دهه فجر انقلاب اسلامی بخشی از تاریخ ما در عصر حاضر بوده و تداعی‌کننده رهایی مردم این مرزوبوم از ظلم و استبداد است. این ایام قطعاً یک «یادواره» است برای اینکه بدانیم در کمتر از 50 سال قبل چگونه مردم به پشتوانه یک مرجع دینی و سیاسی وطن را از چنگ ظلم نجات داده و آزادی را برای ما به ارمغان آوردند. چیزی که لازم است نه‌تنها در این ایام، بلکه همواره و بسیار به خود و نسل‌های بعد یادآوری کنیم. چراکه هویت ما عمیقاً به این بخش از تاریخ گره خورده است؛ رخداد بزرگی که نه‌تنها مردم ایران به‌واسطه آن به استقلال و آزادی رسیدند که منشأ خیزش بسیاری از آزادی‌خواهان و مبارزان در سرتاسر جهان علیه ظلم، استعمار و استبداد شد و یک انقلاب عظیم را در جهان پایه‌گذاری کرد که همچنان نیز ادامه دارد.
گرامیداشت این ایام نیز منحصر به ایران نبوده و در تمامی فرهنگ‌ها و آداب مردمان جهان رایج است که بزرگ‌ترین روز تاریخ کشور خود را پاس می‌دارند، معمولاً بنا به فرهنگ هر کشور، آن روز بزرگ و تاریخی گرامی شمرده و نسل به نسل و سینه به سینه، منتقل می‌شود تا آیندگان قدر آن روز را بدانند. بسیاری از‌ کشورهای جهان، بزرگ‌ترین روز تاریخی خود را روز استقلال سرزمینشان می‌دانند و برای آن احترام قابل ملاحظه‌ای قائل هستند، ما نیز دهه فجر و 22 بهمن‌ماه را که بر حکومت شاهنشاهی فائق آمده و مزه استقلال را چشیدیم، گرامی می‌داریم.
با ذکر این مقدمه آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت‌وگوی خبرنگار روزنامه سپهرغرب با حجت‌الاسلام سجاد کرمی، دانش‌آموخته حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی است؛ در این گفت‌وگو چرایی بزرگداشت این ایام و سؤالاتی از این دست پاسخ داده شده است:
   **به‌عنوان مقدمه و سؤال نخستین بفرمایید علت و فلسفه گرامیداشت دهه فجر چیست؟ آیا نمی‌توان در طول سال به این مسئله پرداخت؟
مقوله گرامیداشت دهه مبارکه فجر از چند جهت قابل بررسی بوده؛ نخستین جهت، یوم‌الله بودن آن است. در قرآن کریم سوره ابراهیم آیه 5 داریم که فرمود: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآیَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُور». ایام‌الله را باید متذکر شد. آیه بیانگر این مطلب است که در جریان خروج از ظلمات به سوی نور، یکی از مسائلی که باید مورد توجه واقع شود، یادآوری ایام‌الله است. این یادآوری، عامل تقویت استقامت بوده و خودش نوعی شکرگزاری است. حالا ایام‌الله چه روزهایی هستند؟ دراین‌باره روایات متعددی داریم؛ ازجمله اینکه برخی روایات روزهای نابودی اقوام برخی انبیا مانند حضرت نوح، هود، صالح و غیره را ایام‌الله گفته‌اند، یا به تعبیر برخی روایات، هر فصل نو از حیات جوامع انسانی، یوم‌الله است. در روایاتی هم از روز ظهور حضرت بقیةالله، روز رجعت و روز قیامت به ایام‌الله تعبیر شده است.
از طرفی در آیه 55 سوره ذاریات شریفه بازهم داریم که «وَذَکِّرْ فَإِنَّ الذِّکْرَى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ؛ یادآوری، حتماً برای مؤمنان مفید است». بر این اساس، صرف یادآوری و گرامیداشت ایام‌الله، موضوعیت دارد.
