کودکان را با اهمیت حفظ محیط‌ زیست آشنا کنیم

روزهای کودکی دوران شیرینی است به‌ویژه که وقتی بزرگ می‌شوی و به عقب نگاه می‌کنی شیرینی و حلاوت آن صد چندان می‌شود، همین دوران است که چیزهای زیادی را درباره زندگی آموختی و یاد گرفتی که چگونه آینده خود را بسازی، به اعتقاد کارشناسان تربیتی، کودکی بهترین سن آموزش و تغییر رفتار است، یعنی در سن کودکی ذهن مانند لوح سفیدی است که می‌توان با آموزش صحیح به آن جهت داد، یکی از این جنبه‌ها محیط زیست است که می‌توان با آموزش درست کودک را با اهمیت حفظ محیط زیست و هرآنچه که در آن است آشنا کرد.

متأسفانه در چند دهه اخیر به علت سرعت سرسام‌آور زندگی شهرنشینی و رواج زندگی آپارتمانی، طبیعت و محیط زیست به فراموشی سپرده شده است، چهاردیواری‌ها گاهی تا 40 متر مجالی نمی‌دهند تا خانواده‌ها بتوانند فرزندان خود را با طبیعت آشنا کنند، این خانه‌ها با خانه‌های قدیمی همراه با حیاطی بزرگ با درختانی که سایه‌هایشان را بی‌منت بر سرتان می‌انداختند، حوض آبی با گلدان‌های شمعدانی رنگارنگ در اطراف آن، زمین تا آسمان فرق می‌کند، بوی نم حیاط زمانی که با دستان گرم مادر آب‌پاشی می‌شد هر دلی را برای خوردن چای، نان و هندوانه به پرواز در می‌آورد، نشستن بر روی تخت چوبی بعد از یک روز پرهیاهو و بازی در کوچه، خسته و کوفته لم دادن بر روی این تخت‌های چوبی دنیایی بود که دیگر نسل‌های بعد از ما آنرا تجربه نکردند.

 

البته این فقط بازی در کوچه و بعد نشستن بر روی تخت چوبی نبود بلکه دویدن در کوچه و هم‌صحبتی با همسالان دنیایی از تجربه را به همراه داشت، در آن سن کم در همان کوچه پس‌کوچه‌ها با طبیعت و محیط زیست و اهمیت حفاظت از آن آشنا می‌شدیم، اما کودکان امروز روزهای خود را در چهاردیواری و سر در گوشی و تبلت به دست سپری می‌کنند، قطعاً این نسل نمی‌تواند اهمیت محیط زیست را درک کند بنابراین وظیفه نهادهای آموزشی است که با برنامه‌ریزی‌های مدون و اصولی این خلأ را پر کنند چون دیگر مؤلفه‌های زیستی به آستانه‌ها رسیده و توان استفاده بیشتر را ندارد، دیگر منابع آبی، تالاب، رودخانه، جنگل و مرتعی باقی نمانده که بتواند فشار بیشتر بشر را تحمل کند، این را باید کودکان امروز که آینده‌سازان فردا هستند بیاموزند، بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست با آموزش و پروش تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد تا بتواند این خلأ ایجادشده را پر کند.

 

با توجه به اهمیت موضوع در ایران یک هفته به‌عنوان هفته کودک نام‌گذاری شد که از 15 مهرماه آغاز می‌شود و هر روز با یک نام معرفی می‌شود که سال جاری روز شنبه 15 مهرماه، به عنوان روز «کودک و محیط زیست» نامگذاری شده است.

 

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بهترین دوران آموزش مقوله‌های مختلف ازجمله محیط زیست دوران کودکی و مدرسه است بر این اساس سازمان محیط زیست در شهریورماه 1401 تفاهم‌نامه‌ای را با آموزش و پرورش امضا کرد تا یک سری کارهای آموزشی مشترک با هدف حفظ محیط زیست اجرا شود.

 

نورالله مرادی افزود: بررسی مفاهیم محیط زیستی در مقاطع مختلف تحصیلی ذیل برنامه ملی محیط زیست، پیش‌نویس محتوای آموزشی ویژه مربیان و خانواده‌های دارای کودکان سه تا چهار سال، تولید محتوای آموزشی ویژه مربیان پیش‌دبستانی که بخشی از آن تمام‌شده و بخشی نیز در حال انجام است، همچنین تجدید نظر در محتوای کتاب انسان و محیط زیست پایه یازدهم برخی از اهداف این تفاهم‌نامه است.

 

وی با اشاره به نقش سفیران محیط زیست اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش است تا با بهره‌برداری از ظرفیت بازوی اجرایی بدون توقعی به نام سفیران محیط زیست، برنامه‌های مناسبی را در هفته کودک به‌ویژه روز کودک و محیط زیست در سراسر کشور اجرا کند که یکی از آن‌ها حضور این سفیران در برخی مدارس سراسر کشور است.

