هنرمند همدانی به مناسبت روز جهانی صنایع دستی در گفتگوی اختصاصی با سپهرغرب مطرح کرد:

«به روز بودن» از الزامات کار در حوزه صنایع دستی

سپهرغرب، گروه خبر - سمیرا گمار: هنرمند همدانی به خبرنگار سپهرغرب گفت: در حال حاضر در کنار همه چالش‌های موجود به‌روزبودن یکی از الزامات کار ما است تا بتوانیم با رقبای خود رقابت کنیم.

صنایع دستی در ایران و بالتبع همدان قدمتی دیرینه دارد و تاکنون 370 رشته در این زمینه به ثبت رسیده و هزاران علاقمند را در سراسر ایران به خود جذب کرده است؛ در یک تعریف کلی صنایع دستی به محصولاتی گفته می‌شود که تمام یا بخشی از ساخت آن‌ها به صورت یدی انجام می‌گیرد اما نکته مهم‌تر در خلق این آثار به کارگیری فرهنگ، ذوق، هنر و استعداد است و با یک نگاه اجمالی می‌توان به این نتیجه رسید که هنر صنایع دستی آمیخته با زندگی روزمره ما است. هنری که چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی و یا در کارگاهی کوچک و بدون نیاز به لوازم و فناوری‌های پیشرفته و با سرمایه‌گذاری اندک، بهره‌وری بالایی داشته و پلی میان فرهنگ و اقتصاد شده و با توجه به فرهنگ غنی و آداب و رسوم متنوع، صنایع دستی استان را از نظر تنوع، زیبایی و کیفیت، بالاتر از صنایع دستی کشورهایی مانند چین قرار داده است. اگرچه گاهی هم کم توجهی و عدم حمایت از متولیان این عرصه و همین طور قیمت بالای تمام شده محصولات و قابلیت رقابت کم، منجر به پیشی‌گرفتن کشورهایی چون چین، هند و پاکستان و مصادره بازار جهانی شده است. علی ای حال سازمان یونسکو به خاطر اهمیت و ضرورت صنایع دستی در دنیا 10 ژوئن (مصادف با 20 خرداد) را روز جهانی صنایع دستی نام‌گذاری کرده؛ در این نوشته گفتگوی خبرنگار سپهرغرب با محمدحسن سیدی‌تبار یکی از هنرمندان همدانی فعال در زمینه صنایع دستی را خواهید خواند؛ سیدی‌تبار 40 ساله بوده و قریب به 22 سال است که در رشته مصنوعات چوبی فعالیت می‌کند، متولد و ساکن همدان است و در سن 18 سالگی و به صورت تجربی وارد این کار شده، پس از آنکه در هنرستان به صورت آکادمیک دانسته‌های خود را کامل کرده کار خود را به صورت تجربی و با بهره بردن از محضر اساتید به نام و بزرگ همدانی در این رشته ادامه داده‌است، آنچه می‌خوانید متن حاصل از همکلامی با وی است:

هنرمند همدانی بابیان اینکه رشته‌ صنایع چوبی شاخه‌های مختلفی از قبیل مشبک، منبت، خراطی و نازک‌کاری را در بر می‌گیرد، عنوان کرد: بنده در بیشتر این رشته‌ها نظیر نازک کاری و مصنوعات بسیار کوچک چوبی فعال بوده و بیشتر به ساخت و ساز، جعبه‌های جواهر، شطرنج، گره چینی و قاب‌های منبت مشغول هستم و رغبتی به ساخت کارهای بزرگ چوبی مثل مبل، میز و صندلی ندارم.

محمد حسن سیدی‌تبار در ادامه خاطرنشان کرد: کار با مصنوعات چوبی یا باید جنبه هنری و خاص داشته باشد یا باید به تولید انبوه برسد که شرایط و امکانات خاص خودش را می‌خواهد؛ بنده شرایط و امکانات ورود به تولید انبوه را نداشته و ترجیحا کارهای خاصِ با دقت و ظرافت بالا را انجام می‌دهم.

وی با تاکید بر این‌که به‌روزبودن یکی از الزامات کار ما است، اذعان کرد: در حال حاضر واقعا شرایط برای گسترش کار ما وجود ندارد در این رشته همان‌طور که عرض کردم یا باید تولیدات هنری باشد یا بازاری؛ من آدم بازاری نیستم و روحیات و امکانات این کار را ندارم.

وی گفت: در تولید مصنوعات چوبی مواد اولیه چوب است که این مواد باید 10 تا 15 سال قبل از تولید آماده باشند تا بتوانیم کار کنیم؛ حرفه ما مانند تولیدکنندگان چرم یا سفال نیست که مواد خود را به‌روز تهیه می‌کنند، ما باید مواد خود را بسیار زودتر آماده کرده و به عبارتی در این حرفه آینده‌نگر باشیم.

این هنرمند همدانی با تاکید بر این‌که تولید انبوه در صنایع دستی با تولیدات کارگاهی دیگر متفاوت است، اظهار کرد: این کار نیازمند نیروی کار ورزیده است به طوری‌که بتواند در پیشبرد 80 درصد کار به شما کمک کرده و حمایت کند در غیر این صورت توسعه آن مقرون به صرفه نخواهد بود.

