از دامنههای بقراطی تا بازارچه رزن؛ بازگشت گردشگری فراموششده به مسیر رونق
اگر ایران را همچون تابلویی عظیم از رنگ و زندگی بنگریم، رزن بیتردید بخش درخشان و نادیده این تصویر است؛ شهری که در دامان همدان آرمیده اما هنوز بسیاری از علاقهمندان گردشگری نامش را با حیرت و پرسش میشنوند. در لابهلای تپههای فیروزهای و دشتهای سرسبز آن، چشمههای زلال میجوشند، خانههایی با تاریخ نفس میکشند و ستونهایی باستانی از هزاران سال پیش همچنان استوارند تا روایت کنند از گذشتهای پرشکوه و زمینی که رازهایش را آسان بر کسی فاش نمیسازد.
رزن، سرزمین تنوع و تداوم است؛ هر وجب خاکش ترکیبی از طبیعت و تاریخ است. روستای خنجرآباد، زیر سایه درختان و صدای پرندگان، بوی گیاهان دارویی را در هوا میپراکند؛ مسجد بابانظر با ستونهای چوبی خود، ردپایی از ایمان مردمان گذشته را نگه داشته و خانه ملاعلی معصومی همدانی در سکوت خشتی خود، بازگوکننده روزهایی است که علم و اندیشه، از همین خاک به آسمان برخاست. در رزن، هر سنگی چون ورق کتابی است و هر نسیم، حامل قصهای قدیمی.
در امتداد این روایت، بقعههای مقدسی چون امامزاده هود (ع) و اظهر بن علی (ع)، روح معنوی شهر را زنده نگه داشتهاند و مناطق طبیعی چون بقراطی، پناهگاهی برای پرندگان آزاد و گیاهان دارویی کمیاب شدهاند. جایی که زمین آرام است اما زیر پوستش حیات میجوشد. رزن تنها یک مقصد گردشگری نیست؛ منظومهای از فرهنگ، درایت و پیوند انسان با طبیعت محسوب میشود.
این شهرستان که با دشتهای فراخ و جاذبههای تاریخی و طبیعی خود میدرخشد، امروز بهواسطه ظرفیتهای گستردهاش در مسیر رونق گردشگری و توسعه بوم گردشگری (اکوتوریسم) قرار گرفته و چشمانداز آن میتواند الگویی از همزیستی طبیعت، تاریخ و انسان باشد.
برای اطلاع از آخرین وضعیت حوزه گردشگری این شهرستان با رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رزن گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید:
علی فتحیان راسخ گفت: چشمه آب گرم رزن که قبلاً با نام چشمه «آب گرم خماجین» در کنار روستای خمیگان ثبت شده بود، اکنون تقریباً خشک شده است. این چشمه کوچک، به اندازه یک فضای دو در دو متر بود و مردم محلی به خاصیت درمانی آن باور داشتند. با این حال، آزمایشها نشان دادند که ترکیبات درمانی مورد انتظار در آن وجود ندارد. متأسفانه سالهای گذشته توجهی به احیای این میراث طبیعی که ثبت ملی هم شده بود، نشد. اما امروز، رویکرد گردشگری رزن کاملاً به سمت توسعه پایدار و تجربهمحور تغییر کرده است.
وی افزود: تمرکز ما در حال حاضر روی منطقه گردشگری بقراطی است. این منطقه کوهستانی دارای تنوع گیاهی دارویی فوقالعادهای است. در گذشته بیش از 160 گونه گیاهی در این منطقه رشد میکرد، اما طی سالیان اخیر حدود 80 گونه از بین رفته و اکنون 82 گونه باقی مانده. میراث فرهنگی با همکاری منابع طبیعی، اقداماتی را برای حفظ و احیای این گونهها آغاز کرده است. همچنین، بخشی از جاده دسترسی به بقراطی هموار و مخلوطریزی شده تا گردشگران بتوانند به سادگی از این طبیعت بهشتی دیدن کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رزن با اشاره به اینکه این کوه در 6 کیلومتری روستای بابانظر قرار دارد، ادامه داد: در همین راستا، طرحهایی برای آموزش و فرهنگسازی میان اهالی منطقه آغاز شده، هدف این است که با آموزش مردم از برداشت بیرویه و تخریب پوشش گیاهی جلوگیری شود و مسیر طبیعتگردی و بومگردی جایگزین روشهای سنتی شود.
فتحیان راسخ از برنامه ساخت مستند کوه بقراطی با همکاری مستندنگاران خبر داد و افزود: همچنین اساتید دانشگاه در حوزه گیاهان دارویی برای بررسی علمی گونههای موجود دعوت شدهاند تا پایگاه دانشی این منطقه تثبیت شود.
