صدای بوق ممتد و سپس معرکه‌گیری مردی غول‌پیکر که چهره کریهی داشت، توجه همگان را به خود جلب کرد؛ کودکان و زنان با ترس از کنار معرکه‌ای که او ایجاد کرده بود، رد می‌شدند. عربده‌هایش لرزه به تن انسان می‌انداخت و همین امر سبب شده بود که هیچ فردی جرأت نکند به کنارش برود و چاقویش را از دستش بگیرد، چاقو را بر گلوی شخص بی‌نوایی که فقط با ماشینش جلوی او پیچده بود، گرفته بود و قصد ترساندن و یا کشتن او را داشت! ماجرا به‌قدری دردناک بود که تا ماه‌ها فکرم را به خود مشغول کرده بود. استفاده از سلاح سرد در انواع جرم‌ها مانند قتل، دزدی، زورگیری و غیره، خبر جدیدی نیست و در برخی مناطق به اخبار روزمره و بی‌اهمیت تبدیل و این موضوع سبب شده که روزبه‌روز سن استفاده از سلاح‌های سرد کمتر شود، تا جایی که درحال حاضر برخی مغازه‌های شهر به‌راحتی این اقلام را عرضه کرده و به فروش می‌رسانند. در اتفاقات اخیر نیز شاهد استفاده راحت از انواع سلاح گرم و سرد در اقشار مختلف اغتشاشگران بودیم، برخی از کارشناسان و دغدغه‌مندان ضعف فرهنگی و ناقص بودن قانون را دلیل این امر می‌دانند. در همین راستا با یک حقوقدان و با یک جامعه‌شناس به گفت‌وگو نشسته‌ایم که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
کارشناس حقوقی با بیان اینکه سلاح از منظر حقوقی به وسیله‌ای گفته می‌شود که برای تهاجم ساخته شده است، عنوان کرد: وسیله‌ای که برای تهاجم ساخته شده، باید آهنی باشد؛ درواقع سلاح باید دو ویژگی آهنین و تهاجمی بودن را داشته باشد.
جواد رضوی‌سلمان با بیان اینکه براساس ماده 651 قانون تعزیرات که درخصوص سرقت مسلحانه است قانون‌گذار به دو ویژگی تهاجمی و آهنین بودن سلاح اشاره کرده، ابراز کرد: براساس قانون نگهداری هرگونه سلاح سرد صرف نظر از استفاده و یا عدم استفاده از آن، جرم محسوب می‌شود.
این کارشناس حقوقی با بیان اینکه سلاح اگر با سایر جرایم به کار برده شود موجب تشدید مجازات می‌شود، خاطرنشان کرد: به‌طور مثال اگر سرقت مسلحانه باشد، مجازات سارق بیشتر از سرقت غیر مسلحانه خواهد بود و یا زمانی که فرد با سلاح چاقو قدرت‌نمایی و زورگویی می‌کند، براساس قانون مجازات بیشتری در انتظار او خواهد بود.
رضوی‌سلمان با بیان اینکه در برخی جرائم سلاح از ارکان تشکیل جرم محسوب می‌شود، اذعان کرد: به‌طور مثال در محاربه حتماً فرد از یک سلاح استفاده کرده است که مجازات آن بسیار سنگین و اعدام است.
وی با بیان اینکه در حالت کلی سلاح‌ها به دو نوع سرد و گرم تقسیم می‌شوند، اظهار کرد: سلاح‌های گرم شامل انواع سلاح‌های خودکار جنگی، غیر جنگی، غیر خودکار، شکاری و غیره می‌شود.
رضوی‌سلمان ضمن اشاره به سلاح‌های سرد، ابراز کرد: در این راستا می‌توان به قمه، پنجه بوکس، سرنیزه، چاقو و غیره اشاره کرد.
وی با بیان اینکه در قانون هرجا که سخن از سلاح به میان آمده منظور سلاح گرم و سرد در کنار یکدیگر است، عنوان کرد: البته این موضوع شامل مواردی که قانون‌گذار نام سلاح را می‌برد مانند تهدید با چاقو و غیره، نمی‌شود.
وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه اگر فلسفه ساخت پنجه بوکس را بررسی کنیم متوجه می‌شویم این محصول برای تهاجم و حمله تولید و ساخته می‌شود، اذعان کرد: درواقع پنجه بوکس هیچ کارآیی به‌جز تهاجم ندارد، اما ساطور فقط جنبه تهاجمی ندارد و تنها زمانی که برای تهاجم و حمله استفاده می‌شود، به‌عنوان ابزار جرم شناخته می‌شود.
رضوی‌سلمان با بیان اینکه حمل، نگهداری و خریدوفروش سلاح براساس قانون جرم محسوب می‌شود، ابراز کرد: با توجه به نوع سلاح، مدت‌زمان مجازات و حبس افراد متفاوت خواهد بود.
وی در پاسخ به خبرنگار این رسانه مبنی بر اینکه آیا در دسترس بودن سلاح‌ها و فروش آن‌ها در جامعه ارتباطی با افزایش خشونت و ارتکاب جرم دارد یا خیر؟ اذعان کرد: صددرصد این موضوعات رابطه مستقیم با یکدیگر دارند؛ درواقع ورود سلاح گرم و سرد به کشور سبب افزایش آن در جامعه و ارتکاب جرم شده است.
این کارشناس حقوق جزا با بیان اینکه سیاست منفعل نظام کیفری درخصوص استفاده از سلاح سرد سبب شد که میزان استفاده از آن در جامعه روزبه‌روز افزایش یابد، خاطرنشان کرد: فروش سلاح سرد در کنار خیابان، مصداقی از اجرا نشدن قانون به‌طور کامل در کشور است.
رضوی‌سلمان با بیان اینکه قوانین و مقررات سلاح گرم سختگیرانه‌تر و دقیق‌تر از سلاح سرد در جامعه اجرا می‌شود، یادآور شد: این امر باعث شده است که افراد بتوانند به‌راحتی از انواع سلاح سرد در جامعه در کوچک‌ترین نزاع و بحثی استفاده کنند.
وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه در چندسال اخیر سیاست‌های استفاده از سلاح سرد سخت‌گیرانه‌تر شده است، ابراز کرد: این سیاست و قوانین سخت‌گیرانه و جدی اثر خود را در آینده خواهد گذاشت.
یک جامعه‌شناس نیز با بیان اینکه افرادی که از فقر فرهنگی، فاصله طبقاتی و دوستان ناباب رنج می‌برند بیشتر از سایرین از انواع سلاح‌های سرد و گرم استفاده می‌کنند، اذعان کرد: در این راستا می‌توان به چاقوکش‌ها و قمه‌کش‌های قدیمی همچون شعبان بی‌مخ، غلامحسین پشمی و سایر افراد اشاره کرد؛ درواقع این افراد ازلحاظ فکری، فرهنگی و آگاهی در سطح پایینی قرار دارند.
امان‌الله قرائی‌مقدم با بیان اینکه حاشیه‌نشینی، نحوه پرورش و تربیت فرزندان و غیره تأثیر بسزایی بر شکل‌گیری این نوع سبک زندگی دارد، خاطرنشان کرد: زندگی در برخی محله‌های خاص مانند حلبی‌آباد، میدان اعدام و غیره، متفاوت است و بعضی از ساکنین آن‌ افتخار می‌کنند که با قمه‌کشی و چاقوکشی قدرت خود را به نمایش بگذارند.
