حجت میان‌آبادی، در حاشیه برگزاری اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های مهندسی آب در دانشگاه زابل بیان کرد: ما باید در حوزه دیپلماسی آب تغییر رویکرد بدهیم؛ ما اصطلاحاً جعبه ابزارهای قدرت آب را نه تنها نشناخته‌ایم، بلکه تا الان استخراج هم نکرده‌ایم.

وی با بیان اینکه برای مواجهه با یک معضل، نیاز به یک جعبه ابزاری از وسایل داریم، گفت: حالا سؤال اینجاست که جعبه ابزارهای دیپلماسی آب ما در مواجهه با افغانستان چیست. اولین اقدام ضروری که باید انجام بدهیم، تعریف و مشخص کردن ابعاد مسئله هیرمند و بازسازی جعبه ابزارهای دیپلماسی است. اگر از این حالت و رویکردهای منفی دیپلماسی که صرفاً محدود به مذاکرات مقامات رسمی می‌شود، خارج بشویم می‌توانیم به حل مسائل امید داشته باشیم و گرنه در ساز و کار فعلی و صرفاً مذاکره، آن‌هم در قالب سازوکار کمیساران، بلاشک، مسئله سیستان حل نخواهد شد بلکه وضعیت نگران‌کننده‌تر هم خواهد شد.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: افغانستان برنامه احداث 19سد دیگر را روی هیرمند دارد که بخشی از آن اجرا شده و بخش دیگر در حال ساخت است، ما الان به شدت نگران اثر شدید سد بخش‌آباد روی منطقه سیستان و فراه‌رود هستیم، واقعاً اثر آن می‌تواند از سد کمال خان هم خطرناک‌تر باشد، وزارت نیرو در حال حاضر که این سد هنوز بهره‌برداری هم نشده چه کاری انجام می‌دهد و کمیساریای آب چه کاری می‌کند؟

میان آبادی تصریح کرد: محدود کردن دیپلماسی به کمیساران و ابزار حقوقی اینجاها نمایان می‌شود که در آنجا باید صبر کنید سد را بسازند و فقط واکنش نشان بدهید، در بازه‌ای که هنوز این سد تکمیل نشده چه اقداماتی می‌شد که انجام داد. از سال 1395 تا حدوداً 1399 که سد کمال خان تکمیل شد، وزارت نیرو چه کارهایی انجام داد؟ آیا صرفاً مکاتبه و اعتراض ابزار دیپلماسی است؟ با این رویکردها وضعیت سیستان به شدت نگران‌کننده است.

وی افزود: جامعه دانشگاهی یقیناً باید بتوانند بازتعریف صحیحی از مسئله برای مسئولان داشته باشند؛ نگاهی که مسئولان به هیدروپلتیک دارند، یک نگاه تکنیکال و فنی است و متأسفانه مباحث هیدروپلتیک در عمده دانشگاه‌های ما، هیچ جایگاهی ندارد، وقتی مسئله از حوزه فنی خارج می‌شود و وارد مسائل اجتماعی و امنیتی می‌شود، جامعه دانشگاهی ما برای تشخیص، تعریف و تجویز، دستش خالی است.

این پژوهشگر هیدروپلتیک و دیپلماسی آب ادامه داد: جامعه محلی، دانشگاهی، فعالان محیط زیست و مسئولان دولتی اعم از محلی استانی و ملی و رسانه‌ها، همه در این مسئله قصورهایی دارند که هیچ کدام به وظایفشان بدرستی عمل نکرده‌اند. محدود کردن دیپلماسی صرفاً به وزارت خارجه یک گزاره غلط است، در هیچ جای دنیا که در حوزه منابع آبی و دیپلماسی آب موفق بوده با این سازوکار به جواب نرسیده‌اند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: متأسفانه مسئولان سیاسی و نمایندگان مجلس در سیستان نشان دادند که از بدنه مشاوره قوی برخوردار نیستند به اسم نجات سیستان، این منطقه را به یک آزمایشگاه سیاست‌گذاری برای شرکت‌ها و پروژه‌ها تعریف کردند، انگار که سیستان به آزمایشگاه سعی و خطای سیاست‌گذاری‌ها تبدیل شده است و اینجاست که بدنه نماینده باید از نظر علمی به قدری قوی باشد که مانع تبدیل شدن سیستان به سعی و خطای پروژه‌های غلط باشد. سازوکارهایی که می‌تواند مسیر را اصلاح کند باید از طریق نمایندگان صورت بگیرد اما بخش جدی از نمایندگان استان در طول این چند دوره متأاسفانه، درست عمل نکرده‌اند و خیلی از اقداماتشان معکوس بوده است.

میان‌آبادی گفت: در یک دهه مذاکراتی که انجام شده، تعریف درستی از دیپلماسی آب نداشتیم بلکه استراتژی‌ها و رویکردهایمان در حوزه دیپلماسی آب رویکردهای بسیار بسیار قدیمی و بعضاً منسوخ شده است؛ بر این اساس لازم است دستگاه‌های اصلی حوزه هیدروپولیتیک، از جمله وزارت نیرو، وزارت جهادکشاورزی، وزارت امور خارجه و سازمان محیط زیست یک تعریف واقعی تری از ابزارهای نوین دیپلماسی ارائه بدهند و دیپلماسی را محدود به مذاکره چندمقام رسمی و برگزاری یک نشست سیاسی نکنند.