دستاوردهای نظامی، نقطه قوت روایت ایران در رسانهها
در دوران پیچیده و پرتلاطم کنونی که خاک کشور عزیزمان مورد تعرض رژیم کودککش اسرائیل قرار گرفته و نیروهای مسلح مقتدر کشور نیز همزمان خواب را بر صهیونیستها حرام کردهاند، نقش رسانهها و مدیریت افکار عمومی در شکلدهی به روایتهای جنگی بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. تحولات اخیر در مرزهای کشور، علاوه بر بُعد نظامی، صحنه رقابتی سختی در عرصه رسانهای و روایتگری نیز به راه انداخته. در چنین شرایطی، گفتوگو با چهرههایی که در حوزه سواد رسانهای و مدیریت روایت فعال هستند، میتواند پنجرهای روشن به واقعیتهای پشت پرده و سازوکارهای اطلاعرسانی باز کند.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو در ایران، بهعنوان یکی از پیشگامان این حوزه، در گفتوگویی اختصاصی، چالشها، راهبردها و دستاوردهای رسانهای ایران در مواجهه با هجمههای روانی و اطلاعاتی دشمن را بررسی کرده است. او با نگاهی دقیق به نقش رسانههای رسمی و اجتماعی، عملکرد رسانههای معاند و مسیر حرکت روایتهای جنگی، تصویری جامع و منسجم از نبرد روایتها در صحنه داخلی و بینالمللی ارائه میدهد.
این گفتوگو فرصتی است برای درک بهتر ابعاد پیچیده جنگ رسانهای امروز، نحوه مدیریت افکار عمومی در شرایط حساس و ضرورت ایجاد ساختارهای حرفهای برای اطلاعرسانی شفاف و قوی که بتواند صدای واقعیت را به گوش جهانیان برساند.
دکتر معصومه نصیری در گفتوگویی اختصاصی با اشاره به تحولات اخیر، بر نقش تعیینکننده توانمندی نظامی کشور در شکلگیری روایت رسانهای تأکید کرد.
وی گفت: در اتفاقات اخیر، دست برتر ما در میدان نظامی، بهوضوح در شکلگیری روایت رسانهای تأثیرگذار بود. چون ما توانستیم یک عملیات بزرگ نظامی را در یک منطقه جغرافیایی که خود را بهعنوان کشور معرفی میکند، با موفقیت انجام دهیم، بهطور طبیعی روایتگری دستاوردهای این اقدام نیز در اختیار ما قرار گرفت.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو در ایران، با اشاره به هماهنگی میان اقدامات میدانی و روایتهای رسانهای افزود: وقتی در میدان دچار انفعال نشدیم، در رسانه هم منفعل نبودیم. به همین دلیل توانستیم روایت برتر را در دست بگیریم و از موضع قدرت سخن بگوییم.
نصیری در ادامه با اشاره به عملکرد رسانههای معاند و غربی گفت: هرچند رسانههای همسو با رژیم صهیونیستی از انتشار اخبار جعلی، شایعات و اطلاعات دستکاریشده ابایی نداشتند، اما واقعیتهای میدانی آنقدر برجسته بود که حتی رسانههای غیرهمسو نیز ناگزیر به پوشش آن شدند.
وی ضمن دستهبندی رسانههای غربی تصریح کرد: رسانهها را باید به چند گروه تقسیم کنیم؛ از یکسو رسانههای معتبر جهانی مانند CNN و بلومبرگ که با وجود همسو نبودن با ما، حمله نظامی ایران به اراضی اشغالی را بهصورت زنده پوشش دادند و از سوی دیگر رسانههای فارسیزبان خارجنشین که عمدتاً در اختیار رژیم صهیونیستی هستند.
این کارشناس رسانه افزود: همینکه رسانههای غیرهمسو، بهناچار واقعیتهای میدانی ما را بازتاب دادند، نشان میدهد که روایتگری ما با اتکا به دستاوردهای عملیاتی، مؤثر و نافذ بوده است.
روایت ملی، فراتر از خطوط جریانی؛ رسانهها در خط مقدم وحدت افکار عمومی
نصیری در ادامه گفتوگو با تأکید بر راهبردهای رسانهای در مواقع بحرانی، به تشریح اقدامات رسانههای داخلی در مواجهه با تحولات اخیر پرداخت.
وی، خاطرنشان کرد: در شرایط جنگی، با مجموعهای چندوجهی از راهبردهای مدیریت افکار عمومی روبهرو هستیم. رسانههای ایرانی نیز تلاش کردند تا این راهبردها را بهدرستی رعایت کنند. نخستین و مهمترین نکته، شفافیت در اطلاعرسانی بود؛ ما با پنهانکاری و سانسور مواجه نبودیم و آنچه در میدان رخ میداد، بهصورت کامل و دقیق به اطلاع افکار عمومی میرسید.
