مراکز خرید که با اهداف تجاری و برای خرید و فروش کالا احداث می‌شوند، کاربرد دیگری پیدا کرده‌اند و بسیاری از افرادی که به آن‌ها مراجعه می‌کنند هم هدف دیگری جز خرید دارند. این مراکز کاربرد تفریحی پیدا کرده‌اند. پاساژگردی پدیده‌ای مدرن است که در جامعه ما نیز رواج یافته است.

این روزها وقتی به پاساژهای بزرگ و لوکس که بیشتر در بالا یا مرکز شهر جا خوش کرده‌اند، پا می‌گذاریم با انبوهی از شهروندان مواجه می‌شویم که بدون داشتن برنامه‌ای برای خرید آمده و به هر دلیلی ساعاتی از روز خود را در آنجا سر می‌کنند. پاساژگردی پدیده‌ای است که در جامعه مدرن شکل یافته و جوانان و نوجوانان بسیاری را به طرف خود جذب می‌کند. این مکان‌ها می‌توانند نوعی ژست اجتماعی هم در پی داشته باشند؛ چراکه بسیاری از افراد با رفتن به این مراکز عکس خود را از آنجا منتشر کرده و از این راه می‌توانند خود را درون یک ژست جا می‌کنند.

در همین راستا با توجه اهمیت موضوع با نوجوانان و یک روان‌شناس اجتماعی به گفت‌وگو پرداختیم که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

لیلا 13 ساله که به قول خودش برای فرار از خانه به خیابان پناه ‌آورده، گفت: 6 ساله بودم که والدینم از هم جدا شدند و من هم به‌ناچار با مادربزرگم زندگی می‌کنم. من و مادربزرگم اصلاً حرف هم را نمی‌فهمیم و همیشه در حال جر و بحث با یکدیگر هستیم، چند وقتی است با گروهی آشنا شدم که بعد از مدرسه وقت خود را با آن‌ها می‌گذرانم.

وی در خصوص خیابان و پاساژگردی افراطی و گروهی با ابراز اینکه هدفی نداریم و بیشتر برای مسخره‌بازی و خوش‌گذرانی خیابان‌ها را متر می‌کنیم در پاسخ به خبرنگار این رسانه در خصوص نحوه آرایش متفاوت و عجیبش گفت: من بر اساس مد، لباس می‌پوشم دلیل خاص دیگری ندارد.

دیگر نوجوان که با القاب زشت و بی‌ادبانه دوست خود را صدا می‌کرد با بیان اینکه تفریح دیگری نداریم! در واکنش به خبرنگار این رسانه در خصوص نوع شوخی و حرف‌هایش گفت: بابا بی‌خیال! همه که نباید مثل شما باادب باشند، جامعه به ما بی‌ادب‌ها هم نیاز دارد.

وی با بیان اینکه از محیط خانه خسته شده‌ام، گفت: پدر و مادرم دائماً سرِ کار هستند و من همیشه تنها هستم، به همین دلیل من هم با دوستانم پاساژگردی می‌کنم.

دیگر نوجوان که به ورزش کردن علاقه‌مند بود گفت: از پس هزینه‌های باشگاه ورزشی برنمی‌آیم باید ورزش کنم پس پیاده‌روی بهترین راه حل است!

در ادامه یک روان‌شناس اجتماعی با بیان اینکه عوامل زیادی سبب شده که شاهد پدیده خیابان‌گردی و پاساژگردی در قشر جوان و نوجوان باشیم، اذعان کرد: الگوبرداری از والدین یکی از دلایلی است که باعث می‌شود چنین معضلی در جامعه به‌وجود آید.

علیرضا شریفی یزدی با ابراز اینکه در حال حاضر این معضل به یکی از تفریحات لذت‌بخش برای بسیاری از بانوان تبدیل شده، اذعان کرد: برخی افراد حتی اگر نیاز به خرید یا پولی در جیب نداشته باشند تمایل دارند که روزانه بازارگردی کنند.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر ماهیت مراکز تغییر پیدا کرده، ابراز کرد: امروز پاساژ‌ها دیگر صرفاً برای خرید کردن نیست بلکه تبدیل به اماکنی برای بازی، رستوران، کافی‌شاپ و غیره شده است.

وی با بیان اینکه افراد با انگیزه‌های مختلف به مراکز خرید مراجعه می‌‌کنند، یادآور شد: متأسفانه در جامعه ما زیرساخت مناسبی برای تفریح و پر کردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان فراهم نشده، به همین دلیل آن‌ها در اوقات فراغت به این اماکن پناه می‌آورند.

این روان‌شناس اجتماعی با بیان اینکه نتیجه نبود زیرساخت‌‌های مناسب اوقات فراغت باعث به‌وجود آمدن پدیده گردش بدون هدف نوجوانان در سطح خیابان می‌شود، خاطرنشان کرد: گذراندن اوقات فراغت در بسیاری از مواقع می‌تواند بدون هیچ نام یا عنوانی صورت گیرد.

