آن منطقه باشد و در قالب نمادهای سه‌بُعدی و دو‌بُعدی، از طریق پروژه‌های بازآفرینی، به‌طور برجسته در سطح شهر قرار گیرند؛ برای مثال این نمادها باید نشانه‌ای از هویت و اِلمان آن محله باشند که هم در نگاه نخست بی‌نظیر و هم در نگاه‌های آگاهانه، قابل تشخیص و شناسایی باشند.
معاون بازآفرینی سازمان عمران و بازآفرینی شهری شهرداری همدان در پاسخ به این سؤال که این نمادها چه تأثیراتی می‌توانند بر هویت شهر و مردم داشته باشند؟ تشریح کرد: این نمادها درواقع نقش پُل ارتباطی میان گذشته و حال را ایفا می‌کنند؛ آن‌ها باعث می‌شوند که مردم بیشتر با تاریخ و فرهنگ محل زندگی‌ خود آشنا شوند و ارتباط عمیق‌تری با هویت شهری احساس کنند. همچنین، این نمادها می‌توانند در جذب گردشگر نقش بسزایی ایفا و شناخت ارزش‌های فرهنگی را در شهر تقویت کنند.
وی افزود: وقتی صحبت از آن می‌شود که این الگوها و نمادها در قالب اِلمان‌های سه‌بُعدی یا مجسمه‌هایی در خیابان‌ها و محله‌ها نصب می‌شوند، یعنی یک روایت تصویری و هنری از تاریخ و هویت شهر می‌شود که تأثیرگذار است.