وی افزود: رسانهها نهتنها اقدامات نظامی جمهوری اسلامی علیه رژیم صهیونیستی را منعکس کردند، بلکه حتی به عملیات روانی و جنگ شناختی دشمن نیز پرداختند. از طرفی مستندها و گزارشهایی با ساختار مستند- تحلیلی، درباره دستاوردهای راداری، پهپادی، موشکی و دیگر ظرفیتهای دفاعی کشور تهیه و پخش شد تا به افکار عمومی اطمینان داده شود که نیروهای مسلح ما توان کامل دفاع از کشور را دارند.
این مدرس سواد رسانه در ادامه به نقش رسانهها در شکلدهی به روایت عمومی اشاره کرد و گفت: پرسش درباره میزان تأثیرگذاری رسانههای مستقل یا منطقهای، در شرایط فعلی باید با درک درست از وضعیت پاسخ داده شود. اکنون موضوع بر سر یک مناقشه منطقهای یا جناحی نیست؛ مسئله، مسئله ملی، تمامیت ارضی و حتی ناموس وطن است.
نصیری تأکید کرد: امروز همه رسانههایی که ذیل چارچوبهای جمهوری اسلامی و در راستای منافع ملی فعالیت میکنند، در بازتاب و هدایت افکار عمومی نقش داشتهاند. ما شاهد شکلگیری نوعی وحدت رسانهای هستیم که فراتر از جریانها و تقسیمبندیهای منطقهای عمل میکند. این همافزایی رسانهای، بازتابی از اتحاد ملی است که در این روزها بیش از هر زمان دیگری خود را نشان داده است.
نبرد روایتها در فضای مجازی؛ مقابله با روایتهای ساختگی علیه ایران
وی در بخش دیگری از گفتوگو به نقش برجسته شبکههای اجتماعی در جنگ روایتها اشاره کرد و گفت: تمرکز اصلی رسانههای معاند بر شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر و تلگرام است. در این فضاها شاهد شکلگیری روایتهای دستگاهی، ساختگی و تقدیر شدهای هستیم که علیه جمهوری اسلامی ایران طراحی شدهاند.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو در ایران، افزود: این رسانهها تلاش میکنند تصویری از جنگ ارائه دهند که موجب ناامیدی مردم و ایجاد ترس در دل آنان شود. همچنین سعی دارند رژیم صهیونیستی را مظلوم جلوه داده و حمایتهای روانی از آن داشته باشند.
نصیری درباره پاسخ ایران در فضای رسانهای تأکید کرد: ما اینبار با صداقت و شفافیت کامل، همه واقعیتها را اطلاعرسانی کرده و از ایجاد ناامیدی در میان افکار عمومی خودمان و جهان پرهیز میکنیم. صحنه بسیار واضح است و نیازی به عملیات پیچیده رسانهای نیست؛ واقعیت تجاوز و پاسخ مقتدرانه ایران به آن، بزرگترین روایت است.
وی در ادامه اظهار کرد: ما تمام توان خود را بهکار میگیریم تا دستاوردهای موشکی، پهپادی و راداری کشور را به جهان معرفی و روایتهای مخرب و دروغین را خنثی کنیم.
مقابله رسانهای؛ شفافیت ایران در برابر سانسور رژیم صهیونیستی
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو ایران، سپس به تفاوت چشمگیر سیاست اطلاعرسانی ایران و رژیم صهیونیستی اشاره کرد.
نصیری گفت: رژیم صهیونیستی تقریباً هیچ گزارش تصویری، عکس یا اطلاعرسانی شفافی ارائه نمیدهد و با سانسور شدید و حبس اخبار تلاش میکند افکار عمومی داخل و خارج از اراضی اشغالی را از واقعیت شکستهای خود دور نگه دارد.
وی افزود: در مقابل، ما مستمر در حال مصورسازی دقیق و ارائه اطلاعات روشن به افکار عمومی، بهویژه جامعه جهانی هستیم تا نشان دهیم ایران به حقِ دفاع مشروع خود پایبند است و این دفاع را بهصورت شفاف و مستند انجام میدهد.
این کارشناس رسانه ضمن تأکید بر ضرورت ساماندهی مدیریت رسانهای در مواقع بحران، گفت: بهنظر من باید یک سخنگوی رسمی جنگ و یک اتاق فرماندهی رسانهای در زمان بحران داشته باشیم تا روایتهای تخصصی حوزه نظامی بهدرستی و با دقت از طریق فرآیندهای حرفهای به افکار عمومی منتقل شود.
