سرمایه‌گذاری خارجی در زمینه‌های مختلف اقتصادی برای کشوری مثل ایران که اقتصاد آن بر پایه نفت است گزینه‌ای مطلوب در تجارت خارجی است زیرا در شرایطی که کشور به واسطه تحریم‌های ظالمانه غربی با چالش‌های فروش نفت مواجه است، ارزآوری و انباشت ثروت ملی را برای کشور به ارمغان دارد.

متنوع کردن سبد اقتصادی و خروج از اقتصاد تک محصولی از دیگر مزایای سرمایه‌گذاری خارجی در کشور است که با برنامه‌ریزی اصولی، تدوین نقشه راه مدون، تسهیل روند سرمایه‌گذاری و در نظر گرفتن معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران نتیجه برد-برد دارد.

به باور کارشناسان و صاحبنظران مهم‌ترین چالش سرمایه‌گذاری در ایران ساختار اقتصادی است. نبود ثبات اقتصادی، ریسک بالای سرمایه‌گذاری به دلیل تحریم‌های خارجی، آشنا نبودن سرمایه‌گذاران از جایگاه اقتصادی ایران، قانون و مقررات دست و پاگیر مهم‌ترین مانع جذب سرمایه و سرمایه‌گذاران خارجی در کشور محسوب می‌شود.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اصلاح رویکرد سیاست‌گذاری نسبت به گذشته و اتخاذ راهبردهای فعالانه با کشورهای همسایه و همسو به عنوان کشورهای هدف برای ورود سرمایه به کشور شرایط تغییر کرده است.

بر اساس آمار دریافتی از بانک اطلاعاتی سازمان سرمایه‌گذاری خارجی از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان فروردین 1402، تعداد 401 طرح سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 10 میلیارد و 765 میلیون دلار که شامل 360 طرح جدید به ارزش 10 میلیارد و 254 میلیون دلار و 41 طرح افزایش سرمایه طرح‌های موجود با ارزش سرمایه خارجی 511 میلیون دلار به تصویب هیئت رسید.

از مجموع 401 طرح سرمایه‌گذاری خارجی مصوب هیئت سرمایه‌گذاری، 45 طرح به دلیل عدم ورود بخشی از سرمایه مصوب به کشور باطل شد. درمجموع می‌توان گفت میزان سرمایه‌گذاری خارجی مصوب معتبر در دوره عملکرد دولت سیزدهم تا پایان فروردین سال 1402؛ تعداد 356 طرح سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 6 میلیارد و 51 میلیون دلار است.

براساس آمار بیشترین سرمایه‌گذاری‌های مصوب معتبر مربوط به بخش خدمات (حوزه سرمایه‌گذاری نفت در بخش خدمات) با 50.6 درصد، صنعت با 32.3 درصد و انرزی 11.3 درصد است.

مقایسه میزان سرمایه‌گذاری ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم و دولت قبل نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری در دولت کنونی 84.3 درصد رشد داشت. میزان سرمایه‎گذاری دولت قبل در سال‌های 1392 و 1393 برابر یک میلیارد و 30 میلیون دلار بود.

همچنین بررسی آمار 10 سال گذشته حاکی از این است که حجم سرمایه‌گذاری از سال 1392 به یک باره کاهش قابل توجهی داشته است و از سه میلیارد و 976 میلیون دلار در سال 1391 به 739 میلیون دلار در سال 1392 رسیده است. در سال 1395 حجم سرمایه‌گذاری بهبود یافت و به رقم یک میلیارد و 743 میلیون دلار رسید و این روند در سال‌های بعد همواره با افت و خیز همراه بوده است.

سال 1399 که همزمان با انتخابات دولت سیزدهم بود حجم سرمایه‌گذاری خارجی 2 میلیارد و 36 میلیون دلار شد و در نخستین سال فعالیت دولت سیزدهم (سال 1400) این عدد 342.5 میلیون دلار رشد داشت و در سال 1401 برابر چهار میلیارد و 193 میلیون و 338 میلیون دلار بود.

***6 کشور نخست سرمایه‌گذار در ایران

براساس این گزارش روسیه، امارات متحده عربی، افغانستان، ترکیه، عراق و چین، 6 کشور نخست سرمایه‌گذار در ایران هستند. در بین این کشورها روسیه اگرچه چهار مجوز سرمایه‌گذاری را دارد اما با 2 میلیارد و 764 میلیون دلار بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در کشور را به خود اختصاص داده است.