تنوع فرهنگ‌ها و روش زندگی استاندارد

سپهرغرب، گروه متن زندگی: از دیدگاه اسلام، چنان چه انسان‌ها به طور فردی و اجتماعی موازین الهی را در زندگی خود رعایت کنند، شخصیت و زندگی آن‌ها براساس این موازین رنگ آمیزی می‌شود و عملاً در راه رشد قدم گذاشته اند. 

میزان سلامت فکر و رشد انسان‌ها بستگی کامل به میزان تلاش آن‌ها در فراگیری، پذیرش و کاربرد دستورات الهی دارد. هر انگیزه و اعتقاد دیگر به جز انگیزه‌ها و اعتقادات الهی، باید «فرهنگ غیر توحیدی و یا به عبارت بهتر، «فرهنگ ضد توحیدی» خوانده شود. تمام فرهنگ‌های غیر توحیدی، عملاً انسان‌ها را به سمت سقوط و اختلال روانی حرکت می‌دهند. با این برداشت، بین سبک و روش زندگی و رشد، یک ارتباط حیاتی وجود دارد و در جواب این سؤال که آیا روش زندگی استاندارد وجود دارد یا خیر؟ باید گفت که طبق ضوابط قرآن مجید، انسان در انتخاب روش زندگی خود آزاد است و دین الهی او را به پذیرش ضوابط خود مجبور نمی کند، ولی اگر خواهان دست یابی به «رشد» حقیقی و سعادت ابدی است، فراگیری، پذیرش و کاربرد آموزش‌های دین الهی الزامی است. بنابراین می‌توان آموزش‌های دین الهی را به عنوان «روش زندگی استاندارد» مطرح کرد که انسان‌ها باید به طور اختیاری آن را انتخاب کنند. با توجه به حیاتی بودن این موضوع، لازم است همه ما وقت و انرژی بیش تری در این راه صرف کنیم.

عدم جوابگویی معیارهای فرهنگ مادی، برای دست یابی به آرامش و زندگی بهتر، حتی در کشورهای به اصطلاح پیشرفته، لزوم تغییرات بنیادی در این نظام‌ها را توسط جامعه شناسان و روان شناسان مطرح می‌کند. در این مورد، اریک فروم گسترش ماشینی شدن را عامل از خود بیگانگی می‌داند و اعتقاد دارد، «سیستم ماشینی» موجب از بین رفتن خلوت زندگی انسان شده است. به رغم تثبیت ظاهری این وضع، اشتیاق انسان به یک زندگی لذت بخش و پرمعنا که به نیازهای چندین هزار ساله ی او پاسخ گوید، غیر قابل انکار است. فروم با تأکید فراوان بیان می‌کند که چنین تمایلی، این روزها به شدت احساس می‌شود، زیرا بخش مرفه جامعه که تمام لذت‌های مادی را چشیده اند، دریافته اند که بهشت مصرف، شادمانی موعود را نیاورده است (البته فقرا فرصت دریافت این احساس را نداشته اند، جز آن که دیده اند چگونه کسانی که همه چیز دارند، از شادمانی بی بهره اند). او چنین ادامه می‌دهد: «آرمان‌ها و مفاهیم، میزان زیادی از جذابیت خود را گم کرده اند و کلیشه‌های قدیمی «راست» و «چپ» یا «کاپیتالیزم» و «کمونیزم» معانی خود را از دست داده اند. مردم در جست و جوی راه تازه ای هستند؛ به فلسفه تازه ای نیازمندند که به اولویت‌های زندگی، اعم از روحی و مادی توجه داشته باشد».

اریک فروم اعتقاد دارد هم اکنون نهضت جدیدی در حال سربلند کردن است که خواهان تغییرات عمیق اقتصادی، اجتماعی و تغییر در راه و رسم زندگی مادی و روحی به طور هم زمان است.

به نظر می‌رسد این نهضت جدید، همان نهضت فرهنگ الهی است که طی قرون متمادی زمینه پیاده شدن کامل آن در جوامع بشری فراهم شده است، و به خواست خدا، پس از دوره انتظار بسیار دردناک و طولانی، اینک به عنوان تنها راه رشد و درمان مشکلات فردی و اجتماعی جوامع بشری در مقیاس وسیعی وارد عمل شده است و بر تمام جهان، حاکمیت خواهد یافت. در قرآن مجید آمده است که هدف آن «دست یابی به رشد» است. علامه طباطبایی منظور از «دست یابی به رشد» را «دست یابی به واقع گرایی در همه جنبه‌های مربوط به جهان» ذکر می‌کند. در نتیجه می‌توان گفت تمام ادیان الهی از جمله اسلام در شکل تغییر نیافته خود، انسان را به واقع گرایی دعوت می‌کنند. شاید بتوان گفت، علت روی آوردن روزافزون انسان‌ها به ادیان الهی در عصر کنونی و تمام ادوار تاریخ، همین واقع گرایی است که به طور صریحی انسان را در مورد خدا، خود، دیگران و آینده بشر هدایت می‌کند و البته واقع گرایی خود یک استاندارد است.