چهارم مهرماه سال جاری بود که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان از پیش‌بینی‌ برداشت 64 هزار و 314 تُن محصول از 19 هزار و 601 هکتار باغات گردو خبر داد و گفت: همدان نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده گردو در کشور است؛ سال گذشته از پنج هزار و 613 هکتار باغ‌های گردوی تویسرکان 19 هزار و 125 تُن محصول برداشت شده و امسال پیش‌بینی بر این است که از پنج هزار و 622 هکتار باغ‌های گردو تویسرکان، 19 هزار و 115 تُن محصول برداشت شود.

وی تولید سالیانه محصولات باغی استان را به شکل میانگین 800 هزار تُن برشمرد و افزود: 2.4 درصد باغ‌های کشور به استان همدان اختصاص دارد.

این مقام مسئول تصریح کرد: از سطح 79 هزار و 162 هکتار از باغ‌های سطح استان در حدود 9 هزار هکتار باغ‌های مثمر غیر بارور بوده که هنوز نهال هستند.

با وجود عناوین بلندوبالایی مانند انجمن و صنوف مرتبط، اما همدان و به تبع آن تویسرکان در بازار گردوی کشور و سطح بین‌الملل سهمی نداشته و تنها نام قطب را یدک می‌کشد؛ بر این اساس با توجه به اهیمت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را کامبیز محمودی، باغدار تویسرکانی و رئیس انجمن تخصصی گردو کشور ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس انجمن تخصصی گردوی کشور با بیان اینکه درحال حاضر قاچاق گردو به کشور درحال نابود کردن ظرفیت باغداری تویسرکان و حتی کشور است، گفت: متأسفانه هیچ‌گونه نظارتی در این زمینه وجود ندارد، به‌طوری که درحال حاضر بازار گردوی کشور توسط گردوی چینی و آمریکایی احاطه شده است.

کامبیز محمودی با اشاره به اینکه نیازی به واردات گردو نداریم، گفت: گرچه اندازه گردوی ایرانی یکنواخت نیست، اما ازنظر طعم و مزه قابل قیاس با مشابه خارجی آن نیست.

وی‌ با بیان اینکه قاچاق گردو آسیب جدی به تولید داخل وارد می‌کند، تصریح کرد: دستگاه‌های مسئول باید جلوی قاچاق گردو را بگیرند تا شاهد افزایش تولید و کیفیت در داخل باشیم.

محمودی با تأکید بر اینکه طی سه سال گذشته با وجود افزایش بی‌رویه هزینه تولید در محصول گردو از دستمزد کارگری گرفته تا افزایش چندین‌برابری قیمت کود و سم شاهد افزایش قیمت گردو نبودیم و همین امر رغبت باغدار را برای تولید رو به زوال می‌برد، اذعان کرد: دراین‌بین قاچاق گردو نیز به این مشکل دامن می‌زند.

وی با تأکید بر اینکه درحال حاضر هر کیلو گردو از باغدار 70 تا 80 هزار تومان خریداری می‌شود و این درحالی است که قیمت یک بطری یک لیتری سم از 50 به 500 هزار تومان رسیده است، ابراز کرد: یقیناً افزایش قیمت کود و سم در استفاده از آن توسط باغدار تأثیرگذار است، به‌نحوی که طی سال جاری بسیاری از باغداران توان خرید آن را نداشتند.

محمودی با تأکید بر اینکه وجود آفت تابع عدم استفاده از سم و کود است، خاطرنشان کرد: همین امر (عدم استفاده از کود و سم) منجر به افزایش آفت در باغات گردو شده است.

وی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین خطری که باغ‌های گردوی استان را تهدید می‌کند آفت کرم خراط است که سطح زیر کشت گردو در برخی از مناطق را به‌شدت کاهش داده است و این رویه درصورت تداوم می‌تواند یکی از مهم‌ترین زیرشاخه‌های اقتصادی استان را برای همیشه به چالش بکشد، ابراز کرد: تأسف‌بارتر اینکه چاره‌اندیشی مناسبی حداقل برای بازاریابی، جلوگیری از قاچاق و مبارزه با آفت کرم خراط انجام نشده و بازار گردو در نخستین قطب تولیدکننده گردوی کشور کاملاً رها شده است.