سیدی تبار تصریح کرد: صنایع دستی نیروی ورزیده و هنرمند می‌خواهد و یک نفر دست کم باید 15 سال شاگردی کند تا کار را یاد گرفته و بتواند یک محصول قابل قبول ارائه دهد؛ من در این کارگاه که فروشگاه محصولاتم نیز هست فعلا به صورت انفرادی کار می‌کنم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وضعیت بازار فروش محصولات خود، اظهار کرد: مشتری‌های من فقط از استان همدان نبوده و افراد بسیاری از سراسر کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی با کار بنده آشنا هستند و از خرید محصولات استقبال می‌کنند، گاهی نیز محصولات ما برای خارج از کشور خریداری می‌شود، مواقعی نیز پیش می‌آید که توریست‌ها با راهنمایی لیدرتورها به اینجا آمده و از محصولات ما استقبال می‌کنند.

این استادکار همدانی در ادامه با بیان این‌که شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی به فروش و ارتقای کیفیت محصولات کمک می‌کند، یادآوری کرد: بنده یک بار از طریق یک پلتفرم کار خود را ارائه داده و در نمایشگاه میلان اروپا شرکت کردم که از آثارم استقبال خوبی شد، البته بنده به صورت مستقل با خارج از کشور ارتباط ندارم چون موانع برقراری این ارتباط زیاد است.

سیدی‌تبار ابراز کرد: در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی اولویت اول خانواده‌ها تامین معیشت است و کارهای نظیر کار ما در اولویت دوم و سوم قرار می‌گیرد؛ کار ما هم اگر چه مشتری‌های خود را دارد اما از وضعیت معیشت مردم متاثر است؛ مثلا در بسیاری از موارد بنده برای حفظ مشتری اجرت خودم را کم می‌کنم؛ اما در مجموع از بازار فروش محصولات در همدان راضی هستم و در این 22 سال با توجه به شناختی که مشتری‌ها از کار بنده دارند استقبال خوبی صورت می‌گیرد.

این هنرمند همدانی با اشاره به این‌که محصولات خود را با برند سیدی عرضه می‌کند به بسته‌بندی محصولات خود نیز اشاره کرد و گفت: بسته بندی چرمی برای برخی محصولات خاص با درج مهر و تضمین کارهای ویژه از جمله اقداماتی است که برای مشتریان خود انجام می‌دهم.

سیدی‌تبار با اشاره به اینکه همدان اساتید به نام و مطرحی در سطح کشور و دنیا در این رشته دارد به استاد دل‌زنده و برقزدگان اشاره کرد و افزود: یکی از چالش‌های اصلی ما در حال حاضر تهیه مواد اولیه است؛ چوب خوب کم شده، دستگاه‌ها گران شده، امسال قیمت‌ها بالا رفته و سه یا چهار برابر بیشتر از سال گذشته شده؛ گاهی بنده در کار کردن به سبک قدما روی می‌آورم چون برخی موارد مقرون به صرفه نیست.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات دیگر ما وجود اجناس هندی و تایلندی با قیمت‌های بسیار پایین و کیفیت نازل در بازار است که بر فروش ما هم تاثیرگذار است؛ البته وجود این اجناس هم عیب بوده و هم حُسن؛ چون بنده از این کالاها به فروشگاه خودم می‌آوردم تا مشتری که توان خرید کالای ما را ندارد از این اجناس بخرد اما وقتی کیفیت کار ایرانی را می‌دید ترجیح می‌داد پول بیشتری هزینه کرده و کالای ایرانی را خریداری کند.

هنرمند همدانی در پایان اضافه کرد: یکی از مسائلی هم که با آن مواجه هستیم این است که من الان کارگاه صنایع‌دستی دارم اما تکلیف من بین صنایع دستی و اصناف مشخص نیست! اصناف می‌گوید جواز تو مال صنایع دستی است و من آن را قبول نداریم صنایع دستی هم می‌گوید مجوز تولیدات کارگاهی است! اگر چه ما با این مشکلات کنار می‌آییم چون حمایت‌هایی که صورت می‌گیرد، خوب است.

     اهمیت صنایع دستی را محدود به 20 خرداد نکنید

در خاتمه باید گفت؛ بدون تردید کار هنرمندان و صنعتگرانی که با ذوق و هنر سرانگشتان خود آثار بی‌بدیلی را خلق می‌کنند را نباید محدود به یک روز تحت عنوان روز صنایع دستی کرد؛ همدان یکی از مراکز مهم صنایع دستی کشور بوده و باید در روشن نگه‌داشتن چراغ کارگاه این هنرمندان تلاش کرد تا مبادا از این جلال و شکوه چیزی کم شود چراکه بی‌تفاوتی به هنرمندان و خالقان صنایع دستی شیرازه فرهنگ و هنر را از هم می‌پاشد.

بقا و رشد صنایع دستی که با هنر ممزوج هستند نیاز به معرفی هر چه بیشتر محصولات و تبلیغات گسترده دارد تا بازارهای جهانی آماده استقبال از صنایع دستی ما شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد استان همدان هنوز با میزان ظرفیت خود برای صادرات فاصله بسیار دارد و از آنجایی که توسعه صادرات یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های تولید است، شاید نادیده گرفتن عواملی نظیر بازاریابی مناسب، نبود شناخت کافی از بازار جهانی و عدم کاربردی بودن برخی محصولات را بتوان از عوامل ناکامی در رسیدن به هدف نهایی برشمرد.

اگر بنا باشد تا صنایع دستی ما به عنوان عاملی برای «کارآفرینی، رشد اقتصادی و حفظ فرهنگ» برای سالیان متمادی شناخته شود، باید توجه خود را به عوامل کلیدی در رشد این صنعت معطوف کنیم که رسیدن به این هدف دور از انتظار نیست.