دریاچه زریوار سال 1388 به‌دلیل داشتن تنوع زیستی و گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی به عنوان پناهگاه حیات وحش به تصویب رسید و بعد از گذشت 9 سال به‌عنوان بیست و پنجمین تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر ثبت شد.
دریاچه زریوار مریوان دارای یک هزار و 200 هکتار نیزار، سه هزار و 400 هکتار پناهگاه حیات وحش و دو هزار و 300 هکتار تالاب است، براساس آخرین اطلاعات اعلام شده از سوی مسئولان محیط زیست کردستان این دریاچه دارای 14 گونه ماهی، 27 گونه پستاندار، بیش از 300 گونه پرنده و 260 گونه گیاه آبزی و چندین گونه خزنده و دوزیست است.
هرچند براساس تحقیقات دانشگاهی انجام‌شده از سوی محققان دانشگاه کردستان تعداد گونه‌های جانوری موجود در تالاب زریبار به نسبت گذشته کاهش چشمگیری داشته است و اگر اقدامات پیشگرانه سریع‌تر انجام نشود این تالاب به سرنوشت دیگر تالاب‌های خشک شده کشور دچار می‌شود.
به‌منظور بررسی مسائل و چالش‌های پیش روی تالاب زریوار 6 مهرماه سال جاری چهارمین کمیته استانی برنامه مدیریت جامع تالاب بین‌المللی زریوار به ریاست استاندار تشکیل و در آن بر مدیریت تالاب تأکید شد.
افزون بر این نخستین نشست برنامه مدیریت جامع تالاب بین‌المللی زریوار هفتم تیرماه سال جاری برگزار و در آن اولویت‌های اجرایی دستگاه‌های مسئول در اجرای اقدامات برنامه مدیریت جامع تالاب مشخص شد و امروز 9 آبان نشستی با عنوان مرور برنامه مدیریت جامع تالاب زریوار و بررسی نقش و مسئولیت دست‌اندرکاران در اجرای آن با حضور معاون طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در سنندج برگزار شد.
  شناسایی عوامل تهدید تالاب زریوار در حوضه آبریز آن
معاون طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در این نشست با اشاره به اینکه زریوار یکی از آخرین سنگرهای تالاب‌های کشور است که باید مورد حفاظت قرار گیرد، اظهار کرد: این تالاب دارای ارزش و خدمات بی‌شماری است که حفاظت از آن هم مستلزم همت جمعی است.
یوسف‌علی احمدی با بیان اینکه در حال حاضر ما تجربه دریاچه ارومیه و تالاب‌هایی همچون هامون را داریم که با بهره‌مندی از آن می‌توانیم تهدیدات تالاب زریوار را کاهش دهیم، اضافه کرد: دریاچه ارومیه به‌خوبی توسط سازمان محیط زیست محافظت می‌شد ولی آنچه منجر به خشک شدن آن شد در خارج از محدوده تحت مدیریت این سازمان روی داد.
به گفته وی در تالاب زریوار هم باید در حوضه آبریز آن باید دنبال شناسایی عوامل به خطر افتادن آن باشیم.
معاون طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، با اشاره به اینکه پنج گام طی شده که تالاب زریوار را با نگاه دیگر حفاظت کنیم، گفت: در نگاه جدید متوجه شدیم اتفاقاتی که زریوار را تهدید می‌کند کیلومترها دورتر از آن قرار دارد.
احمدی ادامه داد: گام‌های استقرار رویکرد زیست بومی در حفاظت از تالاب زریوار طی شده و اجزای برنامه مدیریت و اقدامات اولویت‌دار هم در نشست قبلی استخراج شده است و حال، ارائه ساختار و اجزای برنامه مدیریت و مرور چارچوب برنامه را مدنظر داریم.
  حذف گونه درخت پالونیا در زریبار
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان هم در این نشست با اشاره به اینکه وظیفه هر دستگاه در ارتباط با زریوار براساس برنامه مطالعات جامع مشخص شده است، اظهار کرد: با تغییرات اقلیمی و کمبود آب و خشک‌سالی‌های متوالی می‌طلبد سازمان جهاد کشاورزی با جدیت بیشتری طرح الگوی کشت را در اراضی محدوده تالاب اجرایی کند.
