علاوه‌بر این تولیدکننده‌ معمولاً به‌عنوان یک نوآور، منبع ایده‌های جدید برای تولید و عرضه کالاها، خدمات و راه‌اندازی کسب‌وکار شناخته می‌شود، بنابراین در هر اقتصاد نقش کلیدی ایفا می‌کند؛ زیرا مهارت و ابتکار لازم برای پیش‌بینی نیازهای فعلی، آینده و ارائه ایده‌های جدید به بازار را دارد. به‌واقع این افراد با به خطر انداختن سرمایه خود، ثابت می‌کنند که موفق می‌شوند و پاداش این موفقیت کسب سود، شهرت و فرصت‌های رشدی است که پیش روی آن‌ها قرار می‌گیرد.

جالب‌تر اینکه طبق تعاریف ارائه‌شده در حوزه اقتصاد تولیدکننده یکی از منابعی است که اقتصاددانان به‌عنوان مؤلفه جدایی‌ناپذیر تولید طبقه‌بندی می‌کنند که در کنار سه مؤلفه دیگر یعنی زمین، منابع طبیعی و کار و سرمایه، نقش بسزایی را در فرآیند تولید ایفا می‌کند؛ چراکه یک تولیدکننده موفق این سه مؤلفه را برای تولید کالاها یا ارائه خدمات با هم ادغام و معمولاً یک طرح کسب‌وکار ایجاد می‌کند، استخدام می‌کند، منابع مالی را به‌دست می‌آورد، رهبری و مدیریت کسب‌وکار را فراهم می‌کند، اما متأسفانه اغلب در فضای تولید کشور ورود افراد به این عرصه تنها به سرمایه وابسته بوده و شاهد آن هستیم که اشخاصی بدون داشتن تخصص، دانش و درعین‌حال تسلط بر فنون بازاریابی و تنها از طریق فراهم کردن سرمایه، وارد عرصه تولید شده و در مواردی نیز آنقدر سطح تولید خود را نازل نگه می‌دارند که با هر کنش، کار آن‌ها دچار تنش شده و ره‌آوردی جز ورشکستگی را برای آن‌ها به دنبال ندارد؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا با محسن اتابکی، دکترای مدیریت کسب‌وکار و نیز مدیرکل سابق دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت و درحال حاضر مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه منطقه آزاد قشم گفت‌وگوهایی را دراین‌باره ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرکل سابق دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه نمی‌توان برای ورود افراد به عرصه تولید به‌عنوان تولیدکننده استاندارد خاصی را درنظر گرفت زیرا کلمه استاندارد دارای مفهوم خاصی است، گفت: دراین‌بین آنچه حاکم است مقررات و رویه است که باید هر تولیدکننده قبل از ورود به عرصه تولید از آن‌ها تبعیت کند.

محسن اتابکی با اشاره به اینکه مقررات و رویه‌های مذکور می‌توانند تاحدودی یاریگر سرمایه‌گذاران و به تعبیر بهتر تولیدکنندگان باشند زیرا تولیدکنندگی به‌نوعی بخشی از سرمایه‌گذاری است، ابراز کرد: دراین‌بین بخشی از قواعد و رویه‌های مرتبط با تولیدکنندگان به دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی همچون وزارت صنعت و دیگر ارگان‌های اعطاکننده مجوز فعالیت وابسته است.

وی ادامه داد: در این مرحله دستگاه‌ها از تولیدکننده خواهان ارائه گزارش توجیه فنی و اقتصادی یا همان FS هستند که به معنای امکان‌سنجی است و درواقع بررسی و ارزیابی قابلیت‌ها و امکان عملیاتی و تجاری‌سازی یک ایده یا یک طرح کسب‌وکار بوده؛ اینکه رسیدن به‌اصطلاح به فلان هدف در فلان نقطه و در فلان زمان، امکان دارد یا خیر، مقوله طرح توجیهی است و به ما کمک می‌کند که درک بهتر و واقع‌بینانه‌ای به مختصات زمانی و مکانی برای اجرا و عملیاتی کردن یک ایده یا طرح داشته باشیم.

اتابکی با بیان اینکه در طرح توجیهی مواردی همچون میزان سرمایه‌گذاری در زمان مشخص، میزان بازدهی آن، میزان نقدینگی، نحوه ورود به بازار هدف، میزان خطر پذیرفته‌شده و مخاطراتی که سرمایه‌گذاری را تهدید می‌کند و درعین‌حال مباحث مرتبط با واردات مواد و اولیه و نیز حوزه صادرات محصول و درنهایت برنامه تولیدکننده برای مدیریت این شاخص‌ها گنجانده می‌شود، افزود: بر این اساس اگر طرح توجیهی براساس ارزیابی‌ها و مطالعات دقیق انجام پذیرفته باشد، تولیدکننده در ادامه کار با مشکلات کمتری برخورد می‌کند.

وی ادامه داد: دراین‌بین با یک مشکل اساسی مواجه هستیم و آن این است که در برخی مراحل برای ورود به عرصه تولید باید موفق به کسب گواهینامه‌های خاصی همچون ایزو بود؛ اما بعضی از سرمایه‌گذاران فقط چون مجبور هستند، این کار را انجام می‌دهند و به اصول آن توجهی ندارند؛ اما اگر اصول این گواهینامه‌ها رعایت شود، طبیعتاً آن واحد اقتصادی و در پی آن مصرف‌کننده، کمتر دچار مشکل خواهند شد.

