|
مهسا ویسی ضمن بیان مطالبی درباره تفاوت دو مفهوم فرهنگ تمدنی و تمدن فرهنگی درباره جایگاه و ارتباط بناهای تاریخی با این دو مفهوم توضیحاتی ارائه کرد و با تأکید بر اینکه سازه‌ها و معماری هر عصر نمایانگر مؤلفه‌های اجتماعی مهم در آن دوران بوده است، سازه‌های به‌جامانده از دوران پیش از اسلام را حکایت‌گر این اصل مهم دانست که در آن دوران نیز مذهب در جامعه ایرانی، نقشی محوری و کلیدی داشته است.
وی با بیان اینکه فرهنگ تمدنی شامل مجموعه‌ای از مؤلفه‌های شکل‌دهنده ساختار یک جامعه است، گفت: از سوی دیگر مفهوم تمدن فرهنگی در حقیقت دربرگیرنده پیشینه‌ای است که یک تمدن موجود در جامعه امروزی را در بطن خود از گذشته پرورش داده و پیشینه و سوابق فرهنگی آن نیز را در برمی‌گیرد.
استادیار پژوهشکده تاریخ ایران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه با اشاره به جایگاه بناهای تاریخی در ایجاد دو مفهوم تمدن فرهنگی و فرهنگ تمدنی، بیان کرد: بناهای تاریخی در هر دو مقوله جای دارند؛ چراکه هنگامی که اصطلاح تمدن فرهنگی را به‌کار می‌بریم، با بناهای تاریخی رو‌به‌رو هستیم که به جای مانده از اعصار و ادوار گذشته و نیاکان ما است و به همین پشتوانه نیز برگی درخشان و زرین از کتاب فرهنگ و تمدن ایران زمین به حساب می‌آیند.
ویسی ادامه داد: از دیگر سو اگر تعبیر فرهنگ تمدنی را برای معرفی این ابنیه به کار ببریم، در واقع بر این نکته تأکید کرده‌ایم که هم‌اکنون میراثی در پیش روی ما قرار دارد که باید امروز ضمن شناخته شدن صحیح، حفظ و حراست شود و ارزش و جایگاه واقعی خود را در سطح جامعه پیدا کند.
وی در ادامه تقسیم‌بندی بناهای تاریخی تصریح کرد: در واقع می‌توان گفت هر سازه‌ای که در بطن گذشته و در دامان فرهنگ ما زاده شده است، جزئی از این طبقه‌بندی محسوب می‌شود و این مجموعه ارزشمند و نفیس معانی مختلفی و مفاهیم متفاوتی از زندگی ساکنان گستره ایران زمین را هویدا و آشکار می‌کند.
وی در توضیح تقسیم‌بندی صورت گرفته اظهار کرد: در این راستا می‌توان از وجود دو دوره قبل و بعد از اسلام در خصوص ابنیه صحبت کرد که ابنیه متعلق به قبل از اسلام نیز خود به دو دوره تاریخی و پیش از تاریخ قابل تفکیک و تقسیم‌بندی هستند.
استادیار پژوهشکده تاریخ ایران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه با بیان اینکه لزوماً تمامی مؤلفه‌های معرف یک سازه در بناهای تاریخی از دوران گذشته به جای نمانده است، اظهار کرد: در سایه وجود یک نگاه باستان‌شناسانه حتی می‌توان بر اساس یک رویکرد در این ارتباط، ابنیه باقیمانده از دوره پیش از تاریخ را قسمتی از ابنیه تاریخی و فرهنگی به حساب آورد و این را هم اضافه کرد که کشورمان تعداد بسیار زیاد و فراوانی از این نوع از سازه‌ها را در دل خود جا داده است.
تفاوت بناهای تاریخی قبل از اسلام و بعد از اسلام
ویسی جایگاه بناهای تاریخی در دوره قبل و بعد از اسلام را کاملاً متفاوت دانست و عنوان کرد: این طبقه‌بندی ریشه در فرهنگ و آداب و رسومی دارد که جامعه ما در بطن آن رشد کرده و زندگی کرده است.
وی همچنین تصریح کرد: عمده سازه‌ها در دوره قبل از اسلام بر مبنای رویکردی حکومت‌محور ساخته شده است بنابراین بناهای بر جای مانده از این برهه تاریخی همگی منعکس‌کننده ویژگی درباری‌مذهبی به‌صورت توأمان هستند، درحالی که در دوره بعد از اسلام، این رویکرد به موازات تغییر ظاهر و شکل شهرها، تفاوت می‌کند و پس از آن شاهد ایجاد و ساخت بناهایی با کاربری جدید در سطح شهرها هستیم.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی با تأکید بر این مطلب که تمامی سازه‌های به جامانده از دوران قبل از اسلام اعم از کاخ‌ها و معابد و... همگی حاکی از نقش بسیار پررنگ مذهب در جامعه ایرانی و عجین شدن آن با زندگی مردم دارد، خاطرنشان کرد: سازه‌های موجود فعلی که یادگار آن زمان است، عمدتاً دربرگیرنده جنبه‌‌های مذهبی و مقدس هستند و این امر به‌وضوح در معماری این ساختمان‌ها که امروزه در کنار برج و باروها و کاخ‌های به‌جای‌مانده از آن دوران به دست ما رسیده به‌وضوح قابل مشاهده است.
|
