طی سال‌های اخیر نیاز به مواد پروتئینی سالم و کمبود منابع آبی در ایران باعث شده است بهره‌برداری دو یا چندمنظوره از منابع آب همواره مورد توجه قرار گیرد. یکی از این بهره‌برداری‌های چندمنظوره نیز پرورش ماهی است که دراین‌بین سود مالی کار و البته زیبایی‌های آن قابل چشم‌پوشی‌ نیست و حتی این عوامل را می‌توان دلیل اصلی رونق این صنعت دانست. مهم‌ترین هدف در آبزی‌پروری هوشمند، رشد مناسب مجموع گونه‌های آبزی در یک استخر پرورشی است که برای رسیدن به این هدف، باید تمام مؤلفه‌های فیزیکی و شیمیایی آب به نحوی تنظیم شوند که ماهی (یا آبزی) بتواند زیست بهینه داشته باشد. همچنین تغذیه ماهی پرورشی باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که بتواند میزان پروتئین لازم برای رشد را به‌دست آورده و به رشد بهینه (مدیریت هوشمند مزرعه آبزی‌پروری) برسد؛ بنابراین در آبزی‌پروری، مدیریت همواره باید به‌گونه‌ای باشد که درنهایت باعث رشد بهتر تعداد زیادی از آبزیان پرورشی شود، یعنی درصد تلفات آبزیان کم و رشد آن‌ها زیاد شود.

بنابراین یکی از مسائل مهم در مدیریت هوشمند مزرعه آبزی‌پروری که باید همواره پایش شده و مورد توجه قرار گیرد، سلامت آبزی است؛ حال آنکه طی سال‌های اخیر یکی از واحدهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری همدان، سیستم هوشمند پرورش ماهی در کشور را بومی‌سازی کرده است.

به تعبیر بهتر تعدادی از جوانان همدانی با تأسیس یک شرکت در قالب مرکز رشد اقدام به بومی‌سازی سیستم هوشمند پرورش ماهیان، شیلات و کشاورزی کردند. بر این اساس با توجه به اهمیت این پیشرفت در عرصه صنعت حساس پرورش ماهی، بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با مهران بیگلری خوشمرام، مدیرعامل شرکت سنجشگران صنعت روئین‌مدار ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرعامل شرکت سنجشگران صنعت روئین‌مدار با بیان اینکه سیستم هوشمند یک شرایط ایده‌آل زیستی برای ماهی‌ها فراهم می‌کند و شرایط مختلفی چون دما، PH آب و کاهش یا افزایش میزان آب را به‌صورت مداوم بررسی و بهترین شرایط را برای زندگی ماهی‌ها انتخاب می‌کند، گفت: این سیستم خطر تلفات در استخرها را به حداقل می‌رساند، سرریز شدن آب استخر (بر اثر گرفتگی مجرای خروج آب) را اعلام و تغییرات (کاهش یا افزایش) دمای آب استخر را اطلاع می‌دهد.

مهران بیگلری خوشمرام با تأکید بر اینکه در مراکز پرورش ماهی اندازه‌گیری لحظه‌ای، مؤلفه‌هایی ازقبیل DO (اکسیژن)، PH و آمونیاک اهمیت زیادی دارند، اذعان کرد: PH مؤلفه‌ای است که با اندازه‌گیری آن در یک نقطه از حوضچه می‌توان تصمیم کلی راجع به سایر نقاط گرفت؛ با توجه به اهمیت زیاد مؤلفه DO، باید از اکسیژن‌رسانی به تمام نقاط حوضچه مطمئن شد که برای این منظور از پمپ‌های هوادهی استفاده می‌شود.

وی افزود: از آنجایی که انواع ماهی‌ها در سنین متفاوت از رشد به میزان مشخصی از اکسیژن نیاز دارند، برای صرفه‌جویی انرژی مصرفی می‌توان پمپ‌های هوادهی را با توجه به نیاز ماهیان به‌صورت توالی روشن و یا از مدار خارج کرد.