این دکترای مدیریت کسب‌وکار افزود: اما اگر هدف از ارائه طرح توجیهی تنها کسب این گواهینامه و یا جواز تأسیس باشد و درعین‌حال از محتوای علمی، تخصصی و دقیق لازم فاصله داشته باشد، طبیعتاً مشکلات آن در آینده گریبان‌گیر تولیدکننده خواهد شد.

اتابکی با اشاره به اینکه باید این درایت و بینش در تولیدکننده وجود داشته باشد که تنها برای کسب مجوز اقدام به تهیه طرح توجیهی نکند، اذعان کرد: این به آن مفهوم است که قبل ورود به عرصه تولید فرد تولید‌کننده می‌بایست درباره آنچه می‌خواهد انجام دهد، بیندیشد.

وی ادامه داد: درواقع مشکل اصلی ما در این نقطه است، باید طرح توجیهی فنی و اقتصادی توسط مشاورین معتبر برای تولیدکننده متخصص تهیه شود.

اتابکی با تأکید بر اینکه البته توجه به طرح‌های توجیهی برای تولیدکنندگانی که نیازمند دریافت تسهیلات بانکی هستند از آنجا که این ارزیابی‌ها توسط بانک نیز مورد رصد قرار می‌گیرد ضرورت بیشتری دارد، ابراز کرد: در اصطلاح در این شرایط گزارش توجیهی بانک استیبل شده و از وجاهت بیشتری برخوردار است.

وی با بیان اینکه متأسفانه در جایی که بحث دریافت تسهیلات مطرح نیست و تنها تولیدکننده برای کسب مجوز اقدام به تهیه طرح می‌کند همواره ارزیابی‌های انجام‌شده با توجیهات اقتصادی فنی و علمی فاصله دارد و همین امر یک خلأ است که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: بخشی از این مهم نیز به این موضوع باز می‌گردد که باید بینش و دانش فعالان و تولیدکنندگان را بیشتر کرد.

مدیرکل سابق دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه متأسفانه بخشی از این راکد بودن واحدهای تولیدی به همین نبود بینش و مطالعات دقیق بازمی‌گردد، اظهار کرد: بخشی از مشکل نیز به شرایط اقتصادی جامعه بازمی‌گردد، زیرا برخی از واحدها به‌لحاظ محصول تولیدی ازنظر مواد اولیه وابسته به شرایط ارزی هستند که در نوسانات ارزش آن‌ها را دچار مشکل کرده است.

این دکترای مدیریت کسب‌وکار با بیان اینکه راهکار این است که یک‌سری جلسات توجیهی برای تولیدکنندگان قبل از آغاز به کار برگزار شود، ابراز کرد: این به آن مفهوم است که وقتی فردی جهت ثبت شرکت خود و دریافت مجوز وارد عمل می‌شود، مشاورین باید در جلساتی مسیر تولید را برای آن ترسیم کنند.

وی با اشاره به اینکه جلسات مشاوره می‌بایست توسط دستگاه‌های دولتی مرتبط با حوزه تولید و صنعت انجام گیرد تا به‌خاطر هزینه‌بر بودن از سوی تولیدکنندگان نادیده گرفته نشود، افزود: راهکار دیگر این است که در مرحله اعطای مجوزها یک‌سری سؤالات به‌صورت چک‌لیست برای تولیدکننده طرح شود تا واحد مجوزدهنده از این موضوع حصول اطمینان کند که این تولیدکننده می‌داند به دنبال چیست؟ و درنهایت مشاوره لازم توسط کارشناسان متخصص برای پیمودن بهتر مسیر به او ارائه شود.

مدیرکل سابق دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه راهکار سوم به اعتبارسنجی مشاورینی که اقدام به تهیه طرح‌های توجیهی فنی و اقتصادی از سوی دولت و نهادهای تأثیرگذار بر عرصه تولید و صنعت می‌کنند بازمی‌گردد، تشریح کرد: درواقع باید این اطمینان حاصل شود که طرح‌های توجیهی فنی و اقتصادی در حد کپی پیست نیستند و توسط مشاورین متخصص تأییدشده تهیه و ارائه می‌شوند.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، طرح توجیهی به یک مطالعه کارشناسی‌شده جهت بررسی قابلیت احداث یک واحد صنعتی، تولیدی و یا گسترش آن گفته می‌شود. درکل طرح امکان‌سنجی یا طرح توجیهی فنی و اقتصادی درواقع به معنای آنالیز میزان احتمال موفقیت یک فعالیت اقتصادی است، فعالیت اقتصادی به این مفهوم بوده که کسب‌وکاری در حوزه تولید یا خدمات ایجاد و یا توسعه می‌یابد.

نتیجه حاصله از مطالعات اهمیت طرح توجیهی این است که یک مدل تصمیم‌گیری به تشخیص ذی‌نفع و پایه‌گذاران مجری طرح ارائه داده می‌شود که این مدل چشم‌اندازی از شرایط تولید محصول مورد نظر در آینده را نشان می‌دهد؛ پس طرح توجیهی که همه‌جانبه، مستند و مطابق استانداردها است، این توانایی را در اختیار دارد که به شکل دقیقی کلیه جوانب تأثیرگذار روی پروژه را بررسی و آنالیز کند، بنابراین شناسایی نقاط ضعف و قوت طرح مورد سرمایه‌گذاری با استفاده از این مطالعات صورت می‌گیرد تا راهکارها و راه حل‌هایی به‌منظور رفع تهدیدات بازار ارائه شود.