|
آیا بهشتیان در حسرت مقامات برتر به‌سر می‌برند؟ براساس روایات، کسانی که در درجات بالاتر از بهشت قرار دارند، می‌توانند در درجات پایین‌تر حاضر شوند و به دوستان خود سر بزنند؛ اما رفتن از درجات پایین به طبقات فوقانی، ممکن نیست. همچنین بهره‌مندی‌های افراد از نعمت‌های بهشتی یکسان نیست؛ وسعت املاک، حتی لباس‌های نیز بهشتیان متفاوت است. هرچه عمل صالح افراد خالص‌تر و بیشتر، دارایی‌های آنان نیز بیشتر. هرچند همه بهشتیان جزء اغنیاء محسوب می‌شوند، اما می‌توان بهشتیان را به غنی و غنی‌تر تقسیم کرد. حال باید پرسید «چگونه بهشتیان حسرت مراتب بالاتر را نمی‌خورند»؟ روشن است که در میان آنان حسادت جایگاهی ندارد؛ اما مؤمنین در دنیا همواره غبطه درجه‌داران معنوی همچون شهدا و علما را می‌خورند. این عامل باعث می‌شود همواره درصدد کسب مقامات معنوی برآمده و به آنچه هستند، قانع نباشند. «غبطه یکی از بهترین محرک‌ها برای پیشرفت مادی و معنوی انسان‌ها است». حال چگونه ممکن است بهشتیان مقامات والای مقربین را مشاهده کنند و آرزوی کسب مقام آن‌ها را نداشته باشند؟ به‌خصوص آنکه چنین مطالبی برای انسان فطری است و هیچگاه از وی جدا نمی‌شود.
کوتوله‌ها در قصر غول‌ها
این‌گونه نیست که انسان به هرچه ندارد غبطه بخورد و دلش برای داشتن همه نداشته‌ها پر بکشد. به فرموده آیت‌الله بهجت (ره) در یکی از نسخه‌های انجیل آمده است همان‌گونه که در دنیا انسان‌های بلندقامت و کوتاه‌قامت حسرت لباس‌های یکدیگر را ندارند، نعمت‌های بهشتی نیز بر قامت هرکسی راست نمی‌آید. پوشش روسری به همان میزان که برازنده بانوان است، برای آقایان ناهمگون است. قصرهای مجلل و فراخ با دیوارهای بلند برای کوتوله‌ها (به تعبیر قصه‌ها) مایه رنج و عذاب است. معنا ندارد کوتوله‌ها حسرت داشتن کفش غول را به جهت اینکه چرم بیشتری در آن به‌کار رفته، داشته باشند. حال چرا برخی بهشتیان کوتاه قامت هستند؟ به جهت عملشان. آیا ممکن است کوتاه‌قامتان بلندقامت شوند؟ خیر؛ زیرا «عمل هر شخص ویژگی‌های جسمی و روحی وی و جایگاهش را در بهشت مشخص می‌کند». بنابراین «کسی حسرت داشتن نعمت‌های بالاتر را نمی‌خورد، چراکه تناسبی با ویژگی‌های وجودی وی ندارد».
حقیقت چیست؟ پوسته زاهدانه یا شهوت احمقانه؟
شبهه معروف دیگر اینکه اگر بهشت همه خور و خواب و خشم و شهوت است، بهشت شهوت‌خانه‌ای است که اهل آن دائم مست شراب‌ها و هم‌آغوشی با حورالعین‌های بهشتی هستند، درنتیجه مؤمنین برای رسیدن به شهوات، خوردن و خوابیدن و تکمیل حیوانیت خویش عمری را در دنیا با زهد می‌زیند تا روزی به متامع و آرزوهای حیوانی خویش دست یابند؟ درحالی که زهد برای شهوت‌رانی دائمی بهتر از شهوت‌رانی در دنیا نیست و روزه برای پُرخوری ابدی در بهشت کهتر از روزه‌خواری در ماه مبارک رمضان نیست. دست کم ماهیت رفتار روزه‌داران و روزه‌خواران، زاهدان و شهوترانان یکی است؛ اگر نگوییم زهد و روزه‌داری به قصد عیش و نوش مذموم‌تر است، چراکه از نفاق و دورویی باطنی حکایت می‌کند.