اقبال حمیدی با اشاره به اینکه ممانعت از کشت به شیوه سنتی و همچنین کشت محصولات آب‌بر همچون برنج تأثیر زیادی در حفاظت از تالاب دارد، افزود: در سنوات گذشته 100 هکتار از اراضی کشاورزی محدوده تالاب به کشت برنج و تنباکو اختصاص داشت و حال براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی این میزان به 37 هکتار کاهش یافته است.
وی ادامه داد: در کارگروه شهرستانی برنامه مدیریت جامع تالاب در سال جاری مصوب شد که تا پایان سال درختان پالونیا کشت شده در اطراف دریاچه حذف و گونه‌های سازگار با کم‌آبی و با تاج پوششی بیشتر جایگزین شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان از دیگر مشکلات تالاب را ورود فاضلاب روستاها به آن خواند وگفت: شرکت آب و فاضلاب استان وعده داده تا پایان سال فاضلاب سه روستای باقی مانده هم از طریق خط انتقال به تصفیه‌خانه شهر مریوان منتقل شود.
حمیدی ادامه داد: مکان‌یابی برای جمع‌آوری فضولات دامی روستاهای اطراف دریاچه، استفاده از شیوه‌های بیولوژیک برای مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی در اراضی کشاورزی منطقه و قطع آب زریبار برای استفاده در فضای سبز محوطه از سوی شهرداری از دیگر مصوباتی است که دستگاه‌های متولی موظف به اجرای آن هستند.
وی بیان کرد: به‌منظور ارائه راهکار و رفع مشکلات پیش روی تالاب زریوار از پایان‌نامه‌های دانشجویی در این رابطه حمایت مالی می‌کنیم و تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز را هم در اختیار دانشجویان قرار می‌دهیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان یکی از اولویت‌های کاری این اداره کل را برقراری ارتباط بیشتر با دانشگاه‌ها و مراکز علمی خواند و گفت: حل مشکلات محیط زیستی با کارهای علمی جزو برنامه‌های اصلی ما است و در این راستا از ظرفیت دانشگاه‌های استان استفاده خواهیم کرد.
**200 هکتار از نیزارهای زریوار طعمه حریق شد
حمیدی از دیگر مشکلات تالاب زریوار را وقوع آتش‌سوزی در آن خواند و اظهار کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 200 هکتار از نیزارهای زریبار طعمه حریق شده است.
وی ادامه داد: وضعیت تالاب زریوار به گونه‌ای است که در هنگام آتش‌سوزی دسترسی ماشین‌آلات به محدوده امکان‌پذیر نیست و تنها راهکار برای اطفای آتش در کمترین زمان استفاده از امداد هوایی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان یادآور شد: آتش‌سوزی نیزارهای زریوار همواره از سوی عده‌ای که تصور می‌کنند با این کار خود دریاچه را از شر نیزارها نجات می‌دهند یا اینکه توسط تعدادی از کشاورزان به‌منظور دخل و تصرف و گسترش سطح اراضی‌شان انجام می‌شود.
برنامه مدیریت جامع تالاب بین‌المللی زریبار به‌عنوان یک سند بالادستی در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و کمیته ملی تالاب‌های کشور مصوب شده است و همه دستگاه‌های مرتبط موظف به رعایت و عمل به آن هستند.
تعیین حریم اکولوژیکی تالاب، انجام مطالعات گونه‌های غیر بومی و مهاجم ازجمله اقداماتی است که دانشگاه کردستان مسئول اجرای آن است و شرکت آب منطقه‌ای استان هم موظف به تعیین و اجرای حریم کیفی تالاب، مطالعه و تعیین حریم کمی و کیفی تالاب و همکاری در ساماندهی استقرار کاربری‌ها در حوضه آبریز دریاچه شده است.
جهاد کشاورزی هم موظف به آموزش و ترویج کشاورزان منطقه، مدیریت مصرف بهینه منابع آب و برقراری مشوق‌ها و محدودیت‌ها برای کودها و سموم شیمیایی شده است.
علاوه براین نهادها چندین دستگاه دیگر ازجمله اداره کل منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی و صداوسیمای مرکز کردستان، هواشناسی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مسئول اجرای اقدامات برنامه مدیریت جامع تالاب زریوار هستند.