جهت دیگر، به‌جا آوردن شکر نعمت انقلاب اسلامی است. هرچند برخی ناکارآمدی‌ها در بخش‌هایی از نظام، گله‌مندی مردم را در پی داشته؛ اما نمی‌توان منکر این واقعیت شد که انقلاب اسلامی با آن آرمان‌های بلند و متعالی، یک نعمت بزرگ از جانب خداوند متعال بود. آزادی، اخلاق، معنویت، عقلانیت، عدالت، عزت، برابری و غیره، ارزش‌هایی فطری هستند که انقلاب اسلامی براساس آن‌ها به‌وقوع پیوست. فراگیر شدن این ارزش‌ها، تبدیل شدن آن‌ها به گفتمان بیداری در جامعه یخ‌زده عصر طاغوت و پیروزی به کمک آن ارزش‌ها، وقایعی بسیار عظیم و شگرف هستند که باید با این گرامیداشت، همواره شکرگزار آن‌ها بود.
وجه سوم، پاسداشت ارزش‌های انقلاب اسلامی است. در مقام تمثیل عرض می‌کنم که آنچه اسلام را زنده نگه داشته، خط سرخ عاشورا بوده و آنچه این خط را در طول اراده الهی حفظ کرده، همان عزاداری‌های مناسبتی محرم است. گریه هرساله بر سیدالشهدا و عزاداری برای آن حضرت، عامل حفظ و تداوم نهضت امام حسین علیه‌السلام است. این مقوله برای هر حادثه و پدیده الهام‌گرفته از عاشورا نیز صادق است؛ مسامحتاً عرض کنم که حتی برای پدیده‌های منفی نیز این یادآوری‌های سر موعد و مناسبتی، عامل تداوم و بقا است.
البته بخش دوم سؤال شما بسیار مهم است که باید این گرامیداشت در طول سال و عمیق‌تر صورت بپذیرد. این گرامیداشت باید با تحقق دستاوردها و به شکل عملی اتفاق بیفتد؛ این سخن شما درست است، اما نافی گرامیداشت هرساله دهه فجر نیست، بلکه تکلیفی جدی‌تر بر دوش ما می‌گذارد.
   **یکی از مسائل مهم در شکل‌گیری انقلاب اسلامی مردمی بودن آن است، چرا انقلابی که تشکیل آن مردمی بوده، بزرگداشت مردم‌محور ندارد؟
من با نظر شما تاحدودی مخالف هستم. به‌هرحال در مساجد، هیئت‌ها، پایگاه‌ها، کانون‌های فرهنگی و هنری و غیره این بزرگداشت برگزار می‌شود و این‌ها ماهیت مردمی دارد. درست است که مخصوصاً در سال‌های اخیر ابلاغ‌ها و دستورالعمل‌هایی گاهی قابل انتقاد برای بزرگداشت این دهه مبارکه صادر شده، اما نمی‌توانیم منکر بزرگداشت‌های مردم‌محور شویم. ‌ راهپیمایی 22 بهمن، تجلی همین بزرگداشت‌های مردم‌محور است که میلیون‌ها نفر بدون الزام و ابلاغ و غیره، در آن شرکت می‌کنند. البته گرداننده این مراسم، برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند، اما نمی‌توان در آن حد هم انتظار سازمان‌دهی نداشت.
   **برگزاری برنامه‌های فعلی که غالباً از تکرار رنج می‌برد و بیشتر شبیه گزارش کار است تا تعمیق اندیشه‌های متعالی انقلاب، واقعاً چه فایده‌ای دارد؟ به نظر حضرتعالی مردم و مسئولان هریک چه وظیفه‌ای دارند؟ چه جریانی متولی هدایت اقدامات شکل‌گرفته است؟
نفس بزرگداشت، فایده یادآوری و شکرگزاری دارد؛ اما اگر بزرگداشت با هدف رفع تکلیف و پُر کردن رزومه و گزارش کار انجام شود، نخستین آسیب آن متوجه نظام و انقلاب خواهد بود. واضح بوده که رسالت مهم این مراسم، هویت‌بخشی و تجدید نسل‌های انقلابی است. این هدف مهم وقتی محقق می‌شود که جریان شکل‌گیری مراسم بزرگداشت، براساس نیاز هویتی مخاطب و با توجه به خلأهای او شکل بگیرد. اگر مراسم صبغه گزارش‌کاری به خودش بگیرد، این مأموریت مهم مراسم سالگرد انقلاب از دست می‌رود و کار کلیشه‌ای می‌شود.
