صنایع دستی استان همدان به سبب تولیدات موفق و زمینه‌های سنتی و فرهنگی متناسب، از جایگاه بسیار خوبی برخوردار بوده و علاوه بر اینکه معرف آداب ‌و رسوم مردم هر منطقه به گردشگران و مسافران است، با ظرفیت‌های بالقوه‌ای که دارد، می‌تواند در اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی سهمی بسزایی داشته باشد.

صنایع دستی نه‌تنها شأن فرهنگی، هنری، اقتصادی و صنعتی استان را حفظ می‌کند، بلکه در آوردگاه اشتغال‌زایی نیز می‌تواند مزیت راهبردی استان محسوب شود و به‌عنوان یکی از راه‌های ارزان و مناسب در این راستا برای استان راهگشا باشد؛ چراکه برخلاف دیگر صنایع، با اندک سرمایه‌ای نه‌فقط می‌‌توان اشتغال‌زایی کرد بلکه فعالیت در این حوزه پایدارترین کاری است که می‌‌تواند به اشتغال منجر شود؛ البته استان همدان باوجود تولیدات متنوع، ارزان‌قیمت و حضور گردشگران بسیار، نتوانسته از بازار موفقی برخوردار شود که یکی از دلایل آن را می‌توان به نبود یا کمبود نمایشگاه یا بازارچه‌های صنایع دستی به‌صورت دائمی دانست.

در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان و هنرمندان صنایع دستی در همدان با مشکل عرضه و فروش مصنوعات با ارزش خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند که باید مسئولان مربوطه تدبیری برای این مشکل بیندیشند؛

در همین راستا با تعدادی از هنرمندان همدانی به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را با هم می‌خوانیم:

فعال حوزه صنایع دستی با بیان اینکه از سال 1376 تاکنون در حوزه سفال و سرامیک و نقش برجسته فعال هستم، اذعان کرد: با وجود سبقه و معروفیت سفال لالجین در عرصه ملی و بین‌الملل اما تاکنون هیچ اقدامی در خصوص ساخت بازارچه و یا نمایشگاه صنایع دستی انجام نشده است.

  قول‌هایی که بر کاغذ مانده است

مرتضی خانی‌پور بیان کرد: سفالگران و مغازه‌داران در لالجین با ارتقا و به‌روز کردن مغازه‌های خود بازار سفال لالجین را ایجاد و تقویت کردند.

وی با بیان اینکه از سال‌ها قبل تاکنون قول ساخت موزه صنایع دستی را به هنرمندان داده‌اند اما در حال حاضر گویا این موضوع به فراموشی سپرده شده و وضعیت آن مشخص نیست، گفت: در این راستا قرار بود برای جذب گردشگر بیشتر از کارگاه‌های سفال استفاده کنند و دهکده سفال ایران را بسازند اما تاکنون خبری نشده است.

این هنرمند همدانی با بیان اینکه ایجاد و ساخت بازار و نمایشگاه صنایع دستی تأثیر بسزایی بر میزان فروش هنرمندان، رونق اقتصادی و گردشگری، معرفی محصولات و جاذبه‌های همدان دارد، اذعان کرد: البته ساخت و ایجاد بازار نمایشگاه و بازار صنایع دستی به‌تنهایی کافی نمی‌باشد و لازم است علاوه بر حمایت از هنرمندان، مسئولان ورود و توجه جدی‌تری به حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی داشته باشند.

خانی‌پور با بیان اینکه به دلیل گرانی مواد اولیه بیش از 70 درصد کارگاه‌های سفال در سال جاری تعطیل شدند و یا حرفه خود را تغییر دادند، اذعان کرد: تعدیل نیرو مشکل دیگر سفالگران و هنرمندان لالجینی است در واقع به دلیل وضعیت بد اقتصادی، کاهش درآمد، افزایش هزینه حقوق کارگران و غیره کارفرماها قادر به حمایت از کارگران خود نیستند و به‌ناچار تعدیل نیرو می‌کنند.

وی با بیان اینکه هیچ‌یک از مسئولان لالجینی توجه به هنر سفال ندارند و یا حمایتی از سفالگران نمی‌کنند، ابراز کرد: میراث فرهنگی متولی اصلی صنایع دستی و گردشگری نیز تاکنون حمایتی از هنرمندان شهر جهانی سفال و سرامیک جهان نکرده است.

این فعال حوزه سفال و سرامیک با بیان اینکه افزایش روزافزون و بی‌رویه قیمت مواد اولیه تبدیل به چالش غیر قابل حل شده یادآور شد: از طرف دیگر افزایش هزینه‌های جاری کارگاه ازجمله سوخت، آب، برق و گاز مشکلی را به مشکلات سفالگران اضافه کرده است.

خانی‌پور بیان کرد: به دلیل ضعف تبلیغات و اطلاع‌رسانی سفال و هنر لالجین آنگونه که باید در سطح جهانی معرفی نشده و حتی شاید در سطح ملی بسیاری از مردم این هنر را نشناسند.