بیگلری خوشمرام با بیان اینکه دستگاهی که توسط شرکت طراحی شده است علاوه‌بر نشان دادن لحظه‌ای مؤلفه‌های حیاتی مجهز به تغذیه موازی از طریق باطری است و می‌توان درصورت بروز مشکل آلارم مربوط به رخداد را فعال و پیام‌های مناسب را برای اطلاع اپراتور ارسال کرد، درباره میزان فروش محصولات شرکت تصریح کرد: شرکت ما فعالیت خود را از تیرماه سال 97 آغاز کرد و خوشبختانه به‌دلیل کارآیی محصول از سراسر کشور مشتری دارد؛ اما طی سال‌های اخیر به‌دلیل شرایط تحریمی و نیز نوسان قیمت ارز از آنجا که موارد اولیه تولید این محصول وارداتی است، در مسیر تولید با وقفه مواجه شدیم و درواقع مسیر حرکت شرکت را به سمت‌وسوی هوشمند‌سازی کارخانه‌ها تغییر دادیم.

وی با تأکید بر اینکه درحال حاضر نیز دستگاه‌های خود را با 6 نفر از کارکنان تولید می‌کنیم، ابراز کرد: یکی دیگر از سیستم‌های تولیدی شرکت، تولید سیستم هوشمند برای آکواریوم زینتی است که فروش خوبی داشته؛ به نحوی که ایده این طرح از همین مسیر رقم خورد.

بیگلری خوشمرام درباره دیگر سیستم طراحی‌شده در شرکت بیان کرد: دستگاه هوشمندسازی کشاورزی را نیز طراحی کرده‌ایم که هنوز به مرحله تولید نرسیده است.

این فعال در حوزه فناوری همچنین عنوان کرد: شرکت ما برای طراحی سیستم خود از معاونت علمی در سال‌های ابتدایی تسهیلات لازم در قالب پارک دریافت کرده است. تصمیم داریم درصورت توسعه سیستم‌های طراحی‌شده در شرکت و نیز رفع موانع پیش رو، اقدام به صادرات محصولات خود کنیم؛ زیرا درحال حاضر نیز درخواست‌هایی در این زمینه داشته‌ایم، به نحوی که یکی از این کشورها، لیتوانی بود.

مدیرعامل شرکت سنجشگران صنعت روئین‌مدار در پاسخ به این سؤال که مزیت اصلی تولید محصول مذکور چیست؟ گفت: یکی از اصلی‌ترین مزیت‌ها به لزوم کاهش نظارت انسانی بر فرآیند فعالیت استخرها بازمی‌گردد، به نحوی که این سیستم به‌صورت خودکار هرگونه نقص و ایرادی را در کمترین زمان ممکن اطلاع‌رسانی می‌کند؛ زیرا زمان طلایی برای نجات یک استخر، چیزی حدود 20 دقیقه است.

وی ادامه داد: علاوه‌بر این تنها نمونه خارجی این محصول در کشور هلند ساخته شده که قیمت آن در زمان تولید نمونه‌های اولیه محصول شرکت، چیزی حدود 10 برابر قیمت نهایی ما بود.

بیگلری خوشمرام با بیان اینکه مزیت دیگر این محصول هوشمند بودن آن است که وقوع هرگونه تهدید را پیش‌تر اعلام می‌کند، اظهار کرد: این مهم با توجه به حساس بودن این صنعت، از اهمیت بالایی به‌لحاظ اقتصادی برخوردار است.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، پرورش ماهی امروزه جزء پُردرآمدترین مشاغل محسوب می‌شود، اما مشکلات و سختی‌های نگهداری ماهی باعث شده تا خیلی‌ها سراغ راه‌اندازی و کار در مزرعه پرورش ماهی نروند، البته شرکت‌هایی همچون شرکت این فناور جوان در همدان، می‌تواند از طریق هوشمندسازی مدیریت شیلات، خطر فعالیت در این عرصه را کاهش دهد؛ درحال حاضر در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته‌ همچون آلمان، تولیدکنندگان موفق به دستیابی به تولید 600 تُن ماهی به‌ازای هر 15 لیتر آب شده‌اند، این میزان از پیشرفت به لطف استفاده از فناوری‌های جدید و هوشمندسازی مراکز پرورش ماهی محقق شده است. هوشمندسازی مزارع پرورش ماهی علاوه‌بر آسان‌تر کردن پرورش ماهی‌ها، باعث کاهش هزینه‌ها و در‌نتیجه افزایش سودآوری می‌شود که نتیجه آن رونق این صنعت خواهد بود.