 

وی فلسفه ایجاد سفیران محیط زیست را مبتنی بر اندیشه کار داوطلبانه دانست و افزود: سفیران محیط زیست، جدا از مشاغلی که دارند، علاقمندند تا دانش و نگرش محیط زیستی را به مخاطبان، طیف‌ها، اصناف و گروه‌های مختلف محیط زیست کشور آموزش دهند و در این راستا در خارج از زمان شغلی خود، با گروه‌های مختلف اجتماعی مانند اصناف، طبقات مختلف اجتماعی و یا مدارس مباحث محیط زیستی را مطرح می‌کنند.

 

این مسئول با اشاره به اینکه در چند سال گذشته شاهد انجام فعالیت‌های محیط زیستی به مناسبت هفته کودک بوده‌ام اما هیچ‌گاه کار برنامه‌ریزی‌شده و منسجمی انجام نشده، گفت: می‌خواهیم روز کودک در سازمان حفاظت محیط زیست تبدیل به یک فرهنگ شود و ما به‌عنوان سیاست‌گذار و سفیران محیط زیست به‌عنوان بازوهای اجرایی در مراسم هفته کودک هر سال، فعالیت‌های محیط زیستی را با استفاده از بستری که سایر سازمان‌های فعال در حوزه کودک فراهم می‌کنند، برنامه‌ریزی و اجرا کنیم.

 

مرادی، کنشگری و حضور فعال سازمان حفاظت محیط زیست در نهادهای سیاست‌گذاری مسائل فرهنگی کشور را امری ضروری دانست و گفت: به‌عنوان متولی امور فرهنگی و آموزشی سازمان حفاظت محیط زیست تلاش کردم تا در برنامه‌ریزی مراسم ملی هفته کودک، مقوله محیط زیست مورد توجه جدی قرار گیرد.

 

*می‌خواهیم روز کودک در سازمان حفاظت محیط زیست تبدیل به یک فرهنگ شود

 

وی اصلی‌ترین معضل کودکان را در حال و آینده مسئله تغییر اقلیم دانست و گفت: مسائلی همچون فقر، گرسنگی، مشکلات سلامتی، بازدارندگی تحصیلی، موانع توانمندسازی، کمبود آب، نیاز به انرژی، معضلات اقتصادی، اختلال در نوآوری، نابرابری، مسائل اجتماعی، نبرد بر سر منابع، فقدان تعهد، تهدید اقیانوس‌ها، تهدید زیست‌بوم‌ها، ناعدالتی و گرفتاری اجتماعی با مسائل تغییر اقلیم در ارتباط مستقیم است.

 

این مسئول افزود: با طرح مسائل مرتبط با کودک و تغییر اقلیم، تلاش شد تا شورای سیاست‌گذاری هفته کودک علاوه بر اختصاص یک روز با عنوان کودک و محیط زیست، در مدت برگزاری مراسم هفته کودک، توجه ویژه تمام سازمان‌ها را به مقوله محیط زیست معطوف کند و از این به بعد برای آشنایی کودکان با مفاهیم محیط زیستی، شخصیت‌های محیط زیستی نیز خلق شود.

 

مرادی با اشاره به اینکه همان‌طوری که تغییرات اقلیم در طول سالیان متمادی رخ می‌دهد، تولید فرهنگ نیز زمان‌بر است، گفت: اگر فکر کنیم تبیین مقوله‌های محیط زیستی برای مخاطبان کاری بی‌اثر است در اشتباه هستیم، معتقدم اگر در طول سال حتی یک نفر را با مسائل و موضوعات محیط زیستی آشنا و علاقه‌مند کنیم موفق بوده‌ایم، نباید فرهنگ‌سازی محیط زیستی را دست کم بگیریم چون به‌مرور تأثیراتی فراتر از انتظار بر جای می‌گذارد.

 

وی به نقش سفیران محیط زیست در اشاعه فرهنگ حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و افزود: سفیران محیط زیست باید در انجام کارهای فرهنگی خود صبور باشند؛ چون اگر از دل یک مدرسه 500 نفری که برای تبیین مسائل محیط زیستی در آن سخنرانی می‌کنند، فقط 20 نفر را به محیط زیست علاقه‌مند کنند به معنای این است که در آینده مدیران محیط زیستی تحویل جامعه داده‌اید.

 

این مسئول همچنین به نقش آموزش معلمان اشاره و اظهار کرد: آموزش مفاهیم محیط زیستی به معلمان هم امری ضروری است، معلمان بالقوه می‌توانند به‌‌عنوان سفیران محیط زیست باشند از این رو یکی از بندهای تفاهم‌نامه میان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش تهیه پیش‌نویس محتوای آموزشی ویژه مربیان و خانواده‌های دارای کودکان سه تا چهار سال، تولید محتوای آموزشی ویژه مربیان پیش‌دبستانی است.

 

مرادی تأکید کرد: حضور دستگاه‌هایی ازجمله وزارت آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان بهزیستی، شبکه‌های تلویزیونی مرتبط با کودک و شهرداری‌ها در مراسم هفته کودک الزامی است.