سپهرغرب، گروه زیست‌بوم - طاهره ترابی‌مهوش: گرچه به گفته معاون نظارت و پایش اداره‌کل‌حفاظت محیط‌زیست استان همدان عدم اجرای وظایف قانونی دستگاه متولی در موضوع مدیریت نخاله‌های ساختمانی حاشیه جاده‌ها در کارگروه پسماند مطرح می‌شود اما با توجه به شواهد گویی موعظه در کارگروه توان مدیریت پسماندهای حاشیه راه‌ها را ندارد.

با پیشرفت روزافزون و رشد جمعیت و توسعه جوامع شهری و روستایی نیاز به ساخت‌و‌ساز و توسعه بنا و اماکن افزایش پیدا می‌کند که این امر خود منجر به تولید روز افزون نخاله ساختمانی شهری و روستایی خواهد شد و با عدم نظارت و برنامه‌ریزی و ساماندهی مطلوب دستگاه‌های ذی‌ربط در این راستا مشکلات تخلیه غیر قانونی نخاله ساختمانی در حاشیه جاده‌ها خودنمایی می‌کند.

به تعبیر بهتر امروزه مدیریت نخاله ساختمانی از جمله ضروریات مدیریت شهری است که نیازمند آگاهی از چگونگی جمع‌آوری، دفع و بازیافت دارد و در حال حاضر عدم رعایت قانون از سوی مردم در جمع‌آوری و دفع پسماندهای این‌چنینی، کمبود ایستگاه تخلیه و نبود مراکز بازیافت پسماند از عواملی هستند که باعث بروز معضل در حاشیه جاده‌ها شده‌اند، دراین بین استان همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست به طوری‌که طی سال‌های اخیر همواره یکی از دغدغه‌های محیط‌زیستی به مسئله پسماندها و نخاله‌های ساختمانی و به‌ویژه انباشت آن در کنار جاده‌ها بازمی‌گردد بنابراین با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین باره گفت‌وگویی را با معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عادل عربی با بیان اینکه نخاله‌های ساختمانی در زمره پسماندهای عادی شهری تلقی می‌شوند گفت: البته این نوع پسماند نیازمند مدیریت خاصی است چراکه می‌بایست محلی مجزا از پسماندهای خانگی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه نباید این نوع پسماند در محل دفع و جمع‌آوری پسماندهای خانگی ریخته شود تصریح کرد: متأسفانه از آنجایی که این نوع پسماند حاصل ساخت‌و‌سازهایی هستند که به صورت مستمر و روزانه در کل استان انجام می‌پذیرد دارای حجم و وزن بسیار بالایی است.

وی افزود: به طور متوسط روزانه در شهر همدان بیش از دو هزار تن پسماند ساختمانی داریم که به سایت نخاله‌های ساختمانی شهر همدان منتقل می‌شود.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان با اشاره به اینکه تخلیه نخاله‌های ساختمانی، حاشیه شهر و نیز حاشیه راه‌ها از دیگر موضوعات زیست‌محیطی در بحث پسماندهای ساختمانی است، اذعان کرد: این معضل در مرکز استان به‌ویژه ابتدای جاده ملایر با وزن فراوان و پراکنده قابل مشاهده است.

عربی با اشاره به اینکه در قانون مدیریت پسماند، مدیریت پسماندهای عادی که نخاله‌های ساختمانی را نیز شامل می‌شود در داخل و حریم شهرها بر عهده شهرداری‌ها است اذعان کرد: با این وجود در حال حاضر شهرداری تنها به مدیریت پسماندهای محدوده شهر اقدام می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه مدیریت پسماند در حریم شهر که طبق نص صریح قانون بر عهده شهرداری‌ها است نادیده گرفته می‌شود تشریح کرد: تأسف‌بار‌تر اینکه در خصوص پسماندهای حاشیه راه‌ها نیز متولیان امر ( شهرداری‌ها در حریم شهر، راهداری و بخشداری‌ها ) نیز به وظیفه خود عمل نمی‌کنند.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان با بیان اینکه موضوع بعدی سایت‌‌های نخاله‌های ساختمانی در استان است که متأسفانه ما در اکثر شهرستان به جز شهرستان همدان سایت مجوزدار و شناسنامه‌دار نداریم، عنوان کرد: البته در شهرستان همدان نیز محل جدیدی معرفی شده اما هنوز شاهد انتقال سایت به محل معرفی شده نیستیم و همچنان این پسماندها در محل موجود فعلی تخلیه می‌شود.

عربی با بیان اینکه البته وجود سایت‌های فعلی بی‌شناسنامه که اغلب حریم و فاصله قانونی در آن مراعات نشده بهتر از نبود آن‌ها و در پی آن تخلیه این پسماندها در حاشیه راه‌ها است تصریح کرد: مسئله بعدی مدیریت سایت‌های موجود است زیرا واقعیت امر این است که ما به دنبال انباشت این زباله‌ها و در پی آن ساخت کوه و تپه نیستیم بلکه می‌بایست این سایت‌ها تسطیح و بازسازی و پسماندها مدیریت و درعین حال برای بازیافت آن‌ها به عنوان ظرفیت شاهد اقدام دستگاه متولی باشیم.

وی با اشاره به اینکه این روزها بحث بازیافت پسماندهای ساختمانی بحث نوینی است که آن‌ها را به مصالح با ارزشی تبدیل می‌کند تشریح کرد: البته شهرداری همدان سال گذشته به دنبال اجرای پروژه بود اما هنوز نتیجه آن مشخص نیست این درحالی است که در شهر کرمانشاه مقدمات کار انجام و عملیات این پروژه آغاز شده است.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان با بیان اینکه بازیافت این نوع پسماندها را می‌توان درآمدی پایدار برای شهرداری‌ها قلمداد کرد گفت: در غیر این صورت تبعات این معضل همچون تأمین محل و گسترش آن، مدیریت محل برعهده شهرداری است.

