شهرستان نهاوند به‌دلیل برخورداری از آب و هوا و اقلیم خوب، محل مناسبی جهت کشت و پرورش گردو است. شهرستان نهاوند از لحاظ کیفیت تولید گردو رتبه دوم را پس از شهرستان تویسرکان در استان همدان دارد به طوری که سالانه به طور میانگین حدود 10 هزار تن گردوی خشک از این شهرستان برداشت می‌شود.

در واقع این شهرستان از مهم‌ترین قطب‌های تولیدکننده گردو در استان همدان است و انواع مختلف این محصول باغی ازجمله گردوی پوست‌کاغذی با درجه کیفی بالا به‌صورت عمده در این منطقه تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.

در این بین به گفته کارشناسان مهم‌ترین خصوصیت گردوی نهاوند پوست نازک و به اصطلاح کاغذی آن، مغز پر و سفید همچنین طعم بسیار عالی آن است که سبب شهرت آن شده به طوری که گردوی این شهرستان در کنار گردوی تویسرکان به‌دلیل مرغوبیت بالا ازجمله گردوهای صادراتی استان و کشور به‌حساب آمده و همواره متقاضیان بسیاری خصوصاً در بین تجار دارد.

طبق آخرین‌خبرهای منتشرشده از سوی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان طی سال جاری از باغ‌های شهرستان نهاوند بالغ بر چهار هزار تن گردو برداشت شده این در حالی است که در برخی از سال‌ها میزان برداشت این محصول در شهرستان به 10 تا 11 هزار تن هم می‌رسد.

جالب‌تر اینکه از مجموع 13 هزار و 500 هکتار باغ‌های شهرستان نهاوند چهار هزار هکتار زیر پوشش کشت گردو قرار دارد که سه هزار و 500 هکتار آن بارور است‌.

ازسوی دیگر با توجه به کیفیت خوب محصول برداشتی این شهرستان بخش‌هایی از گردوی تولیدی به‌صورت مغز خشک به کشورهای همسایه صادر می‌شود که می‌تواند صرفه اقتصادی این محصول را برای کشاورزان بالا ببرد.

در این بین آنچه مسلم است اینکه یقیناً اصلاح نژاد درختان گردو به‌عنوان یکی از راهکارهای ارتقای کیفیت محصول گردو در افزایش بهره‌وری و میانگین تولید در شرایط فعلی کشور مؤثر واقع شود.

بر این اساس به گفته مدیران مربوطه طی چندین مرحله در سال‌های گذشته عملیات سرشاخه‌کاری و پیوندک گردو با روش فرانکت و چندلر بر روی حدود چهار هزار و 500 اصله درخت گردو با هدف پوست نازکتر و مغز سفیدتر شدن گردو به‌عمل آمد که با استقبال خوب کشاورزان مواجه شد.

این در حالی است که به گفته علی مروت‌امیری سرپرست پیشین جهاد کشاورزی این شهرستان، آفت کرم خراط در سطح 45 درصد باغات استان به ثبت رسیده که کیفیت و میزان تولید را با کاهش مواجه می‌کند.

بر این اساس با توجه به جایگاه این شهرستان در تولید این محصول باغی برآن شدیم تا در گفت‌وگو با دوتن از دهیاران روستاهای شهرستان نهاوند از آخرین وضعیت باغات این شهرستان اطلاعاتی کسب کنیم که در ادامه می‌خوانید:

دهیار روستای تکه با بیان اینکه این روستا با جمعیت 850 نفری در هشت کیلومتری بخش مرکزی نهاوند به سمت جاده بروجرد قرار گرفته، گفت: اغلب اراضی باغی این روستا را باغ‌های گردو و سیب تشکیل داده‌اند.

محسن پیرزادی عنوان کرد: سالانه بیش از 10 تن گردو با ارقام مختلفی ازجمله گردوی پوست نازک، سوزنی و معمولی از باغ‌های این روستا تولید و برداشت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بخش اعظمی از گردوی تولیدی به‌صورت تر و بخشی نیز به‌صورت خشک به‌فروش می‌رسد، گفت: متأسفانه فضای فروش محصول به‌صورت واسطه‌گری است.

وی با تأکید بر اینکه بخش اعظمی از محصول توسط واسطه‌ها از استان‌های مرزی کردنشین خریداری می‌شود، افزود: در حوزه اصلاح نژاد نیز باغسازی‌های جدید از طرق ارقام اصلاح‌شده به لحاظ باردهی پاسخگویی مناسبی داشته اما سرشاخه‌کاری ثمره مناسبی نداشته به طوری که در نمونه‌های اجرای این طرح روی درختان کهنسال شاهد کاهش باردهی هستیم بنابراین از اجرای طرح استقبال خوبی نمی‌شود.

دهیار روستای تکه با تأکید بر اینکه متأسفانه علاوه بر خشک‌سالی که تأثیر بسیاری در کاهش باردهی و کیفیت محصول داشته، طی چند سال اخیر درختان گردوی روستا دچار بیماری شده‌اند که برگ درختان را قرمز می‌کند، گفت: تعدادی از باغداران با ارائه نمونه خواهان رسیدگی به این موضوع از طریق جهاد کشاورزی شهرستان شدند.

