مسجد محور تحولات عظیم در جامعه اسلامی بوده و نقش بسزایی در تربیت افراد و بازسازی جامعه دارد. امروزه در مساجد علاوه بر اقامه نماز جماعت، جلسات قرآن و دعاخوانی، تفسیر قرآن، کلاس‌های اخلاق و برنامه‌های فرهنگی نیز برگزار می‌شود. با توجه به اینکه برای هر خانه تا 40 منزل از هر طرف، همسایه شمرده‌شده‌ و حق همسایگی دارند و اگر این همسایگی مسجد باشد تأثیرات بیشتری دارد و از نظر فرهنگی و اجتماعی باعث تغییراتی در محله‌ای که در آن هستند دارند.

به‌منظور بررسی بیشتر این موضوع با جلیل بوجار یکی از اعضای هیئت امنای مسجد قبا واقع در کوی متخصصین به‌عنوان یکی از مساجد تازه‌ساز و سید حامد تروهید عضو هیئت امنای مسجد شریف‌الملک که یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در همدان است گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانیم:

عضو هیئت امنای مسجد قبا با بیان اینکه مسجد قبا در کوی متخصصین واقع شده و بیش از دو دهه از ساخت بنای آن می‌گذرد ادامه داد: این مسجد در منطقه‌ ویژه‌ای قرار گرفته و یکی از مساجد مهم و تازه‌ساز شهر است که در همه مناسبت‌ها در طول سال برنامه‌هایی را برگزار می‌کند.

جلیل بوجار با بیان اینکه مسجد در تراز جمهوری اسلامی باید مسجدی همه‌جانبه باشد گفت: همچنین باید در تمام مسائل فعالیت داشته و فقط تنها یک بعد را دربرنگیرد، ضمن اینکه بعد عبادی اولویت هر مسجدی است علاوه بر اقامه نماز فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی برای نوجوانان و جوانان در این مسجد فراهم شده است.

وی با اشاره به اینکه صبح‌های جمعه مراسم دعای ندبه را برگزار می‌کنیم تصریح کرد: دومین مسجدی است که بعد از مسجد مهدیه این برنامه را برگزار می‌کند. در طول هفته نیز برنامه‌هایی را متناسب با ایام در نظر گرفته‌ایم. جلسات قرآنی که برای خانم‌ها برقرار شد مورد استقبال قرار گرفته و در ماه مبارک رمضان به اوج خود رسید.

وی با اشاره به اینکه علاوه بر قرائت قرآن، تفسیر قرآن و سخنرانی را در ماه مبارک رمضان بعد از نماز ظهر داشتیم گفت: این مسجد همچنین در حوزه‌هایی مثل مشاوره نیز فعالیت دارد. یک مرکز نیکوکاری داریم که معین یکی از مراکز نیکوکاری حاشیه شهر است و کمک‌هایی را برای آن‌ها تهیه می‌کند.

این بازنشسته کمیته امداد امام (ره) استان همدان با ابراز اینکه خوشبختانه سعی شده که از همه ظرفیت‌های این مسجد جهت اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی استفاده شود گفت: برخی روزها نیز فضای مسجد در اختیار هیئت انوارالزهرا (س) قرار می‌گیرد و همچنین کلاس‌های اخلاق نیز برگزار می‌شود که بیشتر نوجوانان و جوانان این منطقه در این کلاس‌ها شرکت می‌کنند.

بوجار در ادامه با اشاره به اینکه برگزاری کلاس‌های اخلاق، احکام و قرآن در این مسجد برای خانم‌ها و آقایان طی دو سال اخیر با شیوع ویروس کرونا کمتر شده است گفت: به‌دنبال احیای این کلاس‌ها برای گسترش بیشتر هستیم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر هم موقعیت منطقه دارای شرایط خاصی است و با توجه به فضای ایجادشده در جامعه، شرایط برای جذب نوجوان‌ها و جوان‌ها سخت شده ابراز کرد: سعی داریم علاوه بر کلاس‌های پیش‌بینی شده که کلاس‌های هنری و فنی را نیز دربرمی‌گیرد، برنامه‌های ورزشی و اردوهای سیاحتی و تفریحی را نیز در برنامه‌ها بگنجانیم.

وی با اشاره به اینکه علاوه بر آنچه بیان شد برگزاری کلاس‌های قرآنی و اخلاق دو نیاز اساسی و پایه مساجد هستند گفت: در مجموع ما اسلام را در سه بخش اعتقادات، اخلاق و احکام در نظر گرفته‌ایم و سعی شده در این سه موضوع بیشتر ورود کنیم به‌طور مثال به همین منظور امام جماعت مسجد جمعه‌شب‌ها زمانی را به کلاس‌های اعتقادی اختصاص داد‌ه‌ است.

این عضو هیئت امنای مسجد قبا با اشاره به اینکه هر سه ضرورت ذکر شده را پیگیری کرده و در کنار آن برنامه‌های تفریحی و ورزشی بیشتری را پیش‌بینی کرده‌ایم تا افراد بیشتری در مسجد حضور یابند افزود: این موضوعات موجب شده تا نمازهای باشکوهی در این مسجد برگزار شود. در طبقه پایین هم برنامه‌های ورزشی نیز به‌صورت دائم برقرار است.

بوجار با ابراز اینکه این برنامه‌ها باعث شده تا علاوه بر افراد مسن نوجوانان و جوانان هم در این مسجد حضور یابند خاطرنشان کرد: ما باید از این ظرفیت الهی بیشتر برای نوجوانان و جوانان استفاده کنیم. همچنین محلی را برای مهدکودک درنظر گرفتیم تا بچه‌ها از سن کمتر در فضای مسجد حضور یابند که البته در حال حاضر هم افراد فرزندان خود را به مسجد می‌آورند.