عربی با تأکید براینکه درحال حاضر ظرفیت سایت فعلی نخاله‌های ساختمانی تکمیل شده است ابراز کرد: براین اساس یقیناً برای گسترش محل می‌بایست حریم‌های محیطی‌زیستی را رعایت کنند.

وی با اشاره به اینکه محل استقرار سایت فعلی نخاله‌های ساختمانی پشت دانشگاه آزاد اسلامی است اذعان کرد: سایت جدید معرفی شده نیازمند تعامل با راه و شهرسازی در بحث تملک زمین است.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان با اشاره به اینکه خوشبختانه ارزیابی‌های محیط زیستی و مطالعات لازم دراین زمینه برای محل جدید انجام و در کارگروه ارزیابی استان تأییدیه لازم را دریافت کرده است ابراز کرد: این محل در مسیر ایستگاه قطار همدان قرار دارد.

عربی با تأکید براینکه محل جدید تأیید شده تا سال‌ها می‌تواند پاسخگوی نیاز شهر برای محل دفع نخاله‌های ساختمانی در همدان باشد اذعان کرد: بازهم تأکید می‌کنم درحال حاضر معضل اصلی ما ‌پسماندهای ساختمانی حاشیه راه‌ها است.

وی با بیان اینکه این معضل زیست‌محیطی علاوه برهم‌ریختگی منظر یک فعل غیر قانونی است که همواره در معرض دید عموم قراردارد اذعان کرد: گرچه مدیریت این معضل با دشواری همراه است اما آنچه مسلم است اینکه غیر ممکن نیست.

وی با تأکید براینکه متولی مدیریت این نوع پسماندها کاملاً مشخص است اذعان کرد: براین اساس انتظار می‌رود با سازو‌کارهای قانونی دستگاه‌های متولی نسبت به مدیریت این فضا اقدام کنند.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر وضعیت این معضل زیست‌محیطی (نخاله‌های ساختمانی حاشیه راه‌ها) در کدام شهرستان‌های استان بغرنج‌تر است‌ خاطر نشان کرد: از آنجایی که در مرکز استان حجم نخاله‌های ساختمانی قابل مقایسه با دیگر شهرستان‌ها نیست بنابراین این مسئله در شهرستان همدان بغرنج از دیگر شهرستان‌ها است.

عربی ادامه داد: شهرستان‌های ملایر و نهاوند نیز به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

وی در واکنش به سؤال دیگری مبنی براینکه این دستگاه در مقام نظارت، برخوردی با دستگاه‌های متولی متخلف که به وظایف قانونی خود عمل نمی‌کند داشته است گفت: از آنجایی که طرف حساب ما ارگان‌های دولتی هستند به راحتی نمی‌توان آن‌ها به مراجع قضایی معرفی کرد.

معاون نظارت و پایش اداره کل‌حفاظت‌محیط زیست استان همدان با بیان اینکه در شیوه‌نامه موجود نیز آمده که مباحث درون دستگاهی می‌بایست در کارگروه‌های تخصصی (کارگروه مدیریت پسماند) پیگیری شود نه در محاکم قضایی ابراز کرد: دراقع وظیفه این کارگروه رسیدگی به این مسئله است.

عربی ادامه داد: بر این اساس با پیگیری‌هایی که سازمان داشته است موضوع پسماندهای حاشیه راه‌ها در شهرستان نهاوند تا حدودی حل شده است اظهارکرد: در همدان نیز با این معضل هم در جاده تهران، جاده منتهی به بهار و جاده ملایر مواجه بودیم بنابراین در مقطعی با شناسنامه‌دار کردن کامیون‌ها و در عین حال تحت پوشش درآمدن آن‌ها توسط شهرداری درآن وادی ورود کردیم اما متأسفانه همچنان تخلف به صورت جسته و گریخته وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه عمده این معضل زیست‌محیطی مربوط به روستاها است تشریح کرد: به طور مثال اغلب پسماندهای انباشته شده در حاشیه جاده ملایر مربوط به روستاهای اطراف همین جاده‌ است زیرا به اعتقاد آن‌ها به لحاظ اقتصادی انتقال این پسماندها به سایت موجود در همدان مقرون به‌صرفه نیست بنابراین کامیون حامل این پسماندها در نزدیک‌ترین مکان ممکن نسبت به تخلیه پسماند اقدام می‌کند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد در فضای مدیریت پسماندهای ساختمانی طی چند سال اخیر شاهد تغییر و تحول مثبتی به لحاظ نظارت از سوی محیط‌زیست نبوده و نیستیم به طوری‌که علیرغم ادعای معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان مبنی بر قابل حل بودن این معضل در کارگروه مدیریت پسماند مطرح شدن چندین‌باره عدم انجام وظیفه دستگاه‌ها متولی در این کارگروه کاری از پیش نبرده و به‌نظر می‌ رسد مصوبات دراین موضوع برای دستگاه‌های که مخاطب قرار گرفتند محلی از اعراب نداشته و ندارد زیرا اگر امروز سری به اطراف جاده‌ها منتهی به شهر بزنی با دپوی از پسماندها مواجه می‌شود که هیچ دستگاهی خود را درقبال آن مسئول نمی‌داند بنابراین باید خطاب به سازمان حفاظت از محیط‌زیست استان گفت در مواردی این‌چنینی موعظه در کارگروه راهکار نیست و باید با اقدام قانونی دستگاه متخلف را پای کار آورد.