جهادکشاورزی نیاز به مدیریت جهادی دارد

از نبود شهرک سبزی‌کاری در همدان تا ردپای فاضلاب در سبدهای غذایی

مدیر جهاد کشاورزی همدان: برنامه‌ای برای احداث شهرک سبزی‌کاری نداریم نماینده سبزی‌کاران همدان: به سمت تولید سبزی‌های ارگانیک پیش نمی‌رویم

گروه نسبتاً وسیعی از آلودگی‌های انگلی روده‌ای، از طریق آب و خاک و مواد غذایی نظیر سبزی‌های به انسان منتقل می‌شوند. خوردن سبزی‌های خوراکی خام به همراه غذا که در اغلب جوامع ایرانی از عادات رایج تغذیه‌ای است، ضمن تأمین درصد قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد ضروری برای بدن همواره احتمال خطر آلوده نمودن افراد به انواع آلودگی‌های انگلی را نیز به‌دنبال دارد.

نتایج یک مطالعه نشان داده که حدود 30 درصد از سبزی‌خوردن‌های بسته‌بندی‌شده و آماده مصرف، به دلیل آلودگی میکروبی بیش‌ازحد، قابل مصرف نیستند.

این درحالی است که بیماری‌های انگلی از مشکلات مهم بهداشتی و اقتصادی اغلب کشورهای جهان به‌خصوص کشورهای در حال توسعه است و مبارزه با آن‌ها یکی از بخش‌های مهم برنامه توسعه ملی این کشورها است.

کشور ما جزء مناطقی است که از آلودگی انگلی قابل توجهی برخوردار است، به همین دلیل شناسایی منابع عفونت‌های انگلی و نحوه سرایت و روش‌های جلوگیری از انتقال و گسترش آن‌ها از اولویت‌های خاص بهداشتی است؛ آلودگی‌هایی که راه دهان در آن، مهم‌ترین راه است و دراین‌بین، سبزی‌های خوراکی از مهم‌ترین عوامل آلودگی انسان به انگل‌ها است. سبزی‌هایی که ممکن است به‌وسیله باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های بیماری‌زا از زمان کاشت تا مصرف آلوده شوند.

استفاده از فاضلاب جهت آبیاری مزارع یکی از مهم‌ترین دلایل آلودگی‌های حین کاشت، داشت و برداشت سبزی‌های است اما یکی از راه‌هایی که می‌توان بر تولید سبزی‌های نظارت داشت، انسجام و در یک مکان قرار گرفتن تولید سبزی‌های است؛ روندی که در قالب یک شهرک می‌تواند ادامه حیات دهد اما روی آن نظارت داشت. نظارت بر آب، استفاده از کودها و سموم شیمیایی، نحوه برداشت، بسته‌بندی، فروش، بازاریابی، توزیع و غیره.

حدوداً پنج سال پیش بود که مدیر اسبق جهاد کشاورزی شهرستان همدان از احداث شهرک سبزی‌کاری به مساحت 420 هکتار در همدان خبر داد، محاسباتی امیدوارکننده که می‌توانست قدمی مثبت در جهت ایجاد سبزی‌هایی پاک و عاری از آلودگی باشد.

اما این روند مسکوت ماند تا در نهایت در سال 1396، فرماندار وقت همدان با بیان اینکه از 95 هکتار زمین‌های زیر کشت سبزی در شهر همدان، 50 هکتار آن از آب سالم و بهداشتی و بقیه از آب‌های آلوده به فاضلاب و یا خود فاضلاب استفاده می‌کنند، گفت: شهرک سبزی‌کاری در شهرستان همدان تأسیس می‌شود همچنین از ظرفیت همدان برای تبدیل شدن به پایلوت تولید و بسته‌بندی بهداشتی و ارگانیک سبزی کشور سخن گفت.

اما سال 1397 تمامی این روند به سمت دیگری رفت و مدیر وقت جهاد کشاورزی شهرستان همدان با تأکید بر اینکه هیچ سبزی‌ در همدان با آب فاضلاب آبیاری نمی‌شود چراکه آب فاضلاب سامان‌دهی شده است عنوان کرد: هیچ سبزی آلوده‌ای نداریم و آبیاری‌ها از طریق چاه‌های عمیق انجام می‌شود.

حسین فضلی با بیان اینکه شهرک سبزی همدان راه‌اندازی نمی‌شود از اینکه زمینی برای ایجاد این شهرک اختصاص نیافته سخن گفت و افزود: تاکنون حتی زمین نیمه‌تعاونی هم برای اجرای این پروژه پیدا نشده است.