شریفی یزدی با بیان اینکه به طور کلی مراکز خرید تبدیل به مکانی برای خودنمایی و مصرف‌گرایی شده‌اند، اذعان کرد: در بسیاری از موارد مراجعه‌کنندگان به‌دنبال گردش و تفریح هستند و کمتر برای خرید به این مکان‌ها می‌روند.

وی در ادامه افزود: آنچه بیشتر در این مکان‌ها اتفاق می‌افتد پدیده ویترین‌گردی است. افراد با تماشای ویترین‌ها از مدهای روز آگاه می‌شوند. این مراکز به جای آنکه کاربرد تجاری داشته باشند، به مکانی برای سرگرمی و گذران وقت بدل شده‌اند.

وی با بیان اینکه باید پرسید که ارگان‌های متولی مثل وزارت‌های ورزش و جوانان، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و غیره تاکنون چه اقدامی برای پر کردن اوقات فراغت نوجوانان انجام داده‌اند؟ ابراز کرد: متأسفانه در گذشته کاری مؤثری انجام نداده و فرصت سرمایه‌گذاری را در خصوص اوقات فراعت نوجوانان از دست داده‌ایم که امروزه به این وضع مبتلا شده‌ایم.

این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به کمبود و ضعف‌های موجود در خصوص مراکز تفریحی و گردشگری در کشور گفت: تفریح در جامعه ما به تغییر کرده و در شکل‌هایی مثل پاساژگردی خود را نشان می‌دهد.

شریفی یزدی ادامه داد: تفریح و شادی حق مردم است و باید به‌صورت جمعی باشد چون افراد می‌توانند در کنار هم شاد باشند، البته این شادی نباید برای کسی مزاحمت ایجاد کند زمانی که جامعه نیازهای مردم را نادیده بگیرد، افراد خودشان راهی پیدا می‌کنند تا بتوانند نیازهایشان را برطرف کنند.

وی با بیان اینکه تک‌فرزندی در بیشتر خانواده‌ها باعث ضعف مدیریتی والدین شده، یادآور شد: در این شرایط برای اینکه فرزندان ناراحت نشوند و اعتراض نکنند آن‌ها را به حال خود رها می‌کنند.

این روان‌شناس اجتماعی در مورد گرایش بیشتر دختران به این مکان‌ها بیان می‌کند: دختران معتقدند جامعه فرصت به نمایش گذاشتن توانایی‌ها را از آن‌ها می‌گیرد، این امر باعث شده که بیشتر به ظاهرشان توجه کنند. واقعیت امر این است که امکانات برای دختران در جاهای دیگر فراهم نیست و تنها راه برای آن‌ها پاساژگردی است تا بتوانند وقت‌گذرانی کنند. پاساژگردی به تفریح مدرن دختران ما بدل شده است.

شریفی یزدی در پاسخ به خبرنگار این رسانه مبنی بر دلیل بروز شیوع رفتارهای نابهنجار و خارج از عرف نوجوانان در جامعه گفت: در حال حاضر با نسل جدیدی از نوجوان به نام z مواجه هستیم. این افراد نگرش، اعتقاد و باوری متفاوت با سایر نسل‌ها دارند.

وی با بیان اینکه این نسل با فضای مجازی عجین شده و با الگوبرداری از آن رفتارهای خود را بروز می‌دهند، عنوان کرد: از طرفی اطلاعات محدود خانواده‌ها باعث شده تا از موقعیت سوء‌استفاده کنند.

این روان‌شناس اجتماعی با بیان اینکه این تفاوت نسلی و بی‌اطلاعی خانواده‌ها باعث به وجود آمدن رفتار خارج از عرف مثل فحاشی، شوخی نامناسب و غیره در بین نوجوانان شده، ابراز کرد: در حال حاضر شاهد افزایش اعتیاد، روابط نامشروع و غیره در بین نوجوانان هستیم.

شریفی یزدی با بیان اینکه عوامل مختلفی سبب به‌وجود آمدن چنین نمود‌هایی در جامعه شده، یادآور شد: در این رسانه می‌توان به چندگانه بودن تربیت، تبلیغ رسانه‌ای، رفتار متفاوت نوجوانان در خانواده و جمع دوستان، ناتوانی والدین در تربیت و غیره اشاره کرد.

حال با توجه به آنچه گفته شد متأسفانه در جامعه امروزی شاهد بروز و گسترش انواع آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه به‌ویژه در بین قشر نوجوان هستیم. قشری که دیگر مانند نسل‌های قبلی خود فکر نمی‌کند، بی‌پرواتر است و به‌واسطه فضای مجازی کمی گستاخ‌تر هم شده، این افراد به‌راحتی الفاظ بد را به کار می‌برند. در خیابان‌ها بی‌هدف حتی شبانه پرسه می‌زنند. بنابر عقیده افراد مطرح و کارشناس، این رفتارها به دلایل مختلفی همچون سبک تربیتی غلط، نبود زیرساخت مناسب تفریحی، تک‌فرزندی، رهایی آموزش و پرورش و غیره رخ داده است. در واقع قابل پیش‌بینی است که اگر زیرساخت تفریحی، سرگرمی و فرهنگی مناسب فراهم نشود چه آینده شومی در انتظار مادران آینده و فرزندان آن‌ها خواهد بود.