پوست، به‌عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن، نقش حیاتی در محافظت از بدن در برابر عوامل خارجی دارد و مو نیز نه‌تنها یک جنبه زیبایی‌شناختی دارد، بلکه نشان‌دهنده سلامت درونی است. برای مراقبت اصولی از آن‌ها، شناخت مواد مؤثر، روش‌های صحیح نگهداری و انتخاب محصولات مناسب ضروری است.
رسانه‌ها، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات، تأثیر عمیقی بر درک افراد از زیبایی داشته‌اند. با نمایش تصاویر ویرایش‌شده و غیرواقعی از پوستی بی‌نقص و مویی درخشان، استانداردهای غیرقابل دسترسی را ترویج می‌دهند که می‌تواند منجر به کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش اضطراب نسبت به ظاهر شود. بسیاری از این تصاویر با کمک نرم‌افزارهای گرافیکی مانند فتوشاپ ایجاد می‌شوند و حتی سلبریتی‌ها در زندگی واقعی چنین پوست و مویی ندارند.
از سوی دیگر، رسانه‌ها می‌توانند نقش آموزشی نیز ایفا کنند. صفحات معتبر سلامت و زیبایی، متخصصان پوست و مو و محتوای علمی می‌توانند آگاهی مردم را درباره مراقبت‌های صحیح افزایش دهند. کلید تشخیص محتوای مفید از تبلیغات گمراه‌کننده، تکیه بر منابع معتبر و تحقیقات علمی است.
در همین خصوص در گفت‌وگویی با متخصص پوست، مو و زیبایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و معاون آموزش و پژوهش گروه پوست دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله به بررسی تأثیر رسانه‌ها بر تصورات زیبایی، مواد ضروری برای سلامت پوست و راهکارهای عملی برای مراقبت از آن‌ها می‌پردازیم که به شرح زیر است.
دکتر سید مسعود داوودی در پاسخ به این پرسش که آیا محصولات تقویتی پوست که در رسانه‌ها تبلیغ می‌شوند، تأثیر علمی دارند؟ بیان کرد: برخی از این محصولات بر پایه ترکیبات علمی مانند رتینول، هیالورونیک اسید، نیاسینامید یا ویتامین C فرموله می‌شوند و مطالعات، اثربخشی آن‌ها را تأیید کرده‌اند. با این حال، بسیاری از تبلیغات با ادعاهای اغراق‌آمیز و اغلب غیرواقعی همراه هستند.
وی مطرح کرد: نکته مهم اینکه صرف وجود این مواد (رتینول، هیالورونیک اسید، نیاسینامید یا ویتامین C) در محصول کافی نیست، بلکه غلظت، فرمولاسیون و روش تهیه محصول نیز تعیین‌کننده اثربخشی آن است. ممکن است برخی محصولات باوجود داشتن مواد مؤثر، به‌دلیل فرمولاسیون نادرست، تأثیر مورد انتظار را نداشته باشند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله در پاسخ به اینکه معیار علمی برای تأیید اثربخشی یک محصول تقویتی پوست چیست؟ توضیح داد: مطالعات بالینی که در مجلات معتبر علمی منتشر شده‌اند، معیار اصلی اثربخشی این محصولات هستند. این مطالعات باید مطابق با استانداردهای کشورهای معتبر باشند و با مؤلفه‌هایی مانند آبرسانی، کلاژن‌سازی یا کاهش لک‌ها با ابزارهای تخصصی اندازه‌گیری و تأیید شوند.
دکتر داوودی با بیان اینکه صرفاً ادعای وجود ترکیبات فعال (مانند مواد گیاهی) بدون پشتوانه مطالعاتی معتبر، قابل قبول نیست افزود: همچنین، برخی مواد ممکن است عوارضی داشته باشند که استفاده از آن‌ها را محدود کند.
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان تبلیغات گمراه‌کننده را تشخیص داد؟ تصریح کرد: تبلیغات گمراه‌کننده معمولاً با ادعاهای غیرواقعی مانند «اثر معجزه‌آور» همراه هستند. همچنین، بیشتر اطلاعات دقیق درباره مواد تشکیل‌دهنده، غلظت و فرمولاسیون ارائه نمی‌شود. برخی از این محصولات با تأییدیه‌های غیرمعتبر از سوی پزشکان یا مؤسسات غیرمرجع همراه هستند. کلید تشخیص غیرواقعی بودن این محصولات، ادعاهای بزرگ و غیرمستند آن‌هاست.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله در پاسخ به اینکه عوارض جانبی یا حساسیت‌های پوستی این محصولات چیست؟ بیان کرد: ترکیباتی مانند رتینول، اسیدهای میوه یا مواد معطر ممکن است در برخی افراد باعث حساسیت، قرمزی، خشکی یا التهاب پوست شود.
داوودی با بیان اینکه مواد نگهدارنده و رنگ‌های موجود در این محصولات می‌توانند حساسیت‌زا باشند خاطرنشان کرد: مواد نگهدارنده برای افزایش ماندگاری محصول استفاده می‌شود، اما گاهی خود این مواد عامل اصلی حساسیت‌های پوستی هستند.
وی در پاسخ به اینکه چه افرادی باید در استفاده از این محصولات احتیاط کنند؟ ادامه داد: افراد با پوست حساس یا مبتلا به اگزما، زنان باردار (به‌ویژه در مورد محصولات حاوی رتینول یا اسیدهای قوی) و یا افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند (به‌دلیل احتمال افزایش حساسیت پوستی) قبل از مصرف، باید با پزشک خود مشورت کنند.