اما به‌راستی این مسیر قرار است همچنان ابتر بماند و همدان رنگ و بوی سبزی‌های پاک را به خود نبیند؟ بخشی از سبزی‌های همدان در حال حاضر از دیگر استان‌ها وارد می‌شوند، نظارت بر آن‌ها چگونه است؟ آیا نمی‌توان با ایجاد یک شهرک سبزی‌کاری نه‌تنها مانع از ورود هرگونه سبزی و صیفی فاقد نظارت در استان شد بلکه اشتغال‌زایی را نیز موجب و سلامت مردم را بیمه کرد؟

حال با این تفاسیر باید دید، این روزها این طرح تعیین تکلیف شده یا همچنان در گیر و دار اما و اگرها است و تصمیمی برای سامان دادن به این حوزه نیست. در این خصوص گفت‌و‌گویی با احمد قدیمی گرجایی؛ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان همدان و حمیدرضا عابدی؛ نماینده سبزی‌کاران همدان ترتیب داده شد تا برنامه‌ها برای ایجاد شهرک سبزی‌کاری و تأثیرات آن بر زندگی مردم و البته تولید این محصولات را در استان هدان جویا شویم که در ادامه متن این صحبت‌ها را می‌خوانید:

** برنامه و اقدامی در این زمینه نداریم

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان همدان در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرویس کشاورزی سپهرغرب مطرح کرد: برای ایجاد شهرک سبزی‌کاری در همدان تاکنون کاری انجام نداده‌ایم.

احمد قدیمی گرجایی در پاسخ به اینکه آیا ایجاد چنین شهرکی در دستور کار و اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی همدان است یا خیر؟ گفت: فعلاً برای این موضوع اقدامی نداشته‌ایم.

   شهرک سبزی‌کاری موجب کاهش ضایعات بخش کشاورزی می‌شود

نماینده سبزی‌کاران همدان با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی همدان برای ایجاد شهرک سبزی‌کاری همدان تلاش‌هایی کرده است، گفت: این تلاش‌ها یا به‌اندازه کافی نبوده یا به هر دلیلی نتیجه نداده است.

حمیدرضا عابدی با اشاره به اینکه اگر شهرک سبزی‌کاری در همدان ایجاد می‌شد، می‌توانستیم سبزی‌های تولیدی در استان همدان را تحت کنترل درآوریم، خاطرنشان کرد: با این روند، می‌توانستیم سبزی‌های سالم و پاکی را تولید کرده و در بحث بسته‌بندی و صنایع تبدیلی و مواردی از این قبیل نیز بهتر کار کنیم.

وی با اشاره به اینکه با ایجاد شهرک سبزی‌کاری در همدان، اشتغال‌زایی ایجاد می‌شد و صرفه اقتصادی برای کشاورزان را نیز شاهد بودیم ادامه داد: در حال حاضر، 35 درصد از محصولات کشاورزی‌مان دور ریز دارد؛ با ایجاد این شهرک می‌توان این میزان را کاهش داد.

** متأسفانه این موضوع به نتیجه نرسید و انجام نشد

نماینده سبزی‌کاران همدان در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه مهم‌ترین نقش ایجاد شهرک سبزی‌کاری بر افزایش سلامت محصول است، اظهار کرد: محصولی که بتوان آن‌ها را بدون استفاده از کودهای شیمیایی بیش‌ازحد، سموم و آبیاری با فاضلاب، تولید و به دست مردم رساند، اصلی‌ترین دستاوردی بود که ایجاد شهرک سبزی‌کاری می‌توانست به همراه داشته باشد اما متأسفانه این موضوع به نتیجه نرسید و انجام نشد.

عابدی در پاسخ به اینکه درصورتی‌که ایجاد شهرک سبزی‌کاری در دستور کار قرار گیرد، همکاری سبزی‌کاران را به چه نحوی ارزیابی می‌کنید؟ گفت: افراد به‌دنبال صرفه اقتصادی خود هستند، اگر راه‌اندازی و احداث این شهرک با قوت و قدرت پیش می‌رفت، مطمئناً سبزی‌کاران نیز چون صرفه اقتصادی خود را در آن می‌دیدند، به‌خوبی همکاری می‌کردند.

وی خاطرنشان کرد: اما سبزی‌کاران زمانی که دیدند، احداث شهرک سبزی‌کاری در همدان یک طرح بدون انسجام و برنامه مشخص است و مسئولان مربوطه آن را به‌صورت محکم دنبال نمی‌کنند، کشاورزان نیز از ادامه این روند به‌خوبی استقبال نکردند.

   غالب کشاورزان سبزی در همدان مالک زمین نیستند

وی در ادامه با بیان اینکه کشاورزان زمانی که کار را بدون پشتوانه و حامی دیدند از اجرای طرح نا امید شدند ابراز کرد: اما اگر طرح به درستی پیش می‌رفت و مسئولان حمایت می‌کردند قطعا با استقبال کشاورزان مواجه می‌شد چراکه اکثر سبزی‌کاران مستأجر بوده و به دنبال جایی هستند تا بتوانند در آن مستقر شده و به کارشان ادامه دهند.

   سبزی‌ها از دیگر استان‌ها به همدان می‌آیند

نماینده سبزی‌کاران همدان با اشاره به اینکه بیشتر سبزی‌ها از دیگر استان‌ها وارد همدان می‌شود ابراز کرد: مصرف روزانه سبزی در استان حدود 120 تن بوده در حالی که تولید روزانه 90 تن است.