   صنایع دستی هر استان شناسنامه و هویت ملی جامعه و شهر است

دیگر هنرمند همدانی با بیان اینکه رشته گره چینی اوج هنر نجاری است و اصلاً با سایر رشته‌ها قابل قیاس نیست، در کشور تنها یک کارگاه گره چینی وجود دارد و به‌نظرم این رشته فراتر از هنر است و معرفت انسان را نسبت به خدا و بندگان افزایش می‌دهد، عنوان کرد: تقریباً 35 سال است که در این رشته فعالیت دارم و در حال حاضر به‌تنهایی کار می‌کنم؛ البته هنرآموز‌های زیادی داشته و دارم اما فعلاً شاگردی ندارم.

امیر برق‌زدگان با بیان اینکه در زمان قدیم تمام پنجره‌ها و در‌های منازل همدان از گره‌سازی استفاده می‌شده اما از 50 سال پیش تاکنون به دلیل آنکه شکل معماری منازل تغییر یافت این هنر هم مورد غفلت قرار گرفته، اظهار کرد: اما گویا ذائقه مردم تغییر کرده و دوباره به استفاده از این هنر در منازل، رستوران، قهوه‌خانه، مساجد، حسینیه‌ها، امامزاده‌ها و غیره علاقه پیدا کرده‌اند.

وی در خصوص بازار هدف و سفارش‌های خود، عنوان کرد: تاکنون سفارش‌هایی از کشورهای عراق، آلمان و سایر کشور‌ها داشته‌ام و همچنین تعدادی زیادی از استان‌های کشور طالب استفاده از این هنر هستند.

هنرمند همدانی از نبود بازار و نمایشگاه صنایع دستی در همدان، گلایه کرد و بازار‌های صنایع دستی همدان را محدود به همایش‌ها، مساجد و امامزاده‌ها دانست.

برق‌زادگان با بیان اینکه صنایع دستی هر استان شناسنامه و هویت ملی جامعه و شهر است، عنوان کرد: ایجاد بازار و نمایشگاه صنایع دستی تأثیر بسزایی بر اشتغال، اقتصاد، گردشگری و یا معرفی صنایع دستی همدان به سایر شهر و یا حتی کشور دارد.

وی افزود: لازم است که ارگان‌هایی همچون صنایع دستی، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ارشاد اسلامی و سایر ارگان‌های تأثیرگذار با معرفی صنایع دستی کهن‌دیار هگمتانه هنرمندان را در مسیر رونق و توسعه رشته خود یاری کنند.

   مجبوریم در خیابان برای فروش هنر دست خود بساط کنیم

هنرمند فعال در حوزه معرق چوب با بیان اینکه بالغ بر 15 سال است که در این هنر فعالیت می‌کنم، اذعان کرد: مردم از گذشته تاکنون هنرپسند بودند اما بروز برخی مشکلات اقتصادی باعث شده که در حال حاضر با کاهش چشمگیر استقبال از صنایع دستی مواجه شویم.

رضا البرزی با بیان اینکه افزایش قیمت چوب باعث شده که بسیاری از هنرمندان این حرفه کار خود را تغییر دهند، گفت: از طرفی دیگر برخی از آن‌ها به دلیل کاهش فروش و استقبال مردم و از طرفی دیگر افزایش حقوق و دستمزد کارگران به‌تنهایی کار می‌کنند.

وی ضمن اشاره به نبود بازارچه صنایع دستی در همدان گفت: استان همدان ظرفیت بسیار خوبی در حوزه هنر و صنایع دستی دارد اما عدم حمایت، نداشتن بازارچه و نمایشگاه صنایع دستی و غیره باعث شده که هنر و صنایع دستی همیشه در گوشه رینگ باشد و هنرمندان مجبورند محصولات با ارزش و هنری خود را در گوشه خیابان، مسجد، اماکن تفریحی و غیره بفروشند.

حال با توجه به آنچه گفته شد استان همدان به دلیل موقعیت خاص خود و برخورداری از هنرمندان با ارزش ظرفیت بسیار خوبی در حوزه صنایع دستی در رشته‌های مختلف دارد اما غفلت مسئولان در این حوزه و عدم حمایت آن‌ها از صنایع دستی باعث شده که بسیاری از هنرمندان و صاحبان صنایع دستی قید کار و هنر خود را زده و برای گذراندن امور زندگی خود دست‌به‌کار در حرفه دیگر که شاید هیچ سنخیتی با شخصیت و حال دل آن‌ها نداشته باشند شوند.

سال‌هاست وعده ساخت بازارچه، نمایشگاه و دهکده‌های مختلف صنایع دستی و حمایت از هنرمندان از طرف مسئولان داده شده می‌شود اما گویا وعده‌ها در حد شعار باقی مانده و تاکنون هیچ اقدامی در راستای رونق اقتصادی هنرمندان، معرفی آثار فاخر صنایع دستی استان همدان و غیره نشده است به طوری که در سطح ملی برخی از گردشگران شناختی از ظرفیت‌های همدان ندارند پس لازم است برای بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و استعداد‌های همدان در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی گام جدی و با برنامه‌تری برداریم.