این مقام مسئول بیان کرد: دلال‌بازی، فروش فله‌ای، عدم بازاریابی و صادرات با برند همدان و به تبع آن تویسرکان، موجب شده است که این محصول طی سال‌های اخیر به جایگاه واقعی خود نرسد.

محمودی در پاسخ به این سؤال که آیا طرح سرشاخه‌کاری به باغداران تویسرکان در مسیر بهره‌وری بیشتر کمکی کرده است؟ گفت: خوشبختانه عملکرد متولیان در این بخش قابل قبول بوده و دراین‌بین انجمن گردو تویسرکان همت مضاعفی را به کار بسته است.

این باغدار تویسرکانی با بیان اینکه البته در بخش‌هایی از باغات شمالی شهرستان اشتباهات در عرصه سرشاخه‌کاری انجام شد که این نواقص نیز درحال اصلاح است، تصریح کرد: دراین‌بین مسئله اصلی آموزش درست و اعتماد‌سازی است که خوشبختانه در این مورد بخش خصوصی ورود مناسبی داشته و موفق عمل کرده، به‌گونه‌ای که انجمن گردو تویسرکان در عرصه آموزش از اساتید مجرب کشور ترکیه نیز برای ارائه آموزش به شهرستان دعوت کرد و همچنان این ارتباط و آموزش پابرجا است.

محمودی با تأکید بر اینکه واردکنندگان گردوهای قاچاق بازار بسیار پُرسودی را در اختیار دارند، گفت: گرچه طبق ضوابط واردات گردو ممنوع است، اما همانطور که پیش‌تر عنوان کردم، گردوهای خارجی کاملاً منسجم به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند.

وی با بیان اینکه باغداران تویسرکانی حمایت مناسبی از سوی بخش دولتی دریافت نکرده‌اند و گردو برخلاف رقبای خود یعنی پسته و خرما در زمینه جذب سرمایه بسیار عقب مانده است، ابراز کرد: به‌طوری که تقریباً هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری صنعتی و مدرنی برای برندینگ، بسته‌بندی و بازاریابی این محصول در همدان انجام نمی‌شود.

مع‌الوصف؛ آنچه مسلم بوده اینکه سال‌ها است چرخ زندگی مردم شهرستان تویسرکان با «گردو» می‌چرخد، محصولی مهم و استراتژیک که زیر کشت پنج هزار و 500 هکتار از باغات این خطه قرار دارد.

«گردو» علاوه‌بر اینکه رونق زندگی بسیاری از تویسرکانی‌ها را رقم زده، اما تحت تأثیر برخی مشکلات هم قرار گرفته است؛ از تغییر اقلیم آب‌وهوایی، خشک‌سالی، سرمازدگی و آفات گرفته تا مسائلی چون واردات گردوی خارجی و سوء استفاده از نام گردوی تویسرکان برای فروش گردوهای دیگر! این درحالی است که کیفیت عالی گردوی تویسرکان باعث شده سازمان مالکیت معنوی (WIPO) این محصول را در فهرست جهانی ثبت کند.

حال آنکه در کشور سالانه 300 هزار تُن گردو از سطح 160 هزار هکتار برداشت می‌شود و ایران بعد از چین و آمریکا، جایگاه سوم را در دنیا دارد؛ به‌گونه‌ای که طبق آمارها به‌ازای هر ایرانی سه کیلو و 500 گرم گردو در کشور تولید می‌شود.

از طرفی به‌لحاظ رده‌بندی گردو سومین محصول خشکباری ایران است و درعین‌حال گردوی ایران یکی از کیفی‌ترین گردوهای جهان به حساب می‌آید؛ اما بااین‌حال چنان که گفته شد، واردات قاچاق گردو از کشورهای آمریکا، چین و غیره همانند بقیه محصولات کشاورزی دست گردوکاران ایرانی و به‌ویژه قطب گردوکاری ایران یعنی تویسرکان را در پوست گردو کرده است.

تأسف‌بارتر اینکه طبق منابع خبری عمده واردات قاچاق گردو از طریق بنادر وارد کشور می‌شود، بنابراین اگر نظارت‌ها جدی‌تر نشده و از قاچاق گردوی بی‌کیفیت خارجی جلوگیری نشود، دست 700 هزار باغدار ایرانی در پوست گردو خواهد ماند.