عابدی با بیان اینکه سبزی‌های تولیدی همدان به دیگر استان‌ها ارسال نمی‌شود اما واردات سبزی به استان را شاهد هستیم تصریح کرد: برای سموم و کودهای شیمیایی از سوی جهاد کشاورزی همدان در سال جاری حمایت کمی صورت گرفت اما این حمایت‌ها باید به‌صورت هدفمند دنبال شود.

   به سمت تولید سبزی‌های ارگانیک پیش نمی‌رویم

وی تأکید کرد: زمانی که خدماتی به کشاورزان اعطا می‌شود، باید خروجی آن را بررسی و تولیدات مناسب با آن خدمات را از کشاورزان طلب کردد.

وی در پاسخ به اینکه آیا در همدان به سمت تولید سبزی‌های ارگانیک پیش رفته‌ایم؟ گفت: خیر؛ دولت نهم و دهم به‌دنبال این بودند که سبزی‌های ارگانیک تولید شود بدین ترتیب، یک سری کودهای ارگانیک نیز توزیع می‌کردند اما متأسفانه این نیمه کاره‌رها شد.

نماینده سبزی‌کاران همدان در بخش پایانی این گفت‌و‌گو با اشاره به اینکه سازمان جهاد کشاورزی همدان نیز به تبعیت از دولت، این موضوع را رها کرد و به‌دنبال آن نرفت؛ گفت: آبیاری سبزی و صیفی‌ در استان همدان با آب‌های آلوده فاضلاب تاحدودی جمع‌آوری شده است اما این روند به‌صورت کامل به انجام نرسیده به‌نوعی که در حاشیه شهر شاهد این امر هستیم به طوری که در برخی مناطق به‌صورت پنهانی انجام می‌شود..

با این تفاسیر می‌بینیم که فاجعه سبزی‌های آلوده همدان تمامی ندارد؛ این روند در وضعیتی است که این موضوع به‌سلامتی مردم گره خورده و قربانیان اصلی مردم همدان هستند!

یعنی به‌راستی، علیرغم مشکلات بسیار بارز سبزی‌های آلوده در زندگی مردم، همچنان عزمی برای ایجاد شهرک سبزی‌کاری در همدان وجود ندارد و شاهد ردپای فاضلاب در سبدهای غذایی هستیم؛ روندی که سلامت مردم همدان را لگد کرده است.

از سویی، در همدان همواره بر چرخه رونق کشت گلخانه‌ای تأکید می‌شود، با این روند می‌توان بحث‌های گلخانه‌ای را به سبزی‌کاری گره زد و بخشی از این فضاهای گلخانه‌ای را به کشت سبزی و صیفی اختصاص داد تا نه‌تنها کام مردم همدان از این اتفاق شیرین شود بلکه مانع از ورود سبزی از دیگر استان‌ها به همدان شویم.

امروزه به‌ویژه با شیوع ویروس کرونا به همه ما ثابت شد که باید برنامه‌ریزی‌ها در مسیر سالم‌سازی و ارتقای سطح کیفی محصولات بالاتر رود، استانداردها مدنظر باشد و نظارت‌های بهداشتی و فنی از سوی دستگاه متولی بر سلامت سبزی‌های تولیدشده بیشتر شود تا بتوان در مسیر تأمین امنیت غذایی آن‌هم غذایی سالم و پایدار، پیش رفت.

حال در این مسیر، شهرک سبزی‌کاری به‌عنوان لازمه و البته پشتوانه سلامت مردم می‌تواند قدمی مثبت در این عرصه باشد و آن را یقیناً کاری ماندگار در عرصه تولید محصولات سالم، اشتغال‌زایی و درآمدزایی دانست؛ اما حال که این روند به بن‌بست نبودِ برنامه برای ایجاد و راه‌اندازی شهرک سبزی‌کاری در همدان خورده است، از مسئولان مربوطه در استان همدان تقاضا داریم تا نظارت‌ها بر مواد خوراکی و سبزی صیفی‌های تولیدی همدان و البته مواردی که از استان‌های دیگر وارد می‌شوند، تقویت و ایجاد شهرک سبزی‌کاری به‌عنوان لازمه‌ای برای استان در دستور کار قرار گیرد تا در امتداد آن، وارد عرصه بسته‌بندی، استانداردسازی، صنایع تبدیلی و تکمیلی شده و در این مسیر نیز گام برداریم.

چراکه بی‌توجهی به این عرصه‌ها، یعنی باری بر بدنه درمانی و رشد بیماری‌های گوارشی و مواردی از این دست در بین مردم، درحالی‌که جهاد کشاورزی به عنوان تامین کننده امنیت غذایی مردم نیز خود را پاسخگوی این مشکلات نمی داند خوب است در دولت جدید رئیس سازمان جهاد کشاورزی پاسخ دهد برای ایجاد پروژه محدودی مثل شهرک سبزی‌کاری اقدامی نکردید برای کار بزرگی مانند تامین نهاده‌های دامی چه کرده‌اید؟ با توجه به جدی شدن حذف ارز 4200 تومانی و ارتباط مستقیم اقلام مهمی که تحت مدیریت جهادکشاورزی است با این موضوع به نظر می‌رسد این حوزه بیش از گذشته نیاز به مدیریت جهادی و انقلابی دارد.