یکی از عوامل مؤثر در گزینش سبک زندگی، یادگیری و تلقین است.

سبک زندگی، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان است. درست‌تر آن است که گفته شود، سبک زندگی است که به زندگی انسان یک هویت مناسب می‌دهد و باعث شکل‌گیری ابعاد حیات او می‌شود. هیچ انسانی را نمی‌توانید بیابید که سبکی را برای زیستن خود انتخاب نکرده باشد.

سبک زندگی، مشی کلی فرد و الگوی غالبی انسان در جهت رسیدن به اهداف و غلبه بر مشکلات خود است. از همین روی سبک زندگی از دو بخش مهم تشکیل شده است:

مبانی نظری سبک زندگی: ریشه و پایه سبک زندگی برگرفته شده از مبانی نظری فرد و افراد یک جامعه است. باورها، ارزش‌ها، عقاید، انگیزه‌ها را می‌توان به‌عنوان مبانی نظری سبک زندگی برشمرد. این که چگونه فکر کنید و چه چیزهایی دارای اولویت در نزد شما باشد، بر روی انتخاب سبک زندگی شما تأثیر می‌گذارد.

فرهنگ عملی سبک زندگی: رفتارها و اعمالی که شخص انجام می‌دهد، بروزات رفتاری همان سبک زندگی است. نوع خوابیدن، نوع خوردن، نوع پوشش، نوع رفتار با دیگران، نوع طراحی ساختمان و منازل نمونه‌هایی از فرهنگ عملی سبک زندگی به شمار می‌آیند.

*عوامل روان‌شناختی مؤثر در انتخاب سبک زندگی

یکی از سؤالات مهم در مباحث سبک زندگی، عوامل روان‌شناختی مؤثر در انتخاب سبک زندگی است. چهار عامل روان‌شناختی مهم را می‌توان مؤثر در انتخاب سبک زندگی توسط فرد دانست که عبارتند از: تقلید، ذوق و سلیقه، تمایلات و یادگیری.

1)تقلید

تقلید، نقش مهمی در زندگی انسان دارد. انسان به واسطه تقلید از دیگران بسیاری از کارهای خود را انجام می‌دهد. این امر در کودکان دارای شدت بیشتری است. از همین روی یکی از روش‌های مهم در یادگیری، مشاهده شمرده می‌شود. «یادگیری مشاهده ای» [1] به‌عنوان یکی از نظریات یادگیری در روان شناسی مطرح می‌باشد که توسط آلبرت بندورا [2] (1925) ی کانادایی مطرح شده است. بندورا خود قائل بود مهم‌ترین نوع یادگیری، یادگیری مشاهده ایست که در نظرات افراد دیگر همچون ثرندایک نیز در مورد آن سخن به میان آورده شده بود.[3]

تقلید را می‌توان خروجی یادگیری مشاهده ای دانست. والدینی که به دنبال آن هستند که کودکان شان، در غذا خوردن، خوابیدن، رفتار دیگران و... رفتارهایی متناسب با فرهنگ خودشان داشته باشند، لازم است خود پایبند بدان رفتارهای فرهنگی باشند؛ چرا که کودکان از راه تقلید آن‌ها را می‌پذیرند و انجام می‌دهند. اگر کودکان مان در سبک غذا خوردن و یا ارتباط با دیگران دارای ضعف‌هایی هستند، در مرحله نخست لازم است که خود را در این میان نقد کنیم.

2)ذوق و سلیقه

یکی دیگر از مواردی که در گزینش سبک زندگی موثر است، ذوق و سلیقه است. انسان تابع ذوق و سلیقه ای که دارد، اراده ای در او شکل می‌گیرد و این است که باعث می‌شود چیزی را انتخاب کند. خود این ذوق و سلیقه که یک امر روانشناختی است، تابه ارزش‌ها و شناخت‌هایی است که دارد. نوع خوراکی را که بر می‌گزیند تابع آ است که در این نوع غذا لذتی برای اوست که در انتخاب دیگر نوع غذا وجود ندارد.

3)کشش‌ها و امیال فرد

یکی دیگر از این عوامل روان شناختی موثر، کشش‌ها و امیال درونی فرد است. درصد قابل توجهی از رفتارهایی که توسط انسان شکل می‌گیرد، تابع همین امیال و کشش‌های درونی اوست. امیال هم در انتخاب نوع سبک زندگی و هم در شکل‌گیری شدت آن مؤثر هستند.

اگر میل فرد به انجام رفتاری شدید باشد، این رفتار زودتر در او شکل می‌گیرد و کیفیت آن نیز دارای کیفیتی بالاتری است. کشش‌ها و امیال نیز به مانند ذوق و سلیقه تابع معرفت انسان است. هرچقدر در این موضوع دانش فرد بیشتر باشد ممکن است انگیزه او برای انجام این رفتارها بیشتر باشد.

از همین روی، صاحب نظران بر این عقیده هست که برای اصلاح و یا پیدایی یک نوع سبک زندگی خاص در افراد، لازم است دانش آن‌ها را در این زمینه بیشتر کرد. فواید آن رفتار را بیان کرد و یا آسیب‌های ترک آن رفتار را به گونه‌های مختلفی بدان‌ها گوشزد کرد. در راستای این روش، رسانه‌ها کارکردهای مهمی در آن دارند.

4)یادگیری و تلقین

یکی دیگر از عوامل مؤثر در گزینش سبک زندگی، یادگیری[4] و تلقین است. افراد در گزینش سبک زندگی خود، آن چیزی را انتخاب می‌کنند که آموخته‌اند. در این میان نقش مربیان و والدین بسیار مهم است. آنچه معلمان می‌آموزند در ذهن کودکان شکل می‌گیرد و برای مدت زمانی بس طولانی ماندگار می‌شود.

تلقین هم بخش دیگری از این عوامل است. تلقین‌هایی که در سطح فردی و اجتماعی صورت می‌گیرد در برگزیدن نوع سبک زندگی مؤثر است. در این مورد در روان‌شناسی اجتماعی مباحث خوبی همچون هم‌نوایی وجود دارد که علاقه‌مندان مطالعه در این موضوع می‌توانند به آن مباحث رجوع کنند.

پی‌نوشت:

[1]. Observational learning

[2]. Albert Bandora

[3]. حسین زارع، روان‌شناسی یادگیری، تهران: دانشگاه پیام نور، سیزدهم، 1392، ص 123.

[4].learning