پیرزادی با ابراز اینکه یکی دیگر از مشکلات آبیاری سنتی است، افزود: بیش از 50 سال است که باغ‌ها و اراضی کشاورزی این روستا با مشکلات کم‌آبی مرتبط با نهری بودن آبیاری، دست و پنجه نرم می‌کنند؛ حال آنکه سال‌ها است پروژه ساماندهی و کانال‌کشی در اراضی و باغ‌ها به‌صورت نیمه‌کاره رها شده است.

دهیار روستای طائمه نیز با اشاره به اینکه فرایند اصلاح نژاد و استفاده از ارقام اصلاح‌شده طی چند سال اخیر در باغ‌های گردوی روستا رونق گرفته افزود: اگر باغ‌ها دچار سرمازدگی نشوند به لحاظ باردهی شرایط فوق‌العاده است.

یوسف کاویانی با تأکید بر اینکه روستای «طائمه» در 20 کیلومتری محور نهاوند- فیروزان قرار گرفته اذعان کرد: شغل بیشتر اهالی این روستا کشاورزی و دامداری است حال آنکه این روستا دو نهر آب برای مصارف کشاورزی و باغی دارد که توسط جهاد کشاورزی نقشه‌برداری شده اما هنوز برای کانال‌کشی آن اقدامی را شاهد نیستیم.

وی با ابراز اینکه طی چند سال اخیر با توجه به خشک‌سالی شرایط باغ‌هایی که از این رودها تغذیه می‌کنند مناسب نیست زیرا بخش اعظمی از آن طی مسیر هدر رفته و چیزی به پای درختان نمی‌رسد گفت: طی چند سال اخیر تعداد درختان دچار خشکی شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه گردوی برداشت‌شده از باغ‌های این روستا توسط واسطه‌‌ها خریداری می‌شود گفت: مسئله این است که کیفیت محصولات باغ‌های این روستا به حدی بالاست که حتی خریدارانی از شهرستان تویسرکان برای خرید به اینجا مراجعه می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه یقیناً استقرار صنایع فرآوری و بسته‌بندی مناسب در معرفی جایگاه گردوی نهاوند تأثیرگذار خواهد بود گفت: خوشبختانه در حال حاضر یک واحد پوست‌کنی و بسته‌بندی در روستا بخشی از محصول اهالی را خریداری کرده و در تعامل با باغداران تویسرکانی نسبت به فروش محصول اقدام می‌‌کنند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد امروز علیرغم ظرفیت بالای باغات نهاوند در محصول گردو دو مشکل آبیاری سنتی و فروش محصول به دلالان، اصلی‌ترین مشکل است حال آنکه در حوزه فروش محصول به دلالان متناسب با تجارب موجود در شهرهایی همچون آذربایجان غربی و شرقی در عرصه فرآوری محصولات باغی، ایجاد این صنایع در بلندمدت و کوتاه‌مدت منفعت‌های بسیاری برای کشاورزان خواهد داشت و گسترش این صنعت باعث تثبیت سطح درآمد و افزایش سود باغ‌دار می‌شود.

علاوه‌ بر این‌ شرایطی فراهم خواهد شد که در زمان افزایش تولید محصولات و کاهش تقاضا برای تولیدات خام، مانع از ضایع شدن آن و نوسانات منفی قیمت می‌شود؛ این در حالی است که این ‌روزها در نبود صنایع تبدیلی، دسترنج باغ‌داران نهاوندی توسط دلالان به تاراج می‌رود.

از سوی دیگر بالا رفتن ارزش‌افزوده متناسب با ایجاد صنایع علاوه ‌بر توانمند کردن شهرستان به‌طور غیر مستقیم، باغ‌داران را جهت توسعه بخش کشاورزی ترغیب می‌کند و در درازمدت منافع آن‌ها را تثبیت کرده و تداوم می‌بخشد. اما متأسفانه با وجود وعده‌ها، همچنان قطب تولید میوه و محصولات باغی استان همدان در این بخش پیشرفت چندانی نداشته که همین امر صدماتی را متوجه ساختار اقتصادی روستاها و در پی آن شهرستان کرده، به‌گونه‌ای که در حال حاضر محصولات باغی به‌صورت خام و فرآوری‌نشده از طریق دلالان به فروش می‌رسد حال آنکه با رونق و توسعه صنایع کشاورزی و مطابقت تولید با استاندارد‌های جهانی، می‌توان بازار‌های صادراتی بهتر و ارزش‌افزوده بیشتری را به‌دست آورد؛ بنابراین برای رسیدن به این هدف نیازمند ارائه تسهیلات اعتباری بیشتر و هماهنگی آن با نیاز‌های موجود در بازار و استفاده از فناوری‌های تولید برای تطابق تولیدات با استاندارد‌ها هستیم و ضرورت دارد دولت تسهیلات بیشتر و ارزان‌قیمتی برای سرمایه‌گذاری و ایجاد انگیزه فعالیت در این عرصه اختصاص دهد.

از طرفی در حوزه تأمین آب پایدار نیز با توجه به فراهم بودن نعمت خدادادی جاری بودن رودها در مسیر اراضی باغی شهرستان نهاوند به‌نظر می‌رسد لوله‌کشی شاید به نظر برسد در کوتاه‌مدت نیاز مند تخصیص اعتبار بالایی از سوی دولت است اما در درازمدت امنیت تولید را در شهرستان به‌دنبال خواهد داشت که یقینا ًتوسعه پایدار را برای نهاوند رقم می‌زند.