وی در بخشی دیگری از این گفتوگو، اذعان کرد: رازیانه که بیش از 95 تا 97 درصد تولید ملی کشور را به خود اختصاص داده، کشت اصلی آن در این شهرستان، بهویژه در روستای سلطانآباد صورت میگیرد.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رزن از ثبت ملی آیین شکرگزاری برداشت رازیانه خبر داد و گفت: پس از ارسال پرونده به وزارتخانه، رزن نخستین شهری خواهد بود که آیین برداشت و شکرگزاری رازیانه را به نام خود ثبت میکند.
فتحیان راسخ افزود: با پیگیری نماینده شهرستان، تشکیل تعاونی کشاورزان رازیانه و ایجاد صنایع تبدیلی و بستهبندی در دستور کار است تا صادرات محصول بهصورت فرآوریشده انجام شود نه خام، این امر میتواند به توسعه گردشگری روستایی نیز کمک کند.
وی در ادامه، از پیشرفت پروژههای زیرساختی خبر داد و گفت: بازارچه صنایع دستی شهرستان رزن با مشارکت شهرداری در مرحله اجرای ستونها قرار دارد و دو میلیارد تومان اعتبار ملی توسط نمایندگان مجلس برای آن تخصیص یافته است. همچنین، طراحی مشابهی برای شهرهای قُروهدرگزین و دمق در دست اقدام است که پیشبینی میشود اعتبارات مشابهی نیز برای آنها اختصاص یابد.
وی به کلنگزنی هتل سهستاره دمق با زیربنای سه هزار و 700 متر مربع اشاره کرد و آن را گامی در مسیر جذب گردشگران داخلی و ملی دانست.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان رزن تأکید کرد: شهرستان رزن و قُروهدرگزین دارای بناهای تاریخی متعددی در فهرست احیای میراث فرهنگی هستند، ازجمله حمام تاریخی نظامآباد و درجزین، خانه آقازاده، و فضاهای دستکند تاریخی سهطبقه با قدمت میترائیسم.
به گفته فتحیان راسخ، فرمانداران این دو شهرستان با نگاهی روشن، اعتبارات قابل توجهی برای مرمت و کاوش این دستکند اختصاص دادهاند تا مسیر توسعه رزن از گردشگری تاریخی و طبیعی عبور کند.
وی در جمعبندی سخنان خود تأکید کرد: رزن امروز بیش از هر زمان دیگر آماده بازتعریف گردشگریست؛ دشتهای رازیانه و کوههای دارویی بقراطی، همه میتوانند در کنار یکدیگر تصویری نو از گردشگری خلاق و تجربهمحور بسازند؛ تصویری که زمینهساز شکوفایی اقتصادی و فرهنگی شهرستان خواهد بود.
*چشمههایی که خاموش شدند تا مفهوم گردشگری در رزن بیدار شود
مرگ تدریجی چشمه آب گرم خماجین، فقط خاموش شدن یک جریان طبیعی نیست؛ نشانه خاموشی یک فرصت اقتصادی و فرهنگی برای شهرستانی است که در بطن خاکش انرژی، حیات و تاریخ موج میزند. بیتوجهی سالهای گذشته، ناشی از نبود نگاه منسجم مدیریتی و فقدان برنامهریزی کلان در حوزه گردشگری بوده است. چشمهها اگرچه ممکن است از دل زمین خشک شوند، اما چشمههای توسعه در ذهن مدیران میتوانند همچنان بجوشند.
واقعیت این است که روزی رزن میتوانست با همین چشمهها و ظرفیتهای طبیعیاش، به مقصد درمانی و گردشگری غرب کشور بدل شود، اما مسیر سرمایهگذاری و برنامهریزی به سمت دیگری رفت؛ زیرساختی ساخته نشد، مطالعاتی که بهروز نشد و طرح احیا به مرحله اقدام نرسید. در نبود این پیوستها، چشمه هم خاموش شد و با آن، یک فرصت معرفی ملی نیز از دست رفت.
اما هنوز دیر نشده؛ امروز چشمانداز تازهای در حال شکلگیری است. از کوه بقراطی و گیاهان دارویی آن تا جشنواره رازیانه و بازارچههای صنایع دستی، همه نشانههایی از بازگشت نگاه توسعهمحور به گردشگری رزناند. آینده این شهرستان نه در خامفروشی محصولات کشاورزی، بلکه در فروش تجربه، طبیعت و زیست بوم اصیل آن است.
اگر مسیر اداره میراث فرهنگی و دستگاههای محلی به سمت بومگردی و گردشگری خلاق تثبیت شود، اگر جادهها، اقامتگاهها و ظرفیت آموزش محلی تقویت گردد، رزن میتواند از حاشیه نقشه گردشگری کشور به مرکز توجه ملی بازگردد. چشمهها شاید حالا بیصدا باشند، اما اگر ارادهای پایدار و برنامهای واقعی در کار باشد، میتوان صدای جوشش جدیدی را از دل این دشت شنید، جوشش دوباره توسعه.