وی با بیان اینکه هرچه تعداد ضربات چاقو بر بدن این افراد بیشتر باشد احساس قدرت، غرور و افتخار بیشتری می‌کنند، اذعان کرد: درواقع اراذل و اوباش زخم‌های روی بدن خود را نشان بزرگ بودن و رهبری خود می‌پندارند و به همین دلیل نوچه‌هایی را دور خود جمع می‌کنند.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه معمولاً اراذل و اوباش ازنظر سطح فرهنگی، اجتماعی و آگاهی در پایین‌ترین سطوح جامعه قرار دارند، تصریح کرد: اکثر این افراد در خانواده‌های نابه‌سامان، معتاد، طلاق‌گرفته، فقیر، بی‌سواد و غیره زیست کرده و پرورش می‌یابند.
قرائی‌مقدم با بیان اینکه دوستان ناباب تأثیر بسزایی بر استفاده از قمه و چاقو دارند و درواقع فشار هم‌سالان باعث می‌شود فرد ترغیب به استفاده از سلاح گرم و سرد در نزاع‌ها شود، عنوان کرد: این افراد از رفتار خانواده، دوستان و آشنایان خود الگوبرداری می‌کنند.
وی با بیان اینکه برخی از اراذل و اوباش با معرکه‌گیری درصدد شهرت‌طلبی هستند، اذعان کرد: این افراد معمولاً چیزی برای از دست دادن ندارند و می‌خواهند با معرکه‌گیری و شهرت، پول و مقام به‌دست آورند.
این پژوهشگر جامعه‌شناسی با بیان اینکه به‌مرور زمان این افراد با زورگیری و معرکه‌گیری به شهرت می‌رسند و درواقع سلبریتی فضای مجازی می‌شوند، اظهار کرد: به‌طور مثال افرادی مثل طیب، شعبان بی‌مخ و غیره در طول تاریخ معروف شده و به شهرت رسیدند.
قرائی‌مقدم با بیان اینکه فقر و مشکلات اقتصادی ارتباط مستقیم با قمه‌کشی و چاقوکشی که حاصل خشونت‌های اجتماعی و فردی است دارند، ابراز کرد: درواقع این افراد برای رفع نیاز‌های خود به اشتباه به استفاده از سلاح‌های سرد پناه می‌برند.
وی با بیان اینکه زندان برای این افراد حکم هتل را دارد، اذعان کرد: استفاده از سلاح سرد، زورگیری و معرکه‌گیری تبعات جبران‌ناپذیر اجتماعی مانند از بین رفتن امنیت جامعه، بدآموزی، رواج خشونت در جامعه، افزایش سرقت، پیامد‌های فرهنگی و سیاسی، افزایش نگرانی خانواده‌ها و غیره دارد.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه خشونت ابتدا در خانواده متولد می‌شود و سپس در جامعه رشد می‌کند، افزود: درحال حاضر کشور ما تبدیل به جامعه خشونت‌گرا شده است که دلایل مختلفی همچون شاد نبودن مردم، عدم وجود بستر و تجهیزات مناسب اوقات فراغت، انتشار اخبار ناراحت‌کننده، فقر، تورم و غیره دارد.
قرائی‌مقدم با بیان اینکه اکثر افرادی که زورگیری، قمه‌کشی و معرکه‌گیری می‌کنند از سطح دین، اعتقاد و باور‌های پایینی برخوردار هستند، ابراز کرد: در دسترس بودن و فروش آسان سلاح‌های سرد تأثیر بسزایی بر افزایش خشونت و جرم در جامعه دارد.
با توجه به آنچه گفته شد، متأسفانه روزبه‌روز استفاده از سلاح سرد و گرم در جامعه بیشتر می‌شود و این امر دلایل مختلفی همچون ضعف فرهنگی، اقتصادی، افزایش خشونت‌های اجتماعی و غیره دارد؛ برخی از کارشناسان معتقد هستند که تربیت خانواده و چگونگی زیست آن‌ها تأثیر بسزایی بر شکل‌گیری این رفتار و خشونت در جامعه دارد و برخی ضعف قانون را متهم ردیف اول این قضیه اعلام کردند. به‌هرحال لازم است که مسئولان امر اقدامات جزئی‌تر و پیشگرانه‌تری در این خصوص داشته باشند.

عطیه صفی‌زاده