این متخصص پوست، مو و زیبایی با اشاره به جذب پوستی ترکیباتی مانند کلاژن، هیالورونیک اسید و ویتامین‌ها افزود: در کلاژن مولکول‌های آن بزرگ هستند و جذب پوستی ندارند، هرچند ممکن است کیفیت کرم را بهبود بخشند، در هیالورونیک اسید به‌عنوان یک اسید میوه با مولکول‌های کوچک، تا حدی به لایه‌های عمقی پوست نفوذ می‌کند و در آبرسانی مؤثر است و ویتامین C در صورت فرمولاسیون پایدار می‌تواند جذب پوست شود و در روشن‌سازی و جوان‌سازی پوست نقش داشته باشد.
وی در پاسخ به اینکه نقش رسانه‌ها در ترویج باورهای نادرست چیست؟ تأکید کرد: متأسفانه در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها، تبلیغات فاقد پشتوانه علمی با ادعاهای اغراق‌آمیز درباره پیشگیری از پیری یا درمان بیماری‌های پوستی دیده می‌شود. برخی اینفلوئنسرها بدون تخصص کافی، صرفاً برای درآمدزایی، این محصولات را تبلیغ می‌کنند که می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
وی در خصوص اینکه آیا استفاده طولانی‌مدت از این محصولات عوارض یا وابستگی ایجاد می‌کند عنوان کرد: برخی محصولات (مانند کرم‌های حاوی کورتون) در کوتاه‌مدت پوست را شاداب نشان می‌دهند، اما استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند باعث نازک شدن پوست، قرمزی، جوش‌های چرکی یا ترک‌های پوستی شود.
این متخصص پوست، مو و زیبایی همچنین افزود: ممکن است پوست به برخی مواد مقاوم شود و اثر آن‌ها کاهش یابد. توصیه می‌شود قبل از مصرف طولانی‌مدت، با پزشک مشورت شود.
داوودی در پاسخ به این پرسش که آیا محصولات طبیعی می‌توانند جایگزین این محصولات شوند؟ توضیح داد: بله، تغذیه سالم مثل مواد غذایی حاوی امگا 3، امگا 6، ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و غذاهای دریایی در شاداب نگه داشتن پوست مؤثر هستند.
وی با بیان اینکه خواب کافی یا خواب عمیق شبانه در کلاژن‌سازی مؤثر است ادامه داد: محافظت پوست از تابش مستقیم آفتاب و پرهیز از استرس، سیگار و الکل از پیری زودرس و سرطان پوست جلوگیری می‌کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله توصیه کرد: قبل از خرید محصولات پوستی با متخصصان مشورت کنید، چراکه نوع پوست افراد متفاوت بوده و محصولی که برای یک نفر مؤثر است، شاید برای دیگری مضر باشد، لازم به ذکر است که نتایج استفاده از محصولات تقویتی معمولاً پس از چند هفته ظاهر می‌شود پس تحت تأثیر تبلیغات غیرعلمی شبکه‌های مجازی قرار نگیرید و همواره از منابع معتبر اطلاعاتی بهره ببرید.
در عصر حاضر، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با بمباران تبلیغات محصولات تقویتی پوست و مو، تصویری ایده‌آل اما غیرواقعی از زیبایی ارائه می‌دهند. این تبلیغات که اغلب با ادعاهای اغراق‌آمیز مانند تأثیر معجزه‌آسا در یک هفته یا پوستی بدون نقص همراه هستند، نه‌تنها استانداردهای غیرقابل دسترسی را ترویج می‌کنند، بلکه پیامدهای عمیقی بر سلامت روان و اعتمادبه‌نفس افراد دارند. بسیاری از این تصاویر با کمک نرم‌افزارهای ویرایشی مانند فتوشاپ ساخته می‌شوند که حتی مدل‌ها و سلبریتی‌ها هم در زندگی واقعی چنین پوستی ندارند.
تأثیر این تبلیغات گمراه‌کننده فراتر از القای حس نارضایتی از ظاهر است؛ آن‌ها می‌توانند به رفتارهای پرخطر مانند استفاده نادرست از محصولات، آزمایش روش‌های غیرعلمی و حتی آسیب‌های جبران‌ناپذیر پوستی منجر شوند. مطالعات نشان داده‌اند که مواجهه مداوم با این استانداردهای غیرواقعی، به‌ویژه در نسل جوان، با افزایش اضطراب، کاهش عزت‌نفس و اختلالات روانی مانند وسواس نسبت به نقص‌های ظاهری مرتبط است.
از سوی دیگر، بازار محصولات تقویتی پوست به یک صنعت میلیاردی تبدیل شده که گاه سلامت مصرف‌کننده را فدای سود بیشتر می‌کند. برخی از این محصولات حاوی مواد مضر یا با فرمولاسیون نادرست هستند و عوارضی مانند حساسیت‌های شدید، قرمزی و حتی پیری زودرس پوست را به‌دنبال دارند. با این حال، جذابیت تبلیغات و فشار اجتماعی برای دستیابی به زیبایی ایده‌آل، بسیاری را به سمت مصرف بی‌رویه این محصولات سوق می‌دهد.
در چنین فضایی، ضروری است که جامعه با آگاهی‌بخشی علمی، از تأثیرات مخرب این تبلیغات بکاهد. آموزش سواد رسانه‌ای برای تشخیص محتوای واقعی از غیرواقعی، ترویج استانداردهای متنوع زیبایی و تشویق به مراقبت‌های پوستی مبتنی بر علم، می‌تواند راه‌حلی برای این چالش باشد. به‌ویژه که زیبایی واقعی ریشه در سلامت جسم و روان دارد، نه در تبلیغات فریبنده یا محصولات زودبازده. در نهایت، پذیرش تنوع طبیعی پوست و مو و تمرکز بر مراقبت‌های پایه مانند تغذیه سالم و محافظت از آفتاب، کلید دستیابی به سلامت پایدار است.