دهگانهای برای مدیریت رسانهای در شرایط جنگ؛ راهکارهای معصومه نصیری برای تقویت روایت ملی
نصیری، سپس نکات کلیدی و ضروری برای ارتقای عملکرد رسانهای در شرایط جنگ را مطرح کرد که میتواند جایگاه ویژهای در فضای رسانهای کشور داشته باشد.
وی در این توصیه دهگانه که بهعنوان نقشه راهی برای مدیریت افکار عمومی در بحران جنگ طراحی شده، بر ضرورت تعیین سخنگوی رسمی جنگ و تشکیل اتاق فرماندهی رسانهای تأکید کرد.
به گفته وی، وجود یک سخنگوی واحد و هماهنگ، نقش مهمی در جلوگیری از تناقض و ایجاد هراس در جامعه ایفا میکند.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو در ایران همچنین بر اهمیت تولید پیامهای مشخص به زبانهای مختلف ازجمله عبری، عربی و انگلیسی برای رساندن روایت واقعی جنگ به جهانیان تأکید کرد.
به عقیده نصیری، پیوست رسانهای به اقدامات نظامی، بدون آنکه به ضد خود تبدیل شوند، از ارکان حیاتی موفقیت در میدان رسانهای است، از دیگر نکات کلیدی این دهگانه، آموزش همگانی شهروندان درباره مواجهه با وضعیت جنگی، تدوین دستورالعمل رسانهای متناسب با شرایط جنگ و اهمیت پویشهای رسانهای آگاهیبخش و اقتدارآفرین است. ضمن اینکه در شرایط جنگ، وحدت رنگ، موسیقی و شعار باید بهعنوان نمادهای همگرایی در همه رسانهها بهکار گرفته شوند.
او به ضرورت شفافیت و صداقت در ارائه اطلاعات اشاره کرد و گفت: صداقت رسانهای باعث خواهد شد مردم به جای رسانههای معاند و دشمن، به رسانههای داخلی اعتماد کنند و فرمان اخبار در دست رسانههای ملی باشد.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانهای یونسکو ایران، با این بیان که این دهگانه بهعنوان یک چارچوب کلیدی میتواند نقش مهمی در بهبود و تقویت مدیریت رسانهای در شرایط بحرانی کشور ایفا کند و جای خالی آن در فضای رسانهای امروز بیش از پیش احساس میشود، سخنان خود را به پایان برد.
نقش کلیدی مدیریت رسانهای در نبرد روایتها و افکار عمومی
در پایان باید گفت؛ جنگ امروز تنها محدود به میدانهای نظامی نیست؛ عرصه رسانهها و فضای مجازی به یکی از جبهههای اصلی تبدیل شده که در آن روایتها، افکار عمومی و احساسات مردم به شکلی تعیینکننده شکل میگیرد. تجربه تحولات اخیر نشان داد که توانمندی نظامی بدون پشتیبانی روایتسازی قوی و مدیریت هوشمندانه رسانهای، کارآمدی خود را از دست میدهد.
در این میان، تلاشهای جمهوری اسلامی ایران در ارائه روایت شفاف، مستند و مستمر از دستاوردها و عملیات دفاعی، توانسته ضمن ایجاد وحدت ملی، افکار عمومی داخلی و بینالمللی را به سمت واقعیتها هدایت کند؛ اما از سوی دیگر، هجمه رسانههای معاند و روایتهای ساختگی در شبکههای اجتماعی، چالشی جدی برای حفظ انسجام افکار عمومی بهشمار میرود.
نکته کلیدی این است که مدیریت رسانهای جنگ، نیازمند ساختارهای منسجم و حرفهای همچون تعیین سخنگوی واحد و تشکیل اتاق فرماندهی رسانهای است تا بتواند پیامهای دقیق، هماهنگ و چندزبانه را در سطح جهانی منتشر کند؛ همچنین، شفافیت، صداقت و صدور پیامهای واحد، بهترین راهکار برای مقابله با جنگ روانی دشمن و جذب اعتماد مردم است.
همزمان، آموزش عمومی درباره شرایط جنگی و تدوین دستورالعملهای رسانهای ویژه، میتواند نقش مؤثری در کاهش اضطراب و افزایش همراهی شهروندان ایفا کند. بهرهگیری از پویشهای آگاهیبخش و همگراییبخش نیز ابزارهای مؤثر دیگری در این مسیر هستند.
بهطور کلی، این تجربه نشان میدهد که نبرد امروز، ترکیبی از توانمندی نظامی و قدرت روایتسازی است و موفقیت در هرکدام بدون دیگری، ناقص خواهد بود. مدیریت هوشمندانه و منسجم رسانهای، کلید موفقیت در این جنگ روایتها و حفظ اتحاد ملی در شرایط بحرانی است.