در بیان وظایف، بنده نخستین وظیفه را متوجه مسئولان می‌دانم. به فرموده امام (ره)، هدف این انقلاب رساندن مردم به قله انسانیت است. انقلاب اسلامی هدفش تسکین آلام مردم و مرهم گذاشتن بر زخم‌های واردشده به ساحت کرامت و انسانیت آن‌ها است. نباید اتفاقات ریزودرشت اقتصادی، آسیب‌های اجتماعی و غیره که عموماً محصول بی‌تدبیری برخی مسئولین است، دست‌انداز رسالت بزرگ انقلاب شود. بهترین کاری که مسئولین برای بزرگداشت انقلاب اسلامی‌ می‌توانند انجام دهند، این است که هرسال در دهه فجر، با ارائه اقدامات واقعی و خدمات درخور ملت، کام آن‌ها را شیرین کنند؛ این هم بزرگداشت است، هم عامل دلگرمی مردم.
وظیفه بعدی بر دوش مردم است. ما به‌عنوان شهروندان این شهر و کشور و صاحبان این انقلاب، هرگز نباید ارزش‌ها و آرمان‌های آن را فراموش کنیم و در هر مقطع و فرصتی باید این آرمان‌ها را مطالبه کنیم و پای آن‌ها بایستیم. البته منظورم از ایستادن پای آرمان‌ها، این نیست که شعار انقلاب را بدهیم و بعد هم هر خیانت آقایان و آقازاده‌هایشان را توجیه کنیم؛ نه! ایستادن پای آرمان‌ها، یعنی اینکه اجازه ندهیم آب خوش از گلوی مسئول تنبل پایین برود. مردم باید سینه سپر کرده و با فرستادن مسئولین بی‌کفایت به زباله‌دان تاریخ، از انقلاب محافظت کنند.
   **پیشنهاد شما چیست؟
مساجد عمده‌ترین مراکز برگزاری مراسم سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی هستند. شاید یکی از پیشنهادهای مؤثر این باشد که مردم، ائمه جماعات و متولیان فرهنگی، مساجد را به کانون پاسخگویی مسئولین تبدیل کنند. مساجد در دهه فجر و بقیه ایام سال، به تریبون‌هایی برای شنیدن فریادها و مطالبات مردم تبدیل شوند. هر مسجد یک مسئول شهری یا استانی را دعوت کند و از عموم مردم بخواهد در مقابل آن مسئول به بیان مطالبات خود بپردازند و مسئول نیز موظف به پاسخگویی باشد. این شکل از مراسم، فواید و آثاری دارد؛ ازجمله شنیده شدن صدای مردم، مأمور شدن مسئولین به انجام کارهای واقعی و قانع‌کننده برای مردم و نه کارهای نمایشی، تبدیل مساجد به مراکز نقش‌آفرین در عرصه سیاسی و اجتماعی به نفع مردم و غیره.
   **به‌عنوان سؤال پایانی بفرمایید عمده آسیبی که از قِبل حرکات نمایشی به جریان انقلاب وارد می‌شود، چیست؟
همان‌طور که در پاسخ به سؤالات قبل عرض کردم، عمده‌ترین آسیب، بحران هویت و عدم انتقال ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب به نسل‌های آتی است؛ موضوع مهمی که بقا و حرکت شتابنده انقلاب در گرو آن است.

سمیرا گمار