وی با ابراز اینکه مسجد ما وابسته به جایی نیست و به همت خیرین حمایت شده عنوان کرد: با توجه به تازه‌ساز بودن مسجد افراد خیر برای تکمیل آن و همچنین برگزاری مراسم‌ها و پذیرایی‌ها کمک می‌کنند.

عضو هیئت‌ امنای مسجد شریف‌الملک با ابراز اینکه این مسجد از قدیمی‌ترین مساجد همدان به‌شمار می‌آید که قدمت آن حدود یک قرن است افزود: این مسجد موقوفه آقامیرزا سیدحسین خان احمدی سعیدالممالک بوده و در ضلع جنوبی میدانِ بوعلی سینا و در خیابان بین‌النهرین در شهر همدان واقع شده و یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در همدان است. بعضی قسمت‌های مسجد مثل حسینیه به‌مرور زمان به آن اضافه شده که نتیجه وقف افراد بوده است.

سید حامد تروهید با اشاره به اینکه از دیرباز در این مسجد نمازهای جماعت، اعیاد و جشن‌ها برگزار می‌شده گفت: منطقه‌ای که مسجد در آن واقع شده درودآباد نام داشته و یک هیئت به نام درودآبادی‌ها در آن فعالیت داشتند.

وی با اشاره به برگزاری جلسات قرآن سنتی از دیرباز در این مسجد عنوان کرد: با گذشت زمان، ضرورت حضور جوانان و ارتباط با محله و فعالیت‌های اجتماعی در پنج سال گذشته فعالیت‌های این مسجد افزایش یافته است و به دلیل حضور افراد جدید در کنار هیئت‌امنای قدیمی تغییر و تحولاتی ایجاد شد. هدف عمده از این تغییرات حضور بیشتر جوانان در مسجد است که علاوه بر ایام محرم، اوقات دیگر نیز حضور پررنگ و فعالی داشته باشند.

این عضو هیئت امنای مسجد شریف‌الملک از دیگر توجهات مسجد را توجه به نیازمندان و افرادی که به دلایلی به مسجد مراجعه می‌کنند بیان کرد و گفت: به کسانی که در امور پزشکی دچار مشکل شده‌ یا برخی مشکلات حقوقی دارند کمک کرده همچنین در بخشی هم خدمات مشاوره‌ای داده می‌شود.

تروهید افزود: در سال‌های اخیر علاوه بر این فعالیت‌ها جلساتی با نام انوار‌الزهرا برای جوانان برگزار می‌شود که شامل پنج هیئت قرآنی است که به سبک جدید و متفاوت از قبل فعالیت می‌کنند. همچنین کانون فرهنگی و پایگاه بسیج نیز در این مسجد تشکیل شده و فعال است.

وی در خصوص جلسه‌های هیئت انوارالزهرا با توضیح اینکه در 6 منطقه برگزار می‌شود و به حدود 30 هیئت می‌رسد عنوان کرد: پنج هیئت آن در این مسجد بوده و برخی از کلاس‌های آموزش قرآن دیگر هم علاوه بر آنچه گفته شد در این مسجد تشکیل شده است.

وی با اشاره به اینکه مسجد شریف‌الملک مرکز جلسات همیاران شهر و شورا است که به‌وسیله شهرداری مدیریت می‌شود و مرکزیت چهار منطقه محلاتی است ادامه داد: در این کانون مشکلات محلات بررسی شده و اعضا با کارگروه‌هایی که دارند به شهرداری متصل می‌شوند و مشکلات را حل می‌کنند؛ مثلاً در اعیاد و مناسبت‌ها همسایگان هم از برنامه‌ها بهره‌مند می‌شوند.

این عضو هیئت امنای مسجد شریف‌الملک به دیگر برنامه‌های هیئت انوارالزهرا اشاره و برخی از آن‌ها را اردوهای کوتاه‌مدت برای نوجوانان، انجام برخی بازی‌ها و نمایش فیلم که جذب کننده جوانان و نوجوانان باشد عنوان کرد.

تروهید با اشاره به اینکه پایگاه بسیج مسجد اکثر شب‌ها فعال بوده و جوانان و هیئت‌ها در آن مشغول هستند گفت: اخیراً دادگستری به‌دنبال تشکیل و تقویت هیئت‌های مصلحین در این مسجد است تا مشکلات اهالی محل را در مسجد حل کنند. همچنین خانم‌ها در مسجد برای نیازمندان جهیزیه تهیه کرده و هرچند وقت یک‌بار با جمع‌آوری پول گوسفندی را قربانی کرده و بین افراد نیازمند پخش می‌کنند.

مساجد علاوه بر محل‌هایی برای عبادت پناهگاهی برای همه افراد جامعه هستند. در این مکان مقدس با برگزاری تفسیر قرآن و کلاس‌های اخلاقی می‌توان به افزایش آگاهی جامعه کمک کرد. مساجد به‌عنوان پناهگاه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌توانند در هر محله‌ای باعث ارتقای فرهنگ آن منطقه‌ شوند. مساجد و افراد تأثیرگذار یا به عبارتی اعضای هیئت‌ امنای مساجد با برنامه‌ریزی‌هایی که دارند می‌توانند با بهره‌مندی از ظرفیت‌های مساجد باعث شوند که به لحاظ فرهنگی محله‌ای که در آن فعالیت می‌کنند را تغییر دهند. علاوه بر تغییرات فرهنگی و اجتماعی مساجد در کمک به افراد نیازمند در منطقه و حل مشکلات محله‌ای که در آن واقع شده است می‌پردازند.