بالاترین درجه بهشت
اولا،ً همه بهشتیان در یک سطح نیستند. برخی از بهشتیان به هیچیک از نعمت‌های بهشتی اعتنایی ندارند. با وجود آنکه انواع نعمت‌ها را حتی بیش از سایر طبقات در اختیار دارند، توجهی هم به آن‌ها ندارند؛ همچون عاشقی که هر نوع غذای لذیذی در اختیارش است، اما لحظه‌ای از معشوق خویش غافل نمی‌شود؛ چراکه لذت‌های جسمانی در مقایسه با لذتی که از اُنس با محبوب می‌برد، قابل ذکر نیست. البته نه وجود آن نعمت‌ها بیهوده است و نه بی‌توجهی بهشتیان به آن‌ها نشانه حماقت. این طبیعت آدمی است که با وجودِ نعمت‌های برتر، توجهی به امور فروتر نمی‌کند و همواره به دنبال بهترین‌ها است. تاریخ نمونه‌هایی از انسان‌های وارسته به یاد دارد که حاضر نیستند هیچ نعمتی را با اُنس خدا عوض کنند؛ ازجمله آیت‌الله قاضی (ره) که در پاسخ به این سؤال که «در بهشت هم نماز وجود دارد؟» فرمودند: «بهشتی که در آن نماز نباشد، بهشت نیست».
خوشا آنان که دائم در نمازند
ثانیاً، «ملاک حیوانی بودن اعمال، ارضای تمایلات حیوانی به قصد ارضای تمایلات حیوانی است»؛ اما همین اعمال اگر به قصد رضای خداوند انجام شود، عبادتی ارزشمند خواهند بود. همه انسان‌ها به ارزش نیت در کارها واقف هستند. اگر کسی به قصد تمسخر سلام کند یا قصد کلاهبرداری داشته باشد، فعل او ارزش منفی پیدا کرده و موجبات نفرت شنونده را فراهم می‌آورد؛ اما اگر همان کار با نیت خیرخواهی صورت پذیرد، از باارزش‌ترین افعال انسانی بوده و محبت شنونده را جلب می‌کند. خوردن، خوابیدن، رفع نیازها، خندیدن، گریستن و همه اعمال انسان اگر از باب تبعیت هوای نفس تحقق یابد، رفتاری حیوانی بوده و هیچ نقشی در تکامل روح انسان ایفا نمی‌کند؛ اما اگر نیت و انگیزه انسان انجام وظیفه و رفع نیازهای مادی برای زمینه‌سازی تکامل انسانی و جلب رضایت الهی باشد، از بهترین کارهای انسانی خواهد بود. بهشتیان همه لذایذ بهشتی را هدیه‌ای از ناحیه خداوند می‌دانند و براساس خواست خدا از نعمت‌ها بهره می‌برند؛ درنتیجه، با تناول غذاها و مصاحبت دوستان، درحقیقت خدا را عبادت می‌کنند.
بهشتیان، بازنشستگان «بیمه دین»
ثالثاً، حتی اگر این اعمال حیوانی باشند، براساس منطق مادیون که به دنبال لذت‌های حیوانی هستند، چشم‌پوشی از لذایذ زودگذر برای رسیدن به لذت‌های حیوانی همیشگی، مقبول است و بی‌توجهی به عبادت که مقدمه کسب لذت ابدی بوده، نشانه حماقت است. خداوند تحقق چنین هدفی را تضمین کرده و درواقع بزرگ‌ترین بیمه‌گر است. مفاد بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز که در سند رسمی و کتاب «قانون بیمه الهی» (قرآن) آمده، این است که اگر می‌خواهید یک عمر لذت ببرید، بدانید هر عمل نیکی 10 برابر پاداش خواهد داشت. «کسانی که عاقلانه می‌اندیشند، در طول عمر دنیایی حق‌بیمه خود را که ایمان و عمل صالح است، به‌صورت منظم پرداخت می‌کنند و بازنشستگی و مُستمری ابدی می‌خرند»: «یا أیَّها الذّینَ آمَنُوا هَل أدُلُّکُم علی تِجارةٍ تُنجیکُم مِن عَذابٍ ألیمٍ؟» ای مؤمنان آیا شما را به تجارتی راهنمایی کنم که شما را از عذاب دردناک رهایی می‌بخشد؟ «تُؤمِنُونَ بِاللهِ و رَسِولِه و تُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللهِ بِأموالِکُم و أنفُسِکُم، ذَلِکُم خَیرٌ لَکُم أن کُنتُم تَعلَمُونَ» به خدا و رسولش ایمان بیاورید و با اموال و جان‌هایتان در راه خدا جهاد کنید، این برای شما بهتر است اگر بدانید «یَغفِر لَکُم ذُنُوبَکُم یُدخِلکُم جَنّاتٍ تَجرِی مِن تَحتِها الأنهارُ و مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنّاتِ عَدنٍ، ذَلِکَ الفَوزُ العَظیمُ» در این صورت خداوند گناهان شما را می‌بخشد و در باغ‌هایی از بهشت داخل می‌کند که نهرها از زیر درختانش جاری است و در مسکن‌های پاکیزه در بهشت جاویدان جای می‌دهد، این پیروزی بزرگ است. (صف